Przyjdzie silny mróz, to wybije kleszcze, komary i inne paskudztwo. Zapewne każdy z nas choć raz spotkał się z taką opinią na temat zbawiennych skutków ekstremalnych chłodów. Jak się okazuje, ten pogląd nie ma nic wspólnego z rzeczywistością. Kleszcze są bowiem znacznie bardziej odporne na mrozy i upały niż nam się wydaje. Dowiedli tego naukowcy z Uniwersytetu Stanu Waszyngtonw w badaniu, którego wyniki opublikowano właśnie w magazynie “Ecological Monographs”. Obalili oni ustalenia wcześniejszych badań laboratoryjnych, które sugerowały, że nawet krótkie okresy ekstremalnych temperatur powodują śmierć kleszczy. Naukowcy z Waszyngtonu wykazali, że dotyczy to jedynie larw tych pajęczaków. Natomiast nimfy i dorosłe owady są praktycznie niewrażliwe na upały i mrozy. Giną tylko jeśli zabraknie im energii.

To odkrycie zupełnie zmienia wiedzę na temat rozprzestrzeniania się boreliozy i innych chorób odkleszczowych. "Myśleliśmy, że uzyskamy pewne dowody na zwiększoną śmiertelność kleszczy w bardzo suchych okresach. Tak jednak nie jest. Upały i susza mają negatywny wpływ tylko na larwy. Chłód miał jeszcze mniejsze znaczenie. W jakiś sposób znakomicie potrafią się przyczaić i przeżyć" – stwierdził w komunikacie Uniwersytetu Stanu Waszyngton prof. Jesse Brunner, główny autor badania.

Kleszcze przenoszą różne patogeny, w tym przyczynę najczęstszej choroby odkleszczowej w Ameryce Północnej - krętka boreliozy. W dodatku w ostatnich latach znacznie rozszerzyły swój zasięg nie tylko w Stanach Zjednoczonych, ale także w Europie. Prawdopodobnie jednym z powodów są zmiana klimatu. W każdym razie do tej pory nie ustalono, dlaczego kleszcze występują licznie na jednych obszarach, a na innych są rzadkością.

Badanie wykonane przez zespół prof. Brunnera finansował Departament Obrony Stanów Zjednoczonych. Przeprowadzono je w trzech bazach wojskowych na wschodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych. Naukowcy umieścili ponad 9 tys. kleszczy w specjalnych pojemnikach z glebą i monitorowali ich przeżywalność i rozwój przez trzy lata. To pozwoliło zebrać cenne dane na temat ich reakcji na warunki klimatyczne. Jedna wiadomość jest dobra. Okazało się bowiem, że chociaż upały nie mają dużego wpływu na śmiertelność kleszczy, to powodują, że pajęczaki szybciej tracą energię. Oznacza to, że w cieplejsze dni skraca się czas, w którym muszą znaleźć żywiciela. Było to szczególnie widoczne w przypadku larw - gdy były narażone na częste okresy suchej i gorącej pogody, ich średni czas przeżycia skrócił się prawie o połowę.

Naukowcy odkryli też, że na małą skalę zachodzi jakieś inne zjawisko, które zabija kleszcze. W pojemniki znajdujących się zaledwie kilka metrów od siebie często obserwowano zaskakująco różne wskaźniki śmiertelności. W jednym pojemniku przeżyło ich 80 proc., a w innym, tuż obok, żaden. Dlaczego tak się stało, nie jest jasne, ale badania sugerują wpływ czynników środowiskowych, takich jak obecność stawonogów lub grzybów. Ustalenie tego może mieć ogromne znaczenie, biorąc pod uwagę, jaki wpływ na zdrowie publiczne mają choroby odkleszczowe.

Wyniki badania sugerują, że opracowując strategie przeciwdziałania zakażeniom, należy się koncentrować na larwalnym stadium rozwoju kleszczy, bo wtedy najłatwiej je zwalczyć. Naukowcy rozważają np. możliwość szczepienia zwierząt, na których te owady żerują, by zmniejszyć populację pasożytów i tym samym ryzyko przenoszenia chorób. Zespół prof. Brunnera zamierza teraz dokładniej zbadać, co powoduje miejscowe zwiększenie śmiertelności kleszczy i lepiej poznać rolę, jaką odgrywają w przetrwaniu tych pajęczaków poszczególne gatunki żywicieli - zwłaszcza myszaki, jelenie i ludzie. "Ostatecznym celem jest opracowanie kompleksowych strategii, które pomogą skutecznie zarządzać populacjami kleszczy. To z kolei może przełożyć się na poprawę zdrowia publicznego" – zapowiada prof. Brunner. (PAP Life)

agf/ gra/