Przed Sądem Okręgowym w Koszalinie (woj. zachodniopomorskie) od grudnia 2018 r. toczy się proces byłego wójta gminy Ostrowice Wacława M. i byłej skarbniczki Krystyny K. oskarżonych o nadużycia i przekroczenia uprawnień, a także nierzetelne prowadzenie ksiąg rachunkowych. W konsekwencji o doprowadzenie do powstania zadłużenia gminy, stałej utraty jej płynności finansowej, utraty możliwości spłaty swoich zobowiązań oraz realizacji zadań własnych. Do przestępstw, popełnianych wspólnie i w porozumieniu, miało dojść od września 2008 r. do 25 października 2016 r. 1 stycznia 2019 r. zadłużona gmina Ostrowice na mocy specustawy