Wystawa „Tamci, oni, inni” powstała z inicjatywy Fundacji na rzecz Wielkich Historii, przygotowała ją grupa warszawskich licealistek i licealistów. Zainspirowana została historią przedwojennej Falenicy i całej linii otwockiej, widzianą przez pryzmat przedwojennych relacji polsko-żydowskich. Jej mottem są słowa wybitnego reportera, wieloletniego korespondenta zagranicznego PAP, Ryszarda Kapuścińskiego: „Trzy możliwości stały zawsze przed człowiekiem, ilekroć spotkał się z Innym: mógł wybrać wojnę, mógł odgrodzić się murem, mógł nawiązać dialog”.

„To był bardzo trudny projekt, organizacyjnie, logistycznie, kosztował nas wiele pracy, ale było warto. Zaprosiliśmy do niego warszawskich licealistów, którzy wzięli udział w konkursie na esej o swoim spotkaniu z obcym. Z ponad 40 nadesłanych prac wybraliśmy kilkanaście, do zespołu trafiło finalnie jedenaścioro młodych ludzi, którzy zostali z nami półtora roku. Tyle trwało przygotowanie wystawy. Główne zadanie, jakie mieli – a ćwiczyliśmy to w różnych formach – to rozwinięcie kompetencji krytycznego myślenia. Spotykali się ze źródłami, pracowali na słowie, na obrazie, na faktach. I to wszystko było przetwarzane przez emocje” – powiedział prezes Fundacji na rzecz Wielkich Historii Maciej Piwowarczuk.

Na wystawę składają się archiwalne zdjęcia, materiały z przedwojennej prasy, afisze, opowieści o przedwojennych mieszkankach i mieszkańcach Falenicy ocalałych z Zagłady, opracowane na podstawie księgi „Sefer Falenic”. Znajdziemy także współczesne instalacje, materiały kartograficzne i fotografie - owoc dziesiątek spotkań licealistów twotrzących wystawę z artystkami i społecznikami, odwiedzin w muzeach, rozmów z historyczkami i kuratorami.

„Poprzez tę wystawę chcemy odczytywać dzisiejsze spotkania z Innym, by zapytać: Dlaczego przyzwyczajamy się do krzywdy innych? Dlaczego historia się powtarza? Co możemy zrobić, żeby tak się nie działo? Czy możemy zrobić cokolwiek?” – podkreślały kuratorki Maja Dębniak i Pola Gradowska. Pozostałe uczestniczki i uczestnicy projektu to: Hanna Barańska, Małgorzata Buchman, Barbara Garbolińska, Marta Karol, Zofia Kazimierowska, Natalia Kłyż, Jakub Marczak, Julia Olszak i Aleksandra Zielerowicz.

„Czytałem przed wernisażem zapiski z karteczek, które młodzież zapełniła półtora roku temu, gdy zaczynaliśmy. Poprosiłem wtedy, by opisali, jakie są ich oczekiwania wobec tego projektu. Okazało się, że większości z nich nie interesowały rzeczy związane z historią. Żydzi i przeszłość Falenicy jeszcze mniej. Nie przyszli tu też po to, by zrobić wystawę. Przede wszystkim chcieli się rozwinąć, podjąć wyzwanie oraz – i to szczególnie mnie porusza – wyjść ze strefy komfortu. Nie wiem, czy im to zapewniliśmy, ale niewątpliwie ta wystawa nas, odbiorców, z te strefy komfortu wyprowadza” – dodaje Maciej Piwowarczuk.

Ekspozycję można oglądać w Kinokawiarni Stacja Falenica do 15 grudnia. W programie tego tygodnia, oprócz zwiedzania kuratorskiego, są także: wieczór gier planszowych Letnisko i Polin (piątek, 9 grudnia), pokazy filmów „Droga młodych” z 1936 roku, w reż. Aleksandra Forda oraz dokumentu „Falenicka Atlantyda” w reż. Ireneusza Dobrowolskiego i Justyna Kołakowskiego (sobota i niedziela, 10-11 grudnia), spotkanie z Jolantą Pełką poświęcone żydowskiej księdze „Sefer Falenic” (środa, 14 grudnia) oraz koncert Jana Młynarskiego (czwartek, 15 grudnia). Wstęp jest wolny. Potem wystawa „Tamci, oni, inni” z pewnością będzie prezentowana w innych placówkach w Warszawie i Polsce.

Organizatorem wydarzenia jest Fundacja na rzecz Wielkich Historii a współorganizatorem Dzielnica Wawer. Dofinansowano je ze środków EVZ Foundation oraz ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego. (PAP)

autor: Przemek Skoczek

aszw/