"To wizja, która łączy funkcje miejsca przyjaznego sąsiedztwa, ale jest też atrakcyjna dla turystów odwiedzających centrum miasta, szukających innych wrażeń niż tylko komercyjnych lub takich, które można znaleźć w każdym dużym mieście" – podkreślił.

Komuna Warszawa działa w formule społecznej instytucji kultury. Promują niezależnych artystów i artystki w dziedzinie szeroko pojmowanego teatru, rozumianego jako miejsce przenikania się różnych dyscyplin kultury. Od 4 lat instytucja ma swoją siedzibę w dawnej Szkole Podstawowej nr 43 im. Wojska Polskiego przy ulicy Emilii Plater 31 (EP31) w Warszawie.

Teatr widzi potencjał w zagospodarowaniu całego kwartału byłych zabudowań szkolnych przy ul. Emilii Plater 31 i 29. Chcąc uchronić atrakcyjną działkę przed kupnem pod budowę kolejnych wieżowców (miasto dopuściło możliwość postawienia na jej terenie budynków blisko 200 metrowych) przedstawiciele Komuny zgłosili projekt jako odpowiedź do Studium Zagospodarowania opracowanego przez m. st. Warszawa. "W czasie konsultacji dotyczących rozwoju Warszawy przygotowaliśmy uwagi do Studium Zagospodarowania projekt wyłączenia z możliwości zabudowy kolejnymi wieżowcami tej części centrum" – powiedział PAP Laszuk.

"To są bardzo dobrze zaprojektowane, soc-modernistyczne budynki, zbudowane w ramach programu szkół tysiąclatek w 1960 roku. Mimo że kameralne, świetnie wpisuje się w tę część centrum Warszawy, obok wysokościowców Marriotta i Elektrimu oraz najwyższego budynku w Europie, czyli Varso" – tłumaczył Laszuk. "To unikalne miejsce w centrum miasta, a my, w zgodzie ze współczesnymi trendami w architekturze, urbanistyce i rozwoju miast, postulujemy, aby pozostawić oba budynki +Kwartału+, jako enklawę zieleni i działań społecznych w centrum stolicy, przełamując tym samym monokulturę wieżowców, biurowców i ekskluzywnych apartamentowców dla bardzo bogatej klasy średniej" – dodał.

"Postulujemy, aby +Kwartałowi+ nadać status terenu użyteczności publicznej, zabezpieczy go przed sprzedażą lub zagospodarowania w komercyjny sposób" – podkreślił dyrektor. "Chcemy otworzyć cały parter budynku dla działań społecznych, sąsiedzkich, na sale warsztatowe, sale spotkań, a także kawiarnię, którą obecnie tworzymy z imigrancką inicjatywą Baza. Na pierwszym piętrze będzie mieć swoje studia Warszawskie Centrum Rezydencji Artystycznych, a na drugim piętrze chcielibyśmy stworzyć przestrzeń coworkingową dla organizacji pozarządowych. Naszym marzeniem jest też urządzenie na dachu kawiarni z widokiem na centrum Warszawy" – podsumował.

Po kilku latach warsztatów, spotkań, rozmów i obserwacji podsumowano dotychczasową pracę nad projektem. Z tej okazji wydano książkę promującą ideę kwartału społeczno-kulturalnego oraz pokazującą konteksty podobnych działań w innych zachodnich miastach, jak i samą historię dawnych placówek szkolnych.

"Ta działka to oddech w gęsto zabudowanym centrum. Miasta potrzebują takich pustek, przerw. Architektura szkół jest uniwersalna, ponadczasowa. I nie chodzi tu o estetykę, ale o to, jak pracuje ze słońcem i otoczeniem, jak wchodzi w dialog z drzewami. Jeśli tak spojrzeć na te budynki, to można włożyć w nie mnóstwo nowych funkcji" – można przeczytać w książce "Grospierre / Cymer / EP31 / Teatr Komuna Warszawa".

Przedstawiciele Komuny zapewniają, że tego typu miejsce jest potrzebne w stale rozwijającym się centrum miasta. "25 lat temu rozmawianie o takich projektach było dla większości ludzi fantastyką, ponieważ wszyscy chcieli modernizować Warszawę na najprostszych, komercyjnych zasadach intensyfikacji zabudowy wieżowcami. Teraz, wobec zagrożeń katastrofy klimatycznej, zmiany generacyjnej i coraz powszechniejszej akceptacji dla myślenia kategoriami dobrostanu wszystkich mieszkańców, to nie są wywrotowe idee. To jest obowiązek miasta i państwa, żeby wspierać takie inicjatywy" – tłumaczył.

