Radio Opole » Kraj i świat
2021-09-26, 06:50 Autor: PAP

Tyr: odkrycie rzymskiej świątyni w fenickiej metropolii w Libanie

Pozostałości kompleksu należącego do świątyni z okresu rzymskiego odkrył w mieście Tyr - fenickiej stolicy na wybrzeżu Libanu międzynarodowy zespół badawczy z udziałem naukowców z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW. Stanowisko to jest wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Tyr był jednym z najważniejszych ośrodków gospodarczych świata śródziemnomorskiego przez większą część starożytności. Miasto znajdowało się na przybrzeżnej wyspie, którą z lądem połączyła dopiero grobla zbudowana przez Aleksandra Wielkiego. W epoce brązu i żelaza był to kwitnący ośrodek fenickiego handlu, przemysłu i rzemiosła.


W źródłach pisanych (w tym w Biblii) Tyr pojawia się jako jedno z najważniejszych centrów gospodarczych i politycznych, z którym musiały się liczyć potęgi ówczesnego świata – Asyryjczycy, Egipcjanie czy królowie Izraela i Judei. To głównie z Tyru wyruszali feniccy osadnicy na zachód Morza Śródziemnego, zakładając faktorie handlowe w Kadyksie czy też słynną Kartaginę, która rzuciła wyzwanie Rzymianom w wojnach punickich. Tyr zachował swoje znaczenie przez większość kolejnych epok i nadal jest jednym z największych miast Libanu.


Z perspektywy archeologicznej prawie pięć tysiącleci nieprzerwanego zasiedlenia czyni z Tyru zarówno fascynujący, jak i trudny obiekt badań. "Nakładające się na siebie pozostałości architektoniczne, ślady kataklizmów naturalnych, podnoszenie się poziomu morza oraz dynamiczny rozwój urbanistyczny w ostatnich dziesięcioleciach skutecznie utrudniają poznanie charakteru starożytnej architektury" – przyznaje dr Francisco J. Núnez z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego (CAŚ UW).


W pracach zakończonego właśnie sezonu uczestniczyli archeolodzy i specjaliści z Libanu, Hiszpanii, Polski i Portugalii. Ich badania koncentrowały się na potężnej konstrukcji, zbudowanej w czasach rzymskich, zidentyfikowanej jako świątynia. Ma ona dwie główne fazy: pierwsza pochodzi z czasu powstania budowli w okresie wczesnorzymskim, a druga jest związana z jej poważną przebudową w późnym okresie rzymskim. Budynek ma plan prostokąta o orientacji wschód-zachód, przedsionek flankowany przez dwie kolumny (znalezione w pobliżu) i podium po drugiej stronie celli. Jego ściany pierwotnie pokryte były blokami piaskowca, a na południe od wejścia mogła znajdować się podziemna komora. Budynek stał na platformie wykonanej z masywnych bloków wapienia i piaskowca, które podtrzymywały duży ciężar fasady, a w szczególności ośmiometrowych kolumn wykonanych z różowego granitu egipskiego.


Biegnący wzdłuż ulicy portyk o orientacji wschód-zachód prowadził do schodów u wejścia do budowli, zdobionego płytami z wyrytymi motywami geometrycznymi. Ulica ta odchodzi prostopadle od węższej uliczki, przy której w tym sezonie zidentyfikowano kolejne sanktuarium. Była to budowla składająca się, jak obecnie sądzą naukowcy, z dwóch pomieszczeń i dziedzińca usytuowanych na osi północ-południe; w jednym z nich znaleziono egipską płaskorzeźbę przedstawiającą Izydę karmiącą Horusa jako dziecko.


Świątynia i związany z nią obszar miasta doświadczyły rozległych zniszczeń i przebudów w czasach wczesnobizantyjskich. Świątynia została rozebrana i pokryta platformą, na której wzniesiono monumentalną bazylikę, zniszczoną, wraz z dużą częścią miasta, przez tsunami w VI wieku naszej ery. Naukowcy rozpoznali też pozostałości z czasów późniejszych: dynastii Fatymidów, Krzyżowców i czasów osmańskich.


Chociaż libańskie wykopaliska w Tyrze rozpoczęły się już w latach 60. XX wieku, większość ich dokumentacji zaginęła w zawierusze wojny domowej, która wybuchła w 1975 roku. Co więcej, znaczna część tych prac koncentrowała się na poziomie klasycznym i średniowiecznym.


"Biorąc pod uwagę historyczne znaczenie Tyru w epokach brązu i żelaza, znamy bardzo mało pozostałości archeologicznych z tych okresów. Nasza wiedza o starożytnym mieście jest w dużej mierze ograniczona do rzymskich i bizantyjskich pozostałości, które są obecnie skoncentrowane w dwóch parkach archeologicznych: na stanowiskach al-Bass i Bazyliki" – wyjaśnia dr Núnez.


Jednym z celów obecnego projektu jest rzucenie światła na naturę, historię i ewolucję urbanistyki na starożytnej wyspie Tyru. Obecnie badany obszar leży na akropolu, przypuszczalnie najwyższym punkcie starożytnej wyspy. Wykopaliska z lat 70tych XX wieku ujawniły konstrukcje z różnych okresów, które nadal wymagają interpretacji. Ówczesne głębokie wykopy sondażowe, które dostarczyły sekwencji stratygraficznych kluczowych dla zrozumienia historii osadnictwa w tym miejscu.


