Wiceprezydent Mysłowic Wojciech Chmiel przypominał podczas uroczystości, że podczas trzeciego powstania śląskiego miasto to nie było objęte walkami, jednak pełniło istotną rolę w niesieniu pomocy rannym powstańcom. "Podczas zmagań o Górny Śląsk powstańcom udzielana była pomoc medyczna właśnie w tym gmachu" – powiedział.

Wskazał, że w gmachu obecnego I LO w Mysłowicach podczas trzeciego powstania znajdował się Główny Szpital Wojsk Powstańczych, w którym funkcjonował oddział chirurgiczny. Szpital był jednym z tzw. szpitali tyłowych, który po ewakuacji rannych z pola walki miał zapewnić wyspecjalizowaną pomoc medyczną.

Ostatecznie szpital w Mysłowicach był wyposażony w 600 łóżek. W końcowym okresie walk powstańczych przewożono do niego rannych z innych szpitali.

„W 2019 r. zaczęliśmy cykl pod nazwą +Zaczęło się w Mysłowicach+, poświęcony pamięci ofiarnej walki Polaków o Górny Śląsk w latach 1919-1921. Odsłonięcie niniejszej tablicy pamiątkowej wpisuje się w te obchody, przywracając i podtrzymując pamięć o tamtych wydarzeniach, w których społeczeństwo miasta brało aktywny udział” – podkreślił Chmiel.

Tablica została ufundowana ze środków Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach. Naczelnik tego biura Jan Kwaśniewicz wskazał, że wśród innych upamiętnień wyróżnia ją fakt, że została poświęcona służbom pomocniczym, czyli np. korpusowi sanitarnemu.

"Nie można powiedzieć, że służba sanitarna została zapomniana, jako że była tematem wielu wykładów wśród licznych konferencji, natomiast jeżeli chodzi o tablice pamiątkowe, to gdzieś to dotąd umknęło – tak, jak inne służby pomocnicze" – przyznał Kwaśniewicz.

Szef Oddziałowego Biura przypomniał też m.in., że w 2019 r. w tym samym budynku I LO w Mysłowicach odsłonięto ufundowaną przez IPN tablicę upamiętniającą organizację Tajne Harcerstwo Krajowe – Szeregi Wolności, która działała m.in. w murach tamtejszej szkoły.

W gmachu, wybudowanym w latach 1913-1914 i przeznaczonym na cele szkolne, w okresie III powstania śląskiego mieścił się szpital powstańczy oraz urzędy plebiscytowe, a później szpital Polskiego Czerwonego Krzyża. Następnie działało tam Seminarium Nauczycielskie, a później różnego rodzaju placówki szkolne. Od 1970 r. w budynku – mieszczącym się przy obecnej ul. Mickiewicza 6-8 - funkcjonuje Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki.

Uroczystość odsłonięcia tablicy wpisała się w program zorganizowanego w sobotę w Mysłowicach Powstańczego Święta Miasta pod hasłem "Mysłowice do boju!", którego wydarzenia rozmieszczono w miejscowym Parku Słupna.

W programie znalazły się: mały memoriał Jerzego Chromika, retransmisja koncertu ekumenicznego "Bądź jak Jezus", rekonstrukcja historyczna, koncert zespołu Cree, otwarcie strefy kibica oraz transmisja meczu Polska-Hiszpania w ramach piłkarskich mistrzostw Europy.

Trzecie powstanie śląskie było ostatnim z trzech zbrojnych zrywów polskiej ludności na Śląsku. Jego efektem było przyznanie Polsce znacznie większej części Górnego Śląska, niż pierwotnie zamierzano. Powstanie wybuchło w nocy z 2 na 3 maja 1921 r., walki trwały dwa miesiące.

Rozpoczęcie powstania poprzedził plebiscyt, który odbył się 20 marca 1921 r. W głosowaniu dopuszczono udział osób, które wcześniej wyemigrowały ze Śląska. W tym celu z Niemiec przyjechało 182 tys. emigrantów, z Polski - 10 tys. Ostatecznie w plebiscycie wzięło udział ok. 97 proc. uprawnionych osób, z czego ok. 19 proc. stanowili wcześniejsi emigranci. Za przynależnością do Polski głosowała mniejszość - 40,3 proc. głosujących.

Komisja Plebiscytowa zdecydowała o przyznaniu prawie całego obszaru Niemcom - Polska miała otrzymać tylko powiaty pszczyński i rybnicki. Na tę wieść wcześniejsze pojedyncze strajki niezadowolonych z trudnych warunków materialnych i bezrobocia mieszkańców regionu przekształciły się 2 maja w strajk generalny, który objął 97 proc. zakładów pracy.

W nocy z 2 na 3 maja rozpoczęło się powstanie. Na jego czele stanął działacz społeczny, a wcześniej komisarz plebiscytowy, Wojciech Korfanty. Walki trwały dwa miesiące - powstańcy zdołali opanować prawie cały obszar plebiscytowy, później broniąc go przed siłami niemieckimi. Najpoważniejsze starcia miały miejsce w okolicach Góry św. Anny. W III Powstaniu Śląskim wzięło udział około 60 tys. Polaków - jak podają źródła 1218 spośród nich poległo, 794 odniosło rany.

W wyniku tego zrywu Rada Ambasadorów zdecydowała o korzystniejszym dla Polski podziale Śląska. Z obszaru plebiscytowego, czyli ponad 11 tys. km kw., zamieszkanego przez ponad 2 mln ludzi, do Polski przyłączono 29 proc. terenu i 46 proc. ludności.

W Polsce znalazły się m.in. Katowice, Świętochłowice, Królewska Huta (obecny Chorzów), Rybnik, Lubliniec, Tarnowskie Góry i Pszczyna. Podział był też korzystny dla Polski gospodarczo - na przyłączonym terenie znajdowały się 53 z 67 istniejących kopalni, 22 z 37 wielkich pieców oraz 9 z 14 stalowni.(PAP)

autor: Mateusz Babak

mtb/ ozk/