Chava Rosenfarb, pochodząca z Łodzi, tworząca w Kanadzie pisarka języka jidysz, autorka tomów poetyckich, dramatu, esejów, a przede wszystkim znakomitej prozy została uchwałą Rady Miejskiej w Łodzi ustanowiona patronką roku 2023 w tym mieście.

"W 100. rocznicę urodzin Chavy Rosenfarb pragniemy przybliżyć jeden z najważniejszych symboli w kulturze – Drzewo Życia, który jest istotnym elementem twórczości pisarki. W dniach 9-12 lutego zapraszamy na inaugurację Roku Chavy Rosenfarb" - zapowiedziała Justyna Tomaszewska z Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi, które wydało pięć książek Rosenfarb i jest organizatorem wydarzeń związanych z patronką 2023 roku.

W czwartek w Bibliotece MeMo zaplanowano wykład specjalizującej się w sztuce żydowskiej i badaniach mowy symboli Moniki Krajewskiej "Symbolika Drzewa Życia" oraz prowadzone przez artystkę warsztaty "Wycinanka żydowska: Drzewo Życia".

"Wycinanka to sztuka, która szczególnie rozkwitła wśród Żydów Europy Wschodniej w XIX wieku i była ściśle związana z życiem religijnym, m.in. ze świętami i progami życia. Ich twórcy łączyli symbole żydowskie, takie jak menora, korona i lwy, z motywami sztuki europejskiej i lokalnej. Wycinanki tworzyli też Żydzi z Włoch, Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu. Ludowa wycinanka żydowska zanikła, ale po latach stała się inspiracja dla artystów i odrodziła się – już w innej formie. Podczas prezentacji uczestnicy zapoznają się z jej historią, symboliką i techniką wykonania, a podczas warsztatów wykonają własną wycinankę" – wyjaśniła Tomaszewska.

W Centrum Dialogu będzie można z kolei posłuchać fragmentów "Drzewa życia" - monumentalnej powieści Rosenfarb o Łodzi, a przede wszystkim o łódzkim getcie, które autorka sama przeżyła. To również opowieść o ludziach, których pisarka znała i o wydarzeniach, których była świadkiem. Trylogia obejmuje lata 1939-1944. Nagranie pochodzi z ostatniego, trzeciego tomu i przybliża okres od 1942 roku do likwidacji getta w 1944 roku. Mimo, że Rosenfarb obrazuje czas nienawiści, pogardy i śmierci, książka niesie przesłanie pokoju i miłości.

W czwartek w Centrum zaplanowano też wykład literaturoznawczyni, tłumaczki języka jidysz prof. Joanny Degler z Uniwersytetu Wrocławskiego "Chava Rosenfarb i inne pisarki jidysz" oraz rozmowę z dziećmi pisarki - profesorem literatury na uniwersytecie w Lethbridge Goldie Morgentalerem i emerytowanym lekarzem Abrahamem Morgentalerem.

W piątek w Archiwum Państwowym w Łodzi odbędą się warsztaty "Drzewo Życia, czyli ABC poszukiwań genealogicznych", a w niedzielę spacer po Łodzi śladami Chavy Rosenfarb. Podczas wycieczki zaplanowano odwiedzenie miejsc związanych z biografią pisarki. Start przy ul. Kilińskiego 4 - miejscu, które było pierwszym łódzkim adresem ojca pisarki, Abrahama Rozenfarba.

Chava Rosenfarb (1923-2011) urodziła się w Łodzi, gdzie uczyła się w polsko-żydowskim gimnazjum. Pięć wojennych lat spędziła w Litzmannstadt Getto, po jego likwidacji w 1944 roku wraz z rodziną została wywieziona do Auschwitz, skąd razem z matką i siostrą trafiła do obozu pracy przymusowej pod Hamburgiem. Po wojnie przez pięć lat mieszkała w Belgii, skąd w roku 1950 wyemigrowała do Kanady.

Rosenfarb debiutowała tomami poezji, jednak uznanie przyniosła jej proza, w której opisywała swoje rodzinne miasto i jego mieszkańców. Najbardziej znane jest trzytomowe "Drzewo życia" opowiadające o łódzkich Żydach w przededniu i w czasie II wojny. Wydany w 1972 roku cykl uważany jest za jedną z najlepszych powojennych powieści napisanych w jidysz. Autorka otrzymała za nią prestiżową nagrodę im. Icyka Mangera. (PAP)

autor: Bartłomiej Pawlak

bap/ par/