Marszałek Sejmu Elżbieta Witek w liście do uczestników uroczystości w gmachu Biblioteki Narodowej w Warszawie podkreśliła, że nagroda wpisała się w kalendarz ważnych wydarzeń kulturalnych. Dodała, że laureatów nagrody łączy „tworzenie wspólnej przestrzeni duchowego dialogu”. „Osiągnięcia laureatów pozwalają czytelnikom na obcowanie z piękną, a zarazem inspirującą literaturą” – napisała.

Laur Skrzydła Dedala 2020 otrzymała pisarka Małgorzata Musierowicz, autorka wielotomowego cyklu powieści dla młodzieży „Jeżycjada”. Członek jury dominikanin ojciec Janusz Pyda uzasadniając przyznanie wyróżnienia powiedział, że pisarka nawiązuje do najlepszych wzorów polskiej powieści, a jej zasługą jest stworzenie świata do którego chętnie „emigrują kolejne pokolenia młodych” - bo jest bliski i sprawia, że „dobrze można było się poczuć w swojskich Jeżycach”. „Pokazuje nam świat, w którym osoby są ciekawsze niż przedmioty, relacje między nimi ciekawsze niż gadżety, rodzina nie tylko potrzebna, ale wręcz konieczna i dobra. Jej świat spajają stare zaklęcia ludzkości: miłość przyjaźń, wierność, cierpliwość i humor” – podsumował o. Pyda.

Laureatka dziękując za przyznaną nagrodę powiedziała, że literatura i sztuka przeznaczona dla najmłodszych „musi być jak koło ratunkowe, zwłaszcza w czasach zamętu”. „Wspaniale, że jury nagrody Biblioteki Narodowej wskazuje, że największym skarbem narodu są dzieci” – podkreśliła Małgorzata Musierowicz, łącząc się z gmachem Biblioteki Narodowej drogą internetową.

Nagrodę za rok 2021 przyznano za całokształt twórczości literaturoznawcy i powieściopisarzowi prof. Janowi Tomkowskiemu. Laureat powiedział, że uważa nagrodę za wyróżnienie za niemal pół wieku swojej twórczości literackiej i podejmowane z różną skutecznością próby docierania do czytelników.

Ojciec Janusz Pyda powiedział, że twórczość Jana Tomkowskiego popularyzująca dzieje polskiej literatury sprawiała, że czytelnicy nie byli pozbawieni „fachowego wsparcia” i nie byli „wyłącznie konsumentami zaczernionego papieru”. „Honorujemy człowieka, który dokłada wszelkich starań, aby związek pomiędzy czytelnikami i twórcami literatury nie został zerwany. Jan Tomkowski swoim pisarstwem łączy światy twórców, badaczy i czytelników, które powinny tworzyć wspólne uniwersum” – zauważył członek jury nagrody BN. Podkreślił, że prof. Tomkowski ma odwagę pisania nie tylko dla specjalistów, a jednocześnie „idzie pod prąd przemijającym modom”. „Dla naszego pokolenia czytelników będzie pan zawsze panem od literatury i będziemy o panu myśleć z taką życzliwością z jaką Zbigniew Herbert myślał o panu od przyrody” – powiedział zwracając się do laureata.

Wyróżnienie za miniony rok otrzymał Piotr Wierzbicki. Uzasadniając werdykt jury Antoni Libera powiedział, że Wierzbicki przybliża swoim czytelnikom ogrom swoich zainteresowań dotyczących sztuki, muzyki, filozofii, historii i literatury. „We wszystkich tych dziedzinach występował jako amator-dyletant, który ma tę przewagę nad ekspertem, że zachowuje świeże spojrzenie i zdrowy rozsądek. Zdaje się wychodzić z prostego założenia, że skoro sprawy, które podejmuje dotyczą wszystkich ludzi, więc ma prawo o nich mówić i zastanawiać się nad ich wartością i znaczeniem społecznym, nad tym co z nich wynika” – powiedział. Dodał, że Wierzbicki odrzuca fałszywy egalitaryzm i wszelkie „formy owczego pędu”, ale jednocześnie jest „wrażliwy na potrzeby tzw. prostego człowieka, który jest dla niego kimś niezwykle ważnym”. Dziękując za nagrodę Piotr Wierzbicki dodał, że celem jego twórczości było „także wojowanie ze swoimi”. Za szczególnie ważne w swoim dorobku uznał także prace poświęcone Adamowi Mickiewiczowi.

Nagroda przyznawana jest przez Bibliotekę Narodową od 2015 r. pisarzom za książkę lub całokształt twórczości w dziedzinie literatury pięknej, ze szczególnym uwzględnieniem prozy, krytyki literackiej, artystycznej, historii oraz szeroko rozumianej problematyki społecznej. W ocenie jury brane są pod uwagę istotne walory poznawcze twórczości nominowanych autorów, a także niekonwencjonalność sądów, opinii, odwaga i precyzja myśli oraz piękno słowa. Nagroda nawiązuje do idei Nagrody im. Andrzeja Kijowskiego, przyznawanej w latach 1985-1989 przez Komitet Kultury Niezależnej, a następnie w latach 1995-2008 przez Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu (Ossolineum) i w latach 2010–2012 przez Bibliotekę Narodową.

Laureatów wyłania jury, powołane przez Dyrektora Biblioteki Narodowej. Obecnie w jego składzie zasiadają: prof. Włodzimierz Bolecki (przewodniczący), prof. Tomasz Bocheński, Antoni Libera oraz o. Janusz Pyda OP. Nagrodę Literacką Skrzydła Dedala otrzymali dotąd: Przemysław Dakowicz (2015), ex aequo Marta Kwaśnicka oraz Renata Lis (2016), prof. Andrzej Nowak (2017), Wojciech Tomczyk (2018) oraz prof. Piotr Nowak (2019).(PAP)

Autor: Michał Szukała

szuk/ pat/