Z danych ZUS wynika, że w marcu 2024 r. świadczenia kompensacyjne pobierało 12,5 tys. osób; przeciętna wysokość kompensówki wynosiła 4034,86 zł. Miesiąc wcześniej - w lutym 2024 r. - świadczenia kompensacyjne pobierało 12,7 tys. osób, a przeciętna wysokość kompensówki wynosiła 3562,96 zł. Z kolei w styczniu 2024 r. świadczenia kompensacyjne pobierało 12,9 tys. osób, a przeciętna wysokość kompensówki wynosiła 3557,64 zł.

Liczba nauczycieli pobierających to świadczenie w marcu tego roku była niższa, niż przed rokiem i dwa lata temu w analogicznym okresie. W marcu 2023 r. świadczenia kompensacyjne pobierało 13,2 tys. osób; przeciętna wysokość kompensówki wynosiła 3578,72 zł. W marcu 2022 r. świadczenia kompensacyjne pobierało 13,6 tys. osób; przeciętna wysokość kompensówki wynosiła 2868,80 zł.

Nauczycielskie świadczenia kompensacyjne są odpowiednikiem emerytur pomostowych. W marcu 2024 r. emerytury pomostowe pobierało 40,2 tys. osób. Przeciętna wysokość pomostówki wynosiła 5518,13 zł.

Zgodnie z obowiązującą od 2009 r. ustawą o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych, może ono być przyznawane nauczycielom mającym 30-letni staż pracy, w tym 20 lat pracy nauczycielskiej i pracującym na co najmniej jedną drugą etatu. Wiek uprawniający do świadczenia ma wzrastać w latach 2014-2032, począwszy od 55. roku życia aż do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. W 2024 r. nauczyciel może ją otrzymać, jeśli ukończy 55 lat (kobieta) i 60 lat (mężczyzna).

Świadczenia kompensacyjne przysługują nauczycielom pracującym w szkołach, przedszkolach, placówkach kształcenia ustawicznego, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, w młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, w specjalnych ośrodkach wychowawczych oraz nauczycielom zatrudnionym w publicznych i niepublicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym w poradniach specjalistycznych.

Zgodnie z ustawą nauczyciele korzystający z kompensówek nie mogą dalej pracować w szkole, przedszkolu lub ośrodku (np. w niepełnym wymiarze godzin), nawet jeśli zajmowane stanowisko nie ma nic wspólnego z pracą dydaktyczną, pod sankcją zawieszenia świadczenia. Jeśli zaś nauczyciel podejmie inną pracę, niż w zawodzie, to będzie nadal mógł pobierać pieniądze z tytułu świadczenia. W 2022 r. w związku pełnoskalową zbrojną agresją Rosji na Ukrainę i napływem uchodźców z Ukrainy, w tym dzieci w wieku szkolnym, wprowadzono odstępstwa od tej zasady.

Na mocy ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa możliwe jest zatrudnienie nauczyciela pobierającego świadczenie kompensacyjne, bez utraty tego świadczenia na stanowisku pomocy nauczyciela lub nauczyciela w oddziale przygotowawczym dla uczniów z Ukrainy. Możliwe jest też zatrudnienie bez utraty świadczenia kompensacyjnego nauczyciela języka polskiego lub nauczyciela prowadzącego dodatkową naukę języka polskiego, a także innego nauczyciela niż polonista, jeżeli w dniu nawiązania z nim stosunku pracy do szkoły uczęszcza co najmniej jeden uczeń będący obywatelem Ukrainy, którego pobyt na terytorium Polski jest uznawany za legalny.

Pieniądze na nauczycielskie świadczenia kompensacyjne nie pochodzą z odprowadzanych składek, ale z budżetu państwa.

ZUS na swojej stronie internetowej udostępnił specjalny kalkulator do wyliczenia wysokości nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego. Każdy nauczyciel może – wpisując swoje podstawowe dane – obliczyć prognozowaną dla niego wysokość świadczenia. (PAP)

Autorka: Danuta Starzyńska-Rosiecka

dsr/ ktl/