Zespół dr. Núneza przeanalizował odkopane pozostałości i stwierdził, że na podstawie cech architektonicznych i znalezisk, takich jak greckie i fenickie inskrypcje, należy uznać, iż badany obszar miał sakralny charakter.


Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego (CAŚ UW) dołączyło w 2020 roku do libańskch i hiszpańskich archeologów, którzy od 1997 r. prowadzili badania na terenie Tyru. Ekspedycją kierują wspólnie prof. María Eugenia Aubet (Uniwersytet Pompeu Fabra w Barcelonie), dr Ali Badawi (General Directorate of Antiquities of Lebanon) oraz dr Francisco J. Núnez (CAŚ UW). W projekcie uczestniczą archeolodzy i specjaliści z Libanu, Hiszpanii, Polski, Włoch, Portugalii, Francji i Grecji.


Prace mają być kontynuowane w przyszłym roku. W najbliższym czasie skupią się zarówno na samej świątyni, jak i związaną z nią częścią miasta. Uwagę badaczy przykuwa jednak coś więcej. "Na północy znajduje się drugi monumentalny budynek, być może kolejna świątynia, którą również chcielibyśmy zbadać" – zapowiada dr Núnez.


Więcej na temat libańsko-hiszpańsko-polskiej ekspedycji archeologicznej w Tyrze: https://pcma.uw.edu.pl/2017/10/03/tyr/


PAP – Nauka w Polsce


kol/ zan/


Kraj i świat

2024-03-29, godz. 03:10 Indie/ Dmytro Kuleba wezwał Indie, by stanęły po stronie Ukrainy Minister spraw zagranicznych Ukrainy Dmytro Kuleba wezwał Indie, aby stanęły po stronie Kijowa, twierdząc, że bliskie stosunki tego kraju z Rosją opierają… » więcej 2024-03-29, godz. 02:00 USA/ Wojsko: zniszczyliśmy cztery drony wystrzelone przez Huti Wojsko amerykańskie poinformowało w czwartek, że zniszczyło cztery bezzałogowe drony wystrzelone w Jemenie przez wspierane przez Iran siły Huti w kierunku… » więcej 2024-03-29, godz. 01:10 USA/ Rząd przyznał 60 mln dolarów na odbudowę mostu w Baltimore W czwartek rząd USA przyznał stanowi Maryland 60 milionów dolarów federalnej pomocy nadzwyczajnej w odpowiedzi na zawalenie się mostu Francisa Scotta Key… » więcej 2024-03-29, godz. 00:40 USA/ Nowy Jork przetestuje systemy wykrywania broni w miejskim metrze Nowy Jork rozpocznie testowanie technologii wykrywania broni w ramach programu pilotażowego na kilku stacjach metra, powiedział w czwartek burmistrz Eric Ad… » więcej 2024-03-28, godz. 23:30 LM piłkarzy ręcznych - wyniki Piłkarze ręczni Orlen Wisły Płock przegrali w czwartek u siebie z Paris St. Germain 26:30, a w środę Industria Kielce poniosła porażkę na wyjeździe z… » więcej 2024-03-28, godz. 23:20 LM piłkarzy ręcznych - Orlen Wisła - PSG 26:30 (opinie) Po meczu Orlen Wisła - Paris St. Germain (26:30) powiedzieli: Raul Gonzalez Gutierrez (trener PSG): 'Jestem zadowolony, że wygraliśmy. W pierwszej połowie… » więcej 2024-03-28, godz. 23:10 Piłkarska LM kobiet - PSG Katarzyny Kiedrzynek w półfinale Ekipa Paris Saint-Germain z polską bramkarką Katarzyną Kiedrzynek pokonała na własnym stadionie szwedzki BK Haecken 3:0 w rewanżowym meczu 1/4 finału piłkarskiej… » więcej 2024-03-28, godz. 23:10 Ekstraklasa siatkarzy - GKS - Barkom 3:2 GKS Katowice - Barkom Każany Lwów 3:2 (20:25, 25:19, 26:28, 25:18, 15:13). GKS Katowice: Sebastian Adamczyk, Jakub Jarosz, Davide Saitta, Łukasz Usowicz… » więcej 2024-03-28, godz. 23:10 Ekstraklasa siatkarzy - 28. kolejka (tabela) Wyniki meczów 28. kolejki i tabela ekstraklasy siatkarzy: Asseco Resovia Rzeszów - KGHM Cuprum Lubin 3:0 (25:23, 25:17, 25:22) GKS Katowice - Barkom Każany… » więcej 2024-03-28, godz. 23:00 Turniej WTA w Miami - Rybakina pierwszą finalistką Jelena Rybakina z Kazachstanu pokonała Białorusinkę Wiktorię Azarenkę 6:4, 0:6, 7:6 (7-2) i awansowała do finału tenisowego turnieju WTA 1000 w Miami. W… » więcej
1234567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »