Ministerstwo rodziny opublikowało raport z badań dotyczących warunków potrzebnych do poprawy sytuacji demograficznej Polski. Badanie przeprowadzono na potrzeby opracowania projektu strategii demograficznej, który rząd przedstawił w czerwcu tego roku.

"Fundamentem każdej strategii jest prawidłowa diagnoza, czyli precyzyjne określenie punktu wyjścia do planowanych działań. Tylko dysponując taką wiedzą, można podejmować decyzje o sposobie osiągnięcia celu, który w przypadku Strategii Demograficznej 2040 został zdefiniowany jako wyjście z pułapki niskiej dzietności i zbliżenie się do poziomu dzietności gwarantującego zastępowalność pokoleń" – wyjaśnia minister rodziny Marlena Maląg.

Projekt badawczy podzielony został na pięć etapów, które obejmowały badania jakościowe, ilościowe i analizę istniejących dokumentów i opracowań. Zespół prowadzący badania poszukiwał odpowiedzi na pytanie, co ma istotny wpływ na demografię.

W badaniu wzięto pod uwagę m.in.: postawy respondentów wobec założenia rodziny, zawarcia związku małżeńskiego i posiadania dzieci; postawy wobec pracy (ze szczególnym uwzględnieniem pracy kobiet); bariery dla założenia rodziny i posiadania dziecka na poziomie emocjonalnym, racjonalnym, ekonomicznym i organizacyjnym.

Respondenci na pytanie, który z czynników wpływa na decyzje o posiadaniu dziecka, wskazali w pierwszej kolejności na lepsze warunki mieszkaniowe (42,7 proc.), stabilność i pewność zatrudnienia (41,1 proc.), stabilność zatrudnienia partnera lub partnerki (36,1 proc.), lepszy system opieki zdrowotnej, pediatrycznej i specjalistycznej dla dzieci (35,2 proc.). Następnie badani wymienili wyższe zarobki (34,4 proc.), elastyczne godziny pracy (34,3 proc.) i większe wsparcie partnera (32,1 proc.).

Autorzy badania w raporcie zwrócili uwagę, że wymarzona rodzina Polaków to w dużej mierze związek formalny, mający dwoje, maksymalnie troje dzieci, psa, dom wolnostojący na przedmieściach. W jej tworzeniu najistotniejsze są relacje oparte na wzajemnym szacunku, zrozumieniu, szczerości i miłości. Podstawą tego są wspólnie spędzany czas i rozmowy, dzielenie pasji i podróżowanie.

"To, że jedną z istotniejszych podwalin idealnej rodziny jest wysoka jakość i głębokość relacji pomiędzy jej członkami, jest budujące. Jako społeczeństwo akceptujemy partnerstwo w dzieleniu się obowiązkami domowymi i rodzinnymi i oczekujemy, że każda osoba wchodząca w skład rodziny będzie miała przestrzeń na samorealizację" – komentuje pełnomocnik rządu ds. polityki demograficznej Barbara Socha.

Jednocześnie badania pokazały, że mimo dominujących postaw prorodzinnych co piąty badany nie chce, nie wie lub nie planuje świadomie posiadania dziecka.

Plany prokreacyjne Polek i Polaków determinuje wiek, wykształcenie, kwestie zawodowe, sytuacja finansowo-bytowa, osobiste wartości i priorytety życiowe.

Osoby młode (od 18 do 24 lat) za główny priorytet uznają działania mające przygotować ich do dorosłego życia i zagwarantować uzyskanie ważnej dla nich stabilizacji życiowej. Co prawda częściej od osób starszych wyrażają chęć posiadania pierwszego dziecka, ale plany te mają charakter długookresowy.

Jeśli chodzi o wykształcenie, to im jest ono wyższe, tym częściej Polki i Polacy deklarują chęć posiadania kolejnego dziecka.

Osoby pracujące lub/i uczące się częściej od innych deklarują, że chciałyby mieć dziecko w przyszłości, bezrobotne zaś nie są pewne, nie planują dziecka świadomie lub w ogóle nie chcą go mieć. Jednocześnie dla osób aktywnych zawodowo ważna jest potrzeba lepszego łączenia życia zawodowego z życiem rodzinnym. Zwracają tym samym uwagę na to, że dojazdy, praca w stałych godzinach, a także ograniczenia w dostępie do żłobków i przedszkoli negatywnie wpływają na decyzje o powiększeniu rodziny.

"To bardzo ważny sygnał, że decyzje dotyczące rodziny i potomstwa są niezwykle złożone – i nie ma tutaj mowy o punktowych działaniach. Chcąc poprawić sytuację demograficzną naszego kraju w perspektywie kilkudziesięciu lat, musimy działać kompleksowo, oddziałując jednocześnie na wiele obszarów – dodaje wiceminister Socha.

Pełny raport z badania można znaleźć na stronie Pełnomocnika Rządu ds. Polityki Demograficznej (gov.pl/demografia) w zakładce "badania".

Badanie przeprowadzono 18-28 grudnia 2020 r. wśród 1500 respondentów dobranych w sposób losowy na ogólnopolskiej próbie Polaków w wieku od 18 do 40 lat.(PAP)

Autorka: Karolina Kropiwiec

kkr/ joz/