Radio Opole » Kraj i świat
2022-08-12, 15:00 Autor: PAP

W Sosnowcu uczczono pamięć zamordowanych Żydów, w 80. rocznicę akcji wysiedleńczej

12 sierpnia 1942 r. doszło do trzeciej w Zagłębiu Dąbrowskim i pierwszej na dużą skalę akcji wysiedleńczej miejscowych Żydów do KL Auschwitz. W piątek, w 80. rocznicę tego wydarzenia w Sosnowcu w mieście odbyły się uroczystości upamiętniające zamordowanych zagłębiowskich Żydów.

Pretekstem koncentracji ludności żydowskiej na miejscowym stadionie był przegląd i ostemplowanie dokumentów. Wydarzenia sprzed 80. lat upamiętnia tablica na rogu sosnowieckich ulic Mireckiego i Niepodległości.


Piątkowe uroczystości przed tablicą rozpoczęto od odśpiewania hymnów Polski i Izraela. Wystąpili przedstawiciele IPN i samorządu. Przypomniano przebieg wydarzeń z sierpnia 1942 r. i odczytane wspomnienia dwóch bezpośrednich świadkiń. Ceremonię zakończyły złożenie kwiatów i zapalenie świec oraz hebrajskie pieśni i modlitwy.


Wiceprezes IPN Mateusz Szpytma podkreślił, że zwycięstwem nad niemieckim okupantem pozostaje pamięć o wydarzeniach, wraz z przywoływaniem nazwisk ofiar. „Przypominamy zamordowanych, bo byli oni ważną częścią składową lokalnych środowisk Sosnowca, Będzina czy Dąbrowy Górniczej” – zaznaczył wiceszef IPN.


„Spotykamy się dziś na miejscu sosnowieckiego Umschlagplatz, gdzie gromadzono 12 sierpnia, ale także w inne dni, sosnowieckich, dąbrowskich i będzińskich Żydów po to, aby kilka dni później większość z nich zamordować w obozie koncentracyjnym, obozie zagłady Auschwitz-Birkenau” – uściślił.


„80 lat temu na ziemiach wcielonych do Rzeszy – takie były Sosnowiec, Będzin i Dąbrowa – i na ziemiach Generalnego Gubernatorstwa miała miejsce wielka, znakomicie niestety zorganizowana przez Niemców, akcja mordowania Żydów. Dla Zagłębia symbolicznym dniem zagłady największej części społeczności żydowskiej jest 12 sierpnia” – podkreślił Szpytma.


Jak przypominają przedstawiciele IPN, w sierpniu 1942 r. Centrala Żydowskich Rad Starszych organizowała spotkania w gminach, podczas których jej przełożony Mojżesz Merin i inni urzędnicy zachęcali Żydów do zgłoszenia się w punkcie zbornym w celu przeglądu i stemplowania dokumentów. Rozlepiano afisze z informacjami, jak trzeba się zachować i co ze sobą wziąć.


Aby stworzyć atmosferę zaufania, kilka dni wcześniej - 7 sierpnia, Niemcy przeprowadzili przegląd dokumentów w mniejszych skupiskach Żydów: w Modrzejowie, Czeladzi i Strzemieszycach, gdzie akcja faktycznie ograniczyła się do ostemplowania dokumentów, po czym Żydzi zostali wypuszczeni do domów.


12 sierpnia do przymusowej rejestracji w Sosnowcu, Będzinie i Dąbrowie Górniczej zgłosiło się ok. 50-60 tys. osób. Była to tzw. akcja „Stadion”, trwająca dwa dni. Żydzi byli kwalifikowani do jednej z czterech grup.


Rodziny, których wszyscy członkowie pracowali i które nie miały dzieci, po ostemplowaniu dokumentów zostały zwolnione. Młodzi niepracujący lub posiadający tzw. sonder prywatny byli wysyłani do obozów pracy. Rodziny, w których byli zarówno pracujący jak i bezrobotni lub dzieci, otrzymały nr 3 - ich los był wątpliwy i miał być ponownie rozpatrzony.


Do czwartej grupy zaliczono osoby stare, bezrobotne lub z nieważnymi „sonderami” - ta grupa została przeznaczona do wysiedlenia. W Sosnowcu na stadionie Unii spośród 25-26 tys. zebranych tam osób wyselekcjonowano ok. 8 tys., które w ciągu trzech dni wywieziono do KL Auschwitz. W czasie tej akcji kilkaset osób zastrzelono, a wiele zmarło z wycieńczenia, obłędu lub w wyniku samobójstw. W sumie z trzech zagłębiowskich miast na zagładę skazano wówczas ok. 13 tys. osób.


Rok później, z początkiem sierpnia 1943 r., Niemcy rozpoczęli likwidację dwóch największych w Zagłębiu Dąbrowskim gett, gdzie skupiono miejscowych Żydów - w Będzinie i Sosnowcu. Ogółem od maja 1942 r. do lipca 1944 r. wywieziono z Zagłębia do KL Auschwitz ponad 60 tys. Żydów - przeszło połowę z nich w sierpniu 1943 r.


