Na istotną rolę, jaką miasta i lokalne samorządy pełnią w niesieniu pomocy ogarniętej wojną Ukrainie, a jednocześnie w kształtowaniu stosunków międzynarodowych zwrócili uwagę w swoich badaniach eksperci z Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politologicznych Uniwersytetu Łódzkiego.

Doktorantka Natalia Matiaszczyk przeprowadziła ankiety wśród 56 miast ukraińskich powyżej 50 tys. mieszkańców Badanie nie jest jeszcze ukończone, ale jego autorka już na tym etapie uzyskała wysoką zwrotność – 67 proc. Wynika z niego, że po wybuchu wojny nastąpił masowy wzrost liczby partnerstw miast europejskich z miastami w Ukrainie - przybyło 60 nowych, 22 są planowane i zostaną sfinalizowane w tym roku.

Najwięcej partnerstw zostało nawiązanych z miastami niemieckimi - 13 nowych i 8 planowanych, francuskimi - 8 nowych, 2 planowane, polskimi - 7 nowych, 2 planowane oraz amerykańskimi - 6 nowych, 2 planowane. Większość samorządów miejskich udziela partnerom w Ukrainie pomocy humanitarnej i finansowej.

"Na zawieranie partnerstw należy spojrzeć w szerszym niż pomoc materialna kontekście. Jest to bowiem także wsparcie symboliczne - nie tylko przekazujemy wam konkretną pomoc, przyjmujemy waszych rodaków, ale też nawiązujemy z wami bliższe relacje na poziomie samorządowym, bo wierzymy, że ma to sens w dłuższej perspektywie. Bardzo dużo partnerstw zawarto z miastami w Niemczech, Francji i Polsce, co oznacza, że nagle lokalne elity dostrzegły w Ukraińcach ważnych partnerów" - powiedział PAP prof. Tomasz Kamiński z WSMiP UŁ.

Politolog wskazał na różne formy solidarności miast: bezpośrednią pomoc humanitarną, wsparcie polityczne, nawiązywanie nowych relacji, zrywanie porozumień z Rosjanami i Białorusinami, spotkania dwustronne, czy organizację manifestacji. Zdaniem prof. Kamińskiego na początku kryzysu uchodźczego władza lokalna często działała sprawniej i szybciej niż centralna, będąc siłą wiodącą w niesieniu pomocy potrzebującym. Było to jednak możliwe dzięki olbrzymiemu zaangażowaniu społeczności lokalnych.

"Na początku samorządy miast zareagowały szybciej, bo są bardziej elastyczne i funkcjonują bliżej obywateli, ale z upływem czasu to się bardziej zrównoważyło. Trzeba też zauważyć, że władze najwyższego szczebla mają najwięcej pieniędzy i w niektóych aspektach, np. pomocy militarnej, są niezastąpione" - dodał profesor.

Według niego jednym z największych, dostrzeganych na arenie międzynarodowej, sukcesów polskich samorządów było to, że w pierwszych miesiącach po wybuchu wojny udało się im - z ogromnym wsparciem ze strony społeczeństwa obywatelskiego - zająć się uchodźcami. Polskie miasta stały się dla nich bezpiecznymi przystaniami, biorąc na siebie wiele problemów do rozwiązania, takich jak nagły wzrost populacji, organizacja szkół, ochrony zdrowia, zapewnienie nowym mieszkańcom pracy i mieszkania.

Politolodzy z Łodzi zbadali też działania prezydentów miast polskich po agresji rosyjskiej, w okresie od 24 lutego do 30 kwietnia 2022 r. Z analiz studenta WSMiP Adama Szymańskiego wynika, że nastąpiła olbrzymia aktywność prezydentów miast, którzy spotykali się z prezydentami innych miast zagranicznych, z dyplomatami i przedstawicielami UE. Zdecydowanie najaktywniejszy był prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski, ale dużą rolę w tym okresie odgrywał też Rzeszów i jego prezydent Konrad Fijołek.

"We wszystkich państwach demokratycznych jest tak, że stanowiska samorządowe - zwłaszcza te medialne i widoczne - stanowią trampolinę do +dużej polityki+ krajowej. W Polsce najlepiej widać to na przykładach prezydentów Warszawy - np. Lech Kaczyński najpierw zrobił karierę rządową, potem został prezydentem kraju. Kryzysy wymagają bardzo dużego zaangażowania od prezydentów; nie stawiamy tezy, że to ich motywowało w tej konkretnej sytuacji, ale zwracamy uwagę, że te działania przekładają się na korzyści polityczne" - zaznaczył prof. Kamiński.

Według przytoczonych przez badaczy z UŁ danych z Uniwersytetu Kiel – jeśli przyjmiemy wielkość zaangażowania w pomoc Ukrainie w stosunku do wielkości państwa, Polska wypada najlepiej i relatywnie przeznacza najwięcej, bo 0,6 polskiego PKB na ten cel. W przypadku innych krajów są to wydatki rzędu: USA – 0,4 PKB, Wielka Brytania – 0,3 PKB, Niemcy – 0,2 PKB. Patrząc na liczby bezwzględne – największym dawcą pomocy, także wojskowej, są zdecydowanie Stany Zjednoczone, natomiast instytucje UE i poszczególne kraje Unii wykazują relatywnie niewielką pomoc wojskową, ale bardzo dużą finansową - w zeszłym roku wyniosła ona 30 mld euro.

W ocenie ekspertów to wsparcie finansowe ma kluczowe znaczenie dla państwa ukraińskiego. Ukraina połowę swojego budżetu przeznacza obecnie na wojnę. Międzynarodowy Fundusz Walutowy oceniał, że w 2023 roku będzie jej potrzebne miesięcznie około 5 mld dolarów, by była wstanie w miarę normalnie funkcjonować i jednocześnie bronić się przed agresją. Zapewnienie tych środków to gigantyczne wyzwanie finansowe dla całego świata Zachodu, w szczególności dla Stanów Zjednoczonych i państw europejskich.(PAP)

Autorka: Agnieszka Grzelak-Michałowska

agm/ par/