Aby to osiągnąć potrzebna jest jednak m.in. szeroka akcja promocyjna tych szczepień, dodaje specjalista.

Jak wskazują dane opublikowane na łamach tygodnika „Lancet” w lutym 2020 r., na świecie około 13 proc. nowotworów złośliwych zdiagnozowanych w 2018 r. miało związek z zakażeniem wirusami lub bakteriami. Przewlekłe infekcje ludzkim wirusem brodawczaka – HPV są jedną z najważniejszych przyczyn nowotworów zależnych od czynników zakaźnych. Amerykański Narodowy Instytut Raka (National Cancer Institute) podaje, że globalnie przyczyniają się one do rozwoju ok. 5 proc. nowotworów złośliwych u kobiet i mężczyzn - nie tylko raka szyjki macicy, ale też pochwy, sromu, odbytu, penisa oraz nowotworów głowy i szyi, w tym gardła, krtani i jamy ustnej. W krajach Europy co roku notuje się ponad 53 tys. nowych przypadków raka szyjki macicy.

Szczepienia przeciw wirusowi HPV są dostępne w krajach Unii Europejskiej od 2006 r. Od tego czasu potwierdzono w praktyce ich skuteczność w zapobieganiu nowotworom zależnym od ludzkiego wirusa brodawczaka.

Dlatego w Europejskim Planie Walki z Rakiem (Europe’s Beating Cancer Plan) na lata 2021-2030 profilaktyka pierwotna tych nowotworów poprzez szczepienia przeciw HPV zajmuje ważne miejsce. Jednym z priorytetów Komisji Europejskiej jest zaszczepienie przeciw ludzkiemu wirusowi brodawczaka aż 90 proc. docelowej populacji dziewcząt i znaczne zwiększenie odsetka zaszczepionych chłopców do 2030 r. Dzięki realizacji tego założenia możliwa będzie eliminacja nowotworów zależnych od HPV.

Eksperci Vaccines Europe (grupy ds. szczepień Europejskiej Federacji Przemysłu i Stowarzyszeń Farmaceutycznych – EFPIA) oceniają, że aby to osiągnąć, wszystkie kraje UE powinny uwzględnić w swoich narodowych planach walki z rakiem rekomendacje planu europejskiego.

W Polsce szczepienia przeciw ludzkiemu wirusowi brodawczaka (HPV) są zalecane, ale nie obowiązkowe. Zgodnie z decyzją Ministerstwa Zdrowia od 1 listopada 2021 r. jedna ze szczepionek przeciw HPV jest dostępna w aptece z 50-procentową dopłatą pacjenta (138,18 zł za dawkę szczepionki przy cenie detalicznej 276,36 zł). Ta refundacja dotyczy wyłącznie dziewczynek.

„Jestem sceptyczny, co do tego, że uda nam się zaszczepić 90 proc. docelowej populacji dziewcząt do 2030 r. Jednak działania w ramach Narodowej Strategii Onkologicznej na lata 2020 – 2030 zakładają, że do 2028 r. zaszczepimy przynajmniej 60 proc. populacji zarówno dziewcząt, jak i chłopców” – podkreśla konsultant krajowy w dziedzinie ginekologii onkologicznej prof. Mariusz Bidziński, cytowany w informacji prasowej przesłanej PAP.

W jego opinii zaszczepienie przeciw HPV 60 proc. docelowej populacji dziewcząt i chłopców do 2028 r. jest w Polsce możliwe. Narodowa Strategia Onkologiczna jest bowiem ustawą rządową, ma zatem moc prawną. Jednak konieczna jest odpowiednia organizacja działań, promocja szczepień i akcja edukacyjna.

Według specjalisty bardzo pomocne w osiągnięciu tego celu byłoby uzyskanie pieniędzy z Funduszu Medycznego, którego budżet wynosi 2 mld złotych, na bezpłatne zaszczepienie przeciw HPV minimum dwóch roczników dziewczynek i chłopców. „Obecnie są na to duże szanse” – zaznacza konsultant krajowy w dziedzinie ginekologii onkologicznej. Podczas posiedzenia senackiej Komisji Zdrowia, które odbyło się 10 grudnia 2021 r. wiceminister zdrowia Sławomir Gadomski zapowiedział, że część pieniędzy z Funduszu Medycznego zostanie przeznaczona na sfinansowanie szczepień przeciwko HPV.

Zdaniem prof. Bidzińskiego szanse na sukces w eliminacji nowotworów zależnych od HPV w Polsce byłyby jeszcze większe, gdyby szczepienia przeciw ludzkiemu wirusowi brodawczaka były całkowicie bezpłatne i w przyszłości obowiązkowe. „Jest to bardzo istotne, ponieważ niektóre rodziny żyją na skraju ubóstwa i na pewno ze szczepień wypadnie cała grupa młodzieży, której nie będzie stać na zakupienie preparatu” – ocenia specjalista.

„Jestem zdania, że powinny za to odpowiadać lokalne stacje sanitarno-epidemiologiczne, które dysponują dużym sztabem ludzi we wszystkich powiatach i odpowiadają za szczepienia obowiązkowe. Wtedy szanse na realizację założeń Narodowej Strategii Onkologicznej odnośnie szczepień przeciw HPV mają szansę powodzenia” – podkreśla prof. Bidziński.

Specjaliści oceniają też, że problem można by rozwiązać poprzez wprowadzenie skutecznego programu polityki zdrowotnej, dzięki któremu powszechna byłaby zarówno edukacja, jak i dostęp do bezpłatnych szczepień. Podczas kongresu Wizja Zdrowia, który odbywał się w dniach 13-14 października 2021 r. w Warszawie, prezes Polskiego Towarzystwa Onkologicznego prof. Adam Maciejczyk zwrócił uwagę, że taki wzorcowy program funkcjonuje już we Wrocławiu i można go adaptować dla całego kraju.

Z kolei prof. Teresa Jackowska, konsultant krajowa ds. pediatrii, podczas kongresu Vaccine Forum, który również odbył się w październiku 2021 r. w stolicy, podkreśliła, że w profilaktyce zakażeń HPV należy dążyć do szczepienia preparatami, które zapewniają ochronę przed jak największą liczbą serotypów wirusa. Wówczas ochrona będzie najskuteczniejsza. (PAP)

jjj/ ekr/