Na specjalnie zwołanym w czwartek posiedzeniu komisji rolnictwa informację na temat projektowanej ustawy dotyczącej Funduszu Ochrony Rolnictwa przedstawił wicepremier, minister rolnictwa i rozwoju wsi Henryk Kowalczyk. Zaznaczył, że projekt jest już od kilku tygodni w pracach rządu, a obecnie trwają konsultacje społeczne.

"Utworzenie Funduszu Ochrony Rolnictwa ma na celu stworzenie możliwości prawnych gwarantujących producentom rolnym rekompensatę z tytułu utraty przychodów ze sprzedaży produktów rolnych w przypadku upadłości podmiotów prowadzących skup, przechowywanie, obróbkę, przetwarzanie lub dalszą odsprzedaż produktów rolnych" - poinformował minister.

Proponuje się, aby Fundusz Ochrony Rolnictwa był wyodrębnionym rachunkiem bankowym administrowanym przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR). Do dysponowania środkami FOR będzie ustawowo upoważniony KOWR, który będzie również zapewniał jego obsługę prawną oraz techniczno-biurową.

Według projektowanej ustawy Fundusz Ochrony Rolnictwa będzie składał się z odpisów ze sprzedaży produktów przez rolników. "Proponujemy, aby wpłaty na fundusz stanowiły 0,25 proc. wartości netto nabywanych produktów rolnych. Do odprowadzania tych kwot zobowiązane będą podmioty skupujące produkty rolne" - powiedział Kowalczyk. Dodał, że będzie to bardzo podobny system odprowadzania wpłat, jak to jest w przypadku funduszy promocji.

Ze środków Funduszu Ochrony Rolnictwa rolnik będzie mógł uzyskać rekompensatę w razie niemożności zaspokojenia należności za zbyte produkty rolne przez podmiot, który stał się niewypłacalny. O niewypłacalności podmiotu będzie decydowało wydanie stosownego postanowienie sądu upadłościowego. Na tej podstawie decyzję o wypłacie pieniędzy rolnikowi będzie podejmował dyrektor oddziału KOWR - wyjaśnił szef resortu rolnictwa.

Chodzi o to, by rolnicy otrzymali szybko pieniądze, gdyż postępowania upadłościowe są długie, trwają nawet kilka lat, a w tym czasie rolnik nie ma środków do życia. Fundusz wypłaci rekompensaty, ale będzie miał roszczenia do syndyka i później prawdopodobnie jakieś środki odzyska - tłumaczył minister.

Rekompensata będzie wypłacana jako iloczyn określonej przez ministra rolnictwa w drodze rozporządzenia procentowej stawki rekompensaty i sumy należności netto. Stawka rekompensaty obowiązująca w danym roku będzie ogłaszana do 31 maja.

Wypłata rekompensaty będzie powodować z mocy prawa przejście na KOWR wierzytelności do wysokości wypłaconych rekompensat. Koszty związane z odzyskiwaniem środków z tytułu wypłaconych rekompensat pokrywane będą ze środków Funduszu Ochrony Rolnictwa. KOWR będzie też zarządzał środkami FOR. Proponuje się ustalenie kosztów realizacji tych zadań w wysokości 2,5 proc. wpływów na rachunek funduszu. Minister zaznaczył, że w przypadku niewykorzystania tych środków, mogą być one przesunięte na następny rok.

Aby ten mechanizm był skuteczny po dniu uchwalenia ustawy - mówił Kowalczyk - proponujemy, by fundusz ten został zasilony kwotą 100 mln zł ze środków budżetu państwa, by rolnicy, którzy już mają problemy z uzyskania zapłaty mogli otrzymać rekompensatę, nie czekając, aż z tych składek uzbiera się stosowna kwota - wyjaśnił. Dodał, że resort rolnictwa szacuje, że ze składek uzbiera się pula 160 mln zł rocznie.

Minister zastrzegł, że taka pomoc wymaga notyfikacji Komisji Europejskiej.

Posłowie - m.in. Dorota Niedziela (PO), Zbigniew Ziejewski (KP), Jarosław Sachajko (Kukiz'15) - oraz przedstawiciele organizacji związkowych w dyskusji zwracali uwagę, że taki fundusz jest potrzeby, gdyż wielu rolników już ma problemy z odzyskanie należności za sprzedane płody rolne, a obecna sytuacja związana z dużym napływem produktów rolnych z Ukrainy jeszcze bardziej skomplikuje funkcjonowanie małych firm i mogą być kolejne bankructwa.

Posłanka Niedziela przypomniała, że utworzenie takiego funduszu zapowiadało PiS już w 2017 r. i jak dotąd nic z tego nie wyszło.

Były minister rolnictwa, przewodniczący prezydenckiej Rady ds. Rolnictwa i Obszarów Wiejskich Jan Krzysztof Ardanowski zauważył, że "sprawa nie jest prosta" i nie jest to kwestia tego, jak gromadzić środki, kto ma płacić na ten fundusz. "Warto też przeprowadzić szacunki o jakiej skali zjawiska mówimy, bo może okazać się, że te gromadzone co roku środki będą niewystarczające" - powiedział. Dodał, że mogą tez pojawić się różnego rodzaju nadużycia. Przypomniał, że plany utworzenia takiego funduszu miał rząd PO-PSL i też ich nie zrealizował.

Kowalczyk, odnosząc się do pytań posłów, poinformował, że skala zaległości w ostatnich latach jest na poziomie 100-150 mln zł rocznie. Wysokość składki została skalkulowana na podstawie potencjalnych wypłat - wyjaśnił, zaznaczając, że przepisy projektowanej ustawy powstawały pół roku temu, ale dzisiaj może okazać się, że środki na rekompensaty będą za małe i trzeba będzie powiększyć kwotę wyjściową. Co do wysokości odpisu na KOWR, to kwota ta została obliczona i m.in. ma pozwolić na ściąganie należności - dodał.

Minister przyznał, że fundusz jest "obowiązkowym ubezpieczeniem" , ale składka w wysokości 2,5 zł od tony zboża (pszenica w cenie 1000 zł - PAP) jest minimalnym obciążeniem, a ewentualne straty są nieporównanie większe - argumentował. "Sprawdzimy też, czy można zasilić fundusz w trakcie jego funkcjonowania, a nie tylko w momencie jego utworzenia, a także czy możliwe pozyskanie na ten cel funduszy europejskich" - zapowiedział Kowalczyk. (PAP)

autorka : Anna Wysoczańska

awy/ mk/