Przenoszona przez samice komarów z rodzaju Anopheles malaria to najczęstsza na świecie choroba zakaźna. Co roku zapada na nią ponad 220 mln osób, a umiera 1-3 mln. 96 proc. zgonów z powodu malarii przypada na kraje afrykańskie, przy czym głównym zabójcą jest pierwotniak Plasmodium falciparum.

Specjaliści od medycyny tropikalnej od lat podkreślali wagę ochrony przed ukąszeniami tamtejszych komarów. Stosuje się na przykład przykrywanie łóżek moskitierami – panuje bowiem opinia, że większość ukąszeń komarów przenoszących malarię zdarza się, gdy ludzie śpią. Inne metody to na przykład odstraszające kremy i aerozole do stosowania na skórę, ubrania z długimi rękawami i nogawkami w jasnych kolorach (komary nie lubią siadać na jasnym tle) czy nawet ubrania z tkanin nasączonych środkiem owadobójczym.

Profilaktyczne przyjmowanie leków przeciwmalarycznych jest zwykle skuteczne, ale może powodować istotne skutki uboczne. Prace nad skuteczną szczepionką wciąż trwają.

Zespół naukowców z Institut Pasteur de Bangi (Republika Środkowoafrykańska), Université Montpellier (Francja) i Centre International de Recherches Médicales de Franceville (Gabon) odkrył, że ochrona w czasie snu może nie wystarczyć, ponieważ o wiele więcej ukąszeń, niż sądzono ma miejsce w ciągu dnia, gdy ludzie są poza domem.

Całoroczne badania nad gryzącymi komarami przeprowadzono w okolicach Bangi, stolicy Republiki Środkowoafrykańskiej. Naukowcy badali cztery miejsca wokół Bangi przez 48-godzinne okresy każdego miesiąca od czerwca 2016 do maja 2017 roku. Każde ukąszenie przez komary z gatunków Anopheles coluzzii, A. funestus i A. pharoensis zostało skatalogowane pod względem czasu i miejsca, a każdy z owadów był przetestowany, aby sprawdzić, czy przenosi pasożyta malarii.

Po upływie roku naukowcy przeanalizowali dane i odkryli, że około 20 do 30 proc. ukąszeń miało miejsce w ciągu dnia, poza domem, na przykład podczas pracy lub w szkole. Przenoszenie pasożyta było mniej więcej takie samo w ciągu dnia, jak w nocy.

Autorzy podkreślają potrzebę nowych sposobów zwalczania malarii w Afryce i sugerują dalsze badania nad ukąszeniami komarów w ciągu dnia.

Źródło: DOI: 10.1073/pnas.2104282119 (PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ ekr/