Pozwalające ocenić sprawność umysłową testy kognitywne w dużej mierze opierają się na wykonywaniu zadań zależnych od wzroku.

Jak wykazali naukowcy z University of South Australia (UniSA), tego rodzaju „wzrokowe” testy mogą fałszować wyniki nawet u jednej czwartej osób w wieku powyżej 50 lat. Chodzi o tych, którzy mają niezdiagnozowane problemy ze wzrokiem, takie jak zaćma lub związane z wiekiem zwyrodnienie plamki żółtej (AMD).

Zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem jest główną przyczyną utraty wzroku u osób starszych. Nie powoduje całkowitej utraty wzroku, ale poważnie ogranicza zdolność do czytania, prowadzenia pojazdów, gotowania, a nawet rozpoznawania twarzy. Nie ma natomiast wpływu na funkcje poznawcze.

Badacze UniSA zrekrutowali 24 uczestników z normalnym wzrokiem, aby wykonali dwa testy poznawcze – jeden obejmujący zadania reaktywne zależne od wzroku, drugi oparty na płynności werbalnej.

Używając zestawu gogli do symulacji AMD, uczestnicy uzyskali znacznie niższe wyniki w teście poznawczym z zadaniami czasu reakcji niż bez gogli. Nie było statystycznej różnicy w testach płynności słownej podczas korzystania z gogli.

Jak zaznaczyła kierująca badaniem Anne Macnamara, doktorantka UniSA, uzyskane wyniki są wyraźnym przypomnieniem, że zaburzenia widzenia – które dotykają około 200 milionów ludzi na całym świecie w wieku powyżej 50 lat – mogą błędnie wpływać na wyniki poznawcze, gdy testy obejmują zdolności wzrokowe.

„Błędny wynik w testach poznawczych może mieć niszczące konsekwencje, prowadzące do niepotrzebnych zmian w życiu, pracy, sytuacji finansowej lub społecznej danej osoby” – mówi Macnamara.

„Na przykład, jeśli błędny wynik przyczynił się do diagnozy łagodnego upośledzenia funkcji poznawczych, może wywołać problemy psychologiczne, w tym depresję i lęk. Ludzie z AMD doświadczają już wielu problemów z powodu utraty wzroku, a niedokładna ocena funkcji poznawczych jest dodatkowym obciążeniem, którego nie potrzebują”.

Jak wskazują (DOI 10.1038/s41598-022-07924-8) naukowcy z UniSA, upośledzenia wzroku są często pomijane w warunkach badawczych i klinicznych, a pogorszenie widzenia jest niedoceniane nawet u 50 proc. starszych osób.

Biorąc pod uwagę, że liczba ta będzie rosła wraz ze starzeniem się populacji, niezwykle ważne jest, aby podczas oceny funkcji poznawczych kontrolować także wzrok badanych ludzi.

„Aplikacji mobilnych można teraz używać do nakładania symulowanych wad wzroku na materiały testowe” — mówi Macnamara. Jak zaznaczył, naukowcy mogą stosować szybkie i proste zadania przesiewowe przed wykonaniem testów poznawczych. Zadania werbalne powinny również zawsze być częścią oceny. (PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ zan/