Była to największa tragedia w historii górnictwa w Bytomiu. Na skutek eksplozji pyłu węglowego i pożaru na poziomie 660 m pod ziemią w kopalni Heinitz w niemieckim wówczas Bytomiu 31 stycznia 1923 r. śmierć poniosło 141 górników oraz 4 ratowników górniczych. Wśród ofiar byli głównie górnicy z okolicznych miejscowości, którzy osierocili łącznie 110 dzieci.

Na uroczystości upamiętniające tę tragedię zaprasza Centrum Sportów Wspinaczkowych i Siłowych Skarpa Bytom, które w oparciu o kompleks ok. 3 tys. m kw. ścian wspinaczkowych, działa w zabudowaniach dawnej kopalni. Prowadzone przez klub Skarpa przy wsparciu funduszy unijnych przedsięwzięcie służy m.in. daniu nowego życia efektownym pokopalnianym budynkom.

„Na terenie byłej kopalni węgla kamiennego Rozbark mieści się teraz nasze centrum wspinaczkowe, dlatego setna rocznica katastrofy nie jest nam obojętna. Organizacja uroczystości upamiętniających ofiary to dla nas wielki zaszczyt, ponieważ kontynuujemy historię tego miejsca” – powiedział prezes klubu Dobromir Bujak.

W organizację obchodów setnej rocznicy katastrofy włączyły się również Urząd Miejski w Bytomiu, senator Halina Bieda, byli górnicy i pracownicy kopalni zrzeszeni w Stowarzyszeniu Miłośników Rozbarku oraz Teatr Tańca i Ruchu Rozbark, działający w dawnej kopalnianej cechowni.

We wtorek, 31 stycznia, uroczystości rozpoczną się o godz. 8. mszą św. w kościele św. Jacka w dzielnicy Rozbark. Ok. godz. 9. górnicy, pracownicy byłej kopalni Rozbark oraz mieszkańcy Bytomia złożą kwiaty pod obeliskiem na cmentarzu przy ul. Staffa, gdzie pochowane są 122 ofiary katastrofy.

O godz. 17. na terenie Centrum Sportów Wspinaczkowych i Siłowych Skarpa w rejonie dawnego szybu Stalmach zaplanowano odsłonięcie tablicy poświęconej 100. rocznicy tragedii. Następnie organizatorzy zapraszają do Teatru Rozbark na projekcję filmu „Wzgórze Róż”, poświęconego Rozbarkowi, historii kopalni i tragedii ze stycznia 1923 r.

Po projekcji będzie możliwość zwiedzania dawnej cechowni kopalni Rozbark (siedziby teatru tańca i ruchu o tej nazwie), a także budynków dawnej kopalnianej kotłowni i maszynowni szybu Bończyk (gdzie działa obiekt wspinaczkowo-rekreacyjny).

W 1925 r. w miejscu zbiorowej mogiły na cmentarzu przy ul. Staffa w Rozbarku stanął pomnik z nazwiskami poległych w katastrofie górników. O pamięci mieszkańców o katastrofie świadczą liczne znicze płonące w tym miejscu m.in. co roku we Wszystkich Świętych.

Centrum Sportów Wspinaczkowych i Siłowych Skarpa Bytom powstało łącznym kosztem ponad 23 mln zł w ramach pięciu różnych projektów, dofinansowanych przez Unię Europejską, resort sportu i bytomski samorząd. Koszt głównego projektu rewitalizacyjnego oszacowano na 11,5 mln zł, z czego 7,8 mln zł zapewnił Regionalny Program Operacyjny Woj. Śląskiego na lata 2014-20. Ogółem środki unijne wyniosły ok. 16 mln zł; a koszt strefy zewnętrznej – 4 mln zł.

Rewitalizacja tej części zabytkowych zabudowań zamkniętej w 2004 r. kopalni Rozbark w Bytomiu ruszyła pięć lat temu. W październiku 2018 r. klub Skarpa otrzymał dofinansowanie w konkursie śląskiego RPO, dotyczącym rewitalizacji obszarów zdegradowanych w centralnej części woj. śląskiego, które zapewniło zasadniczą część środków na wykonanie prac.

Przedsięwzięcie nazwano "Uratowanie przed rozbiórką i rewitalizacja zespołu dawnej kopalni Rozbark wpisanej do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego poprzez utworzenie unikatowego w skali kraju Centrum sportów wspinaczkowych i siłowych w Bytomiu przy ul. Chorzowskiej".

W czasie prac rewitalizacyjnych w lipcu 2019 r. zawalił się wolnostojący kopalniany komin, w którym – po częściowej rozbiórce – planowano niecodzienną ścianę wspinaczkową. Ostatecznie w miejscu komina zbudowana w tym roku ma zostać od podstaw zewnętrzna sportowa ściana wspinaczkowa, o wysokości blisko 22 metrów, z niemal całkowitym przewieszeniem.

Z innych zabudowań byłej kopalni Rozbark już kilka lat temu zrewitalizowano dawną cechownię. Stała się siedzibą Teatru Tańca i Ruchu Rozbark. Są tam trzy sale baletowe, sala widowiskowa na niemal 200 miejsc z mobilną widownią, kawiarnia, pomieszczenia biurowe. W dawnej siedzibie administracji kopalni działa hotel dla artystów. (PAP)

autor: Mateusz Babak

mtb/ akub/