W planach nie ma wielkiej przebudowy z buldożerami w tle. Projekt, który został opracowany wymaga jedynie remontu, dzięki któremu teren kwartału wraz z budynkami zostanie dostosowany do użyteczności i zapewnieni bezpieczeństwo jego użytkownikom oraz długie trwanie. "Mamy plan, wiemy, co, gdzie powinno być" – powiedział PAP Laszuk. "Wraz ze wspierającymi nas projektantami, m.in. Olkiem Gadomskim i Maciejem Siudą, rysujemy plany adaptacji budynku do nowych aktywności. Dzięki temu, że jest to przykład dobrej modernistycznej architektury, nie trzeba tu zbyt dużo przebudowywać, wystarczą udogodnienia dla osób z niepełnosprawnościami, niewielkie funkcjonalne poprawki oraz odmalowanie, aby budynki odzyskały swój pierwotny inspirowany Bauhausem styl" – podkreślił.

Adaptacja modernistycznych czy pofabrycznych budynków na inicjatywy związane z kulturą jest powszechnie stosowaną praktyką w miastach takich jak Londyn, Tilburg czy Essen. Twórcy idei kwartału społeczno-kulturalnego EP 29-31 czerpią inspiracje ze społecznych centrów kulturowych zachodnich miast, takich jak m. in. Haus der Statistik w Berlinie. "Haus der Statistik w Berlinie jest dla nas modelowym przykładem, jeśli chodzi o rozwój tego typu inicjatyw. Inspirują nas także hamburskie Kampnagel czy centrum performatywne Kaserne w Bazylei" – wskazał Laszuk. "Te projekty rozwijane są przez lokalne samorządy ze wsparciem Unii Europejskiej jako wiodące, miejskie projekty społeczno-artystyczne. Dzięki kontaktom z osobami, które je prowadzą, nie tylko artystycznie, ale także pod względem urbanistycznym i społecznym zdobywamy doświadczenia, jak takie miejsca można rozwijać" – dodał.

Przedstawiciele Komuny nie ukrywają, że chcą przypomnieć o swoim projekcie i idei współczesnego dostępnego i zielonego miasta przed wyborami samorządowymi. "Nasz postulat zgłaszamy przed wyborami po to, żeby rozmawiać o różnych możliwościach rozwoju miasta, nie tylko tych nastawionych na szybki zysk, budowanie wieżowców i ich sprzedawanie. Chodzi nam o włączenie myślenia długofalowego o tym, jak może wyglądać współczesne miasto" – tłumaczył dyrektor.

Obecnie Teatr zaczyna sezon letni, w którym zaprasza na premiery wydarzeń performerskich, koncerty, kino letnie oraz do korzystania z ogólnodostępnych boisk. Instytucja będzie również prezentować projekt "Pieśń przyszłości" w ramach inicjatywy "Nowego Europejskiego Bauhausu". "Zwieńczeniem naszej architektonicznej +ofensywy+ będzie prezentowany 14 kwietnia, w ramach unijnego Festiwalu +Nowy Europejski Bauhaus+, koncert +Pieśń przyszłości+ - monumentalny utwór na budynek i chór" – powiedział Laszuk. "Festiwal +Nowy Europejski Bauhaus+ jest wydarzeniem organizowanym przez Komisję Europejską. Ma swoje odsłony w Brukseli i miastach całej Europy. Poprzez dyskusję, wystawy i wydarzenia artystyczne propaguje architektoniczne i urbanistyczne wizje budowania zrównoważonej i włączającej wszystkich przyszłości" – dodał.

"W gęstej śródmiejskiej zabudowie obiekt oferujący szeroko rozumianą kulturę, dostępną, angażującą, wciągającą nie tylko koneserów, ale także mieszkańców i sąsiadów zmienia całe otoczenie, w tej wyjątkowo silnie skomercjalizowanej przestrzeni może zaoferować coś o innym, społecznym charakterze." – podkreślają autorzy w książce "Grospierre / Cymer / EP31 / Teatr Komuna Warszawa".

Kwartał społeczno-kulturalny Emilii Plater 29-31 został nominowany w 10. edycji Nagrody Architektonicznej Prezydenta m.st. Warszawy w kategorii "nowe życie budynków".

Wystawę "Kwartał przyszłości" można zwiedzać w siedzibie Komuny Warszawa do 30 września od poniedziałku do piątku w godzinach 11-17. Na miejscu można również bezpłatnie pobrać towarzyszącą jej książkę "Grospierre / Cymer / EP31 / Teatr Komuna Warszawa". (PAP)

Autorka: Zuzanna Piwek

zzp/ aszw/