We czwartek historyk prof. Włodzimierz Suleja przekazał do zasobu Archiwum Akt Nowych w Warszawie dokumenty po polityku II Rzeczypospolitej, premierze Kazimierzu Świtalskim.

"Przedwojenna część zasobu AAN bardzo ucierpiała w wyniku zniszczeń wojennych, jakich dokonali Niemcy w 1939 i 1944 r. Niestety, większość dokumentów dotyczących II Rzeczypospolitej nie przetrwała wojny. Dlatego dar prof. Sulei, który przekazał do zasobu AAN oryginalną dokumentację Kazimierza Świtalskiego jest dla nas tak ważny" - powiedział dyrektor AAN, Mariusz Olczak.

Na zbiór składają się oryginalne notatki z prowadzonych spotkań, zapisy rozmów najważniejszych osób w państwie, korespondencja, dokumentacja z okresu wyborów w 1928 roku, oraz materiały Związku Legionistów Polskich. Unikatowymi archiwaliami są dokumenty dotyczące wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku. Zachowane materiały dotyczą czołowych polityków okresu dwudziestolecia międzywojennego, takich jak Józef Piłsudski, Józef Beck, Walery Sławek i Kazimierz Bartel.

Kazimierz Świtalski – urodził się 4 marca 1886 r. w Sanoku, w rodzinie o tradycjach powstańczych. Był absolwentem CK Gimnazjum Męskiego w Sanoku oraz Wydziału Filologii Polskiej Uniwersytetu Lwowskiego. Jako członek Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego, podczas I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich. Po kryzysie przysięgowym działał w Polskiej Organizacji Wojskowej.

Od grudnia 1918 r. przydzielony do Adiutantury Generalnej został szefem referatu polityczno-prasowego Naczelnego Wodza, następnie sekretarzem Józefa Piłsudskiego w Radzie Obrony Państwa.

W niepodległej Rzeczypospolitej współtworzył Instytut Józefa Piłsudskiego poświęcony badaniu najnowszej historii Polski. Od czerwca 1926 roku był zastępcą szefa Kancelarii Cywilnej Prezydenta Ignacego Mościckiego, następnie dyrektorem Departamentu Politycznego MSW. Po wyborach 1928 roku wszedł w skład rządu Kazimierza Bartla, jako minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego, następnie objął stanowisko szefa rządu. Ze względu na trwające kilka miesięcy niesnaski polityczne ugrupowań sejmowych po przegłosowaniu wotum nieufności podał się do dymisji.

Kolejno pełnił w latach 30. funkcje marszałka Sejmu i wojewody krakowskiego. Po wybuchu II wojny światowej osadzony przez Niemców w Oflagu II C w Woldenbergu, gdzie prowadził wykłady dla innych jeńców. W Powstaniu Warszawskim poległ jego syn, żołnierz Armii Krajowej, Jacek Świtalski.

Pomimo możliwości wyjazdu na emigrację, Kazimierz Świtalski po wojnie został w kraju. Aresztowany przez komunistyczne służby bezpieczeństwa przebywał w więzieniach do 1955 roku. Do końca życia utrzymywał kontakt ze środowiskiem piłsudczykowskim, znajdującym się w kraju i na emigracji. Zmarł w Warszawie 28 grudnia 1962 r. (PAP)

autor: Maciej Replewicz

mr/ dki/