W środę po południu w sądzie obwodowym w Grodnie ma zostać ogłoszony wyrok w sprawie działacza polskiej mniejszości Andrzeja Poczobuta. Proces polityczny aktywisty i dziennikarza rozpoczął się 16 stycznia.

Zarembiuk, odnosząc się do tej zapowiedzi podkreślił, że na Białorusi "nie ma dziś prawa w takim rozumieniu jak w państwach demokratycznych". Dodał, że bardzo ciężko powiedzieć jaki wyrok czeka Andrzeja Poczobuta, ponieważ zapadnie on w taki sam sposób, jak zapadły przeciw innym 1450 więźniom politycznym w tym kraju.

Jak ocenił, w sprawie Poczobuta Polska zrobiła wystarczająco wiele. "Zrobiła wszystko, co mogła, by go uwolnić wraz z innymi liderami Związku Polaków na Białorusi, które to uwolnienia miały miejsce w 2021 roku. Wtedy trzy osoby uwolniono dzięki działaniom polskiego rządu. Ale Andrzej Poczobut jest twardym człowiekiem, który się nie ugiął, nie zgodził się na ustępstwa wobec władzy. Wiem, że jakieś negocjacje trwały między strukturami (polskimi) rządowymi i reżimowymi. Jestem przekonany - choć nie mamy tu potwierdzeń - że polska strona robi wszystko, by jutrzejszy wyrok był jak najmniejszy lub nawet w zawieszeniu" - powiedział Zarembiuk.

Według niego, obecnie wszystko zależy od osobistej decyzji Alaksandra Łukaszenki. Dopytywany, czy widzi szansę na to, by wyrok został złagodzony, Zarembiuk powiedział, że "zawsze jest taka szansa". "Bo mieliśmy takie sytuacje, gdy wyroki były łagodniejsze lub skazani wychodzili przed terminem. To zawsze zależało od relacji geopolitycznych" - podkreślił

"Choć Łukaszenka +całuje się z Putinem+, jest od niego uzależniony i udostępnił mu kraj, to jeśli chodzi o wyroki sądowe przeciwko społeczeństwu obywatelskiemu, przeciwko mniejszości polskiej, to Łukaszenka decyduje. I to, że wcześniej zmieniono Andżelice Borys karę więzienia na areszt domowy też wskazuje na to, że wyrok może być łagodniejszy. Niestety nie da się wykluczyć też tego, że wyrok będzie bardzo zły do nawet 12 lat więzienia" - stwierdził działacz.

Zaznaczył, że niestety nie sposób przewidzieć, co się wydarzy ani na podstawie przebiegu procesu, ani procesów innych więźniów politycznych. "Bo są i tacy, którzy byli aresztowani w maju, czerwcu, we wrześniu 2022 - i wtedy szybko zapadły wyroki na 2 lata lub 2,5 roku więzienia. Oni już wychodzą z więzień, bo +załapali się+ na te lepsze decyzje. Teraz kolejarze, którzy prowadzili dywersję, żeby zastopować transport rosyjski po terytorium Białorusi, dostali wyroki 20-25 lat".

Według Zarembiuka obecnie "wszystko zależy od tego, czy Łukaszenka będzie chciał zademonstrować sprzeciw wobec Polski i wykorzystać to w swojej propagandzie wewnętrznej". "Ostatnie dwa lata są pod tym względem najgorsze. Z drugiej strony on wie, że jego różne działania mogą spowodować lub przyspieszyć decyzję, że pakiety sankcji, które były dotąd nałożone tylko na Rosję, obejmą też Białoruś" - stwierdził.

"To co nam pozostaje, niezależnie od tego, jaki jutro będzie wyrok, to nagłaśnianie sytuacji Andrzeja Poczobuta, o niej musi być głośno. Bo to ma dwa wymiary: z jednej strony do więźniów politycznych docierają te wiadomości i podtrzymują ich na duchu, z drugiej działanie międzynarodowe może pomóc, poprawić jego sytuację" - podkreślił.

"Im więcej będzie działań wspierających Andrzeja w więzieniu, tym lepiej. Bo tam zapewne czekają go tortury. Nie wiemy, co tam robią z Andrzejem, ale widzieliśmy zdjęcia ze stycznia i widzieliśmy jak bardzo schudł. Tu trzeba pisać listy, alarmować o jego sytuacji na wszystkich możliwych forach, prowadzić działania dyplomatyczne, by go uwolnić. I nie zamykać kanałów do dialogu. Bo może w jeden dzień przyjść nawet rozkaz Łukaszenki, że zwalnia wszystkich (więźniów politycznych) wskutek jakichś negocjacji z Zachodem" - dodał Zarembiuk.

Również wiceszef MSZ Piotr Wawrzyk w rozmowie z PAP podkreślił, że Białoruś nie jest demokratycznym krajem. Jak dodał, "trudno się spodziewać, żeby Andrzej Poczobut nagle został uwolniony". Zaznaczył, że jednak Polska nie ustaje w wysiłkach i robi wszystko, aby do tego doszło. "Nie zrobił nic złego, więc zgodnie z międzynarodowymi standardami powinien być uwolniony" - dodał Wawrzyk.

Poczobut - członek zarządu zdelegalizowanego przez białoruskie władze Związku Polaków na Białorusi i znany dziennikarz, współpracujący m.in. z "Gazetą Wyborczą" i TVP Polonia - od 25 marca 2021 r. przebywa w białoruskim areszcie. Jest oskarżony z dwóch artykułów kodeksu karnego Białorusi o „wzniecanie nienawiści” oraz wzywanie do sankcji i działań na szkodę Białorusi. Grozi mu kara do 12 lat pozbawienia wolności.

Proces toczy się za zamkniętymi drzwiami, co oznacza, że ani bliscy, ani media nie mogą w nim uczestniczyć, a adwokaci nie mogą udzielać informacji na temat przebiegu postępowania. W politycznym procesie Poczobut, jak podaje centrum praw człowieka Wiasna (zdelegalizowane przez władze), jest oskarżany m.in. z powodu artykułów, które publikował w mediach.

Według prokuratury „przewiny” Poczobuta miały polegać na tym, że nazywał agresją napaść ZSRR na Polskę w 1939 r., pisał artykuły o protestach na Białorusi i działaczach polskiego podziemia w czasie II wojny światowej i po jej zakończeniu oraz występował w obronie polskiej mniejszości w tym kraju.

Po rozpoczęciu procesu polskie MSZ po raz kolejny zaapelowało o uwolnienie Poczobuta i powtórzyło, że jest on niewinny, a prowadzone przeciwko niemu postępowanie jest motywowane polityczne. Resort spraw zagranicznych zapewnia, że władze RP stale podejmują działania, w tym niepubliczne, na rzecz uwolnienia aktywisty polskiej mniejszości.

Poczobut został uznany za więźnia politycznego. (PAP)

Autorzy: Wiktoria Nicałek, Adrian Kowarzyk

wni/ amk/ par/