Trwający kilka miesięcy proces przesiedlania mieszkańców Będzina i Sosnowca do gett na obrzeżach tych miast rozpoczął się w październiku 1942 r. W maju 1943 r. prezydent policji w Sosnowcu zakazał Żydom opuszczania getta i zabronił wstępu do niego „ludności aryjskiej”. Również w maju zlikwidowano getto w Czeladzi, a w lipcu w Dąbrowie Górniczej. 1 sierpnia 1943 r. o 2.30 w nocy Niemcy rozpoczęli likwidację dwóch sąsiadujących ze sobą, największych i najliczniejszych w Zagłębiu gett - w Będzinie i Sosnowcu.


Do drugiej połowy sierpnia 1943 r. z Sosnowca i Będzina odtransportowano do KL Auschwitz ok. 32 tys. Żydów, z których około 80 proc. niezwłocznie zabito w komorach gazowych. Podczas ucieczki zastrzelono około 400 Żydów. Na terenie zlikwidowanych gett pozostało ponad tysiąc osób w tzw. obozach likwidacyjnych i komandach porządkowych. Historycy szacują, że nielegalnie przebywało tam nadal około 1,6 tys. Żydów. Wszystkich systematycznie deportowano do obozu zagłady.(PAP)


mtb/ mab/ dki/


Kraj i świat

2024-06-15, godz. 11:30 Poznań/ W sobotę rusza sezon nad poznańskimi jeziorami W sobotę 15 czerwca startują miejskie kąpieliska nad poznańskimi jeziorami oraz pływalnia letnia Kasprowicza - poinformował rzecznik prasowy Poznańskich… » więcej 2024-06-15, godz. 10:40 Śląskie/ Wernisaż wystawy "Światło i Mrok. Teatr Leszka Mądzika" 20 czerwca w Muzeum Śląskim 20 czerwca odbędzie się wernisaż wystawy 'Światło i Mrok. Teatr Leszka Mądzika'. Nowa wystawa czasowa realizowana w katowickim Muzeum Śląskim ma być widowiskiem… » więcej 2024-06-15, godz. 10:40 Argentyna - Gwatemala 4:1 w piłkarskim meczu towarzyskim Argentyna wygrała w piątek z Gwatemalą 4:1 w towarzyskim meczu piłkarskim w Landover. Po dwa gole dla 'Albicelestes' strzelili Lionel Messi i Lautaro Martinez… » więcej 2024-06-15, godz. 10:40 Chorwacja/ Meteorolog: czeka nas piekielnie gorące lato; ryzyko suszy jest wysokie W lipcu i sierpniu w Chorwacji spodziewane jest prawdziwie piekielne lato, podczas którego ryzyko suszy wzrośnie - ostrzegł w sobotę dziennik 'Jutarnji list'… » więcej 2024-06-15, godz. 10:40 108 bramek Messiego w reprezentacji (dokumentacja) Lionel Messi zdobył dwie bramki dla reprezentacji Argentyny w towarzyskim meczu z Gwatemalą w amerykańskim Landover (4:1). Piłkarz Interu Miami ma na koncie… » więcej 2024-06-15, godz. 10:30 ME 2024 - w niedzielę pierwsze mecze Polski i Anglii W niedzielę, o godzinie 15.00 w Hamburgu meczem z Holandią udział w mistrzostwach Europy rozpoczną polscy piłkarze. Tego dnia odbędą się też dwa spotkania… » więcej 2024-06-15, godz. 10:30 Ukraina/ HUR zaatakował lotnisko w Mrozowsku w Rosji używając co najmniej 70 dronów Szef ukraińskiego wywiadu wojskowego HUR Kyryło Budanow potwierdził w rozmowie z The War Zone, że lotnisko w Mrozowsku w obwodzie rostowskim w Rosji zostało… » więcej 2024-06-15, godz. 10:20 Grupa Orlen: z wiatru pochodzi 19 proc. energii elektrycznej produkowanej w UE Już prawie 1/5 energii elektrycznej produkowanej w Unii Europejskiej pochodzi z wiatru - informuje w sobotę Grupa Orlen. 15 czerwca przypada Światowy Dzień… » więcej 2024-06-15, godz. 10:00 Lubelskie/ Dodatkowe 113 mln zł na program "Czyste Powietrze" w regionie Zarząd Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie zwiększył pulę pieniędzy na program 'Czyste Powietrze' w części finansowanej… » więcej 2024-06-15, godz. 09:50 Ukraina/ Dziennikarz: projekt oświadczenia szczytu w Szwajcarii pokazuje, że spotkanie nie będzie porażką Kijowa Projekt oświadczenia końcowego szwajcarskiego szczytu w sprawie pokoju w Ukrainie pozwala sądzić, że to spotkanie nie będzie porażką Kijowa - ocenił redaktor… » więcej
9101112131415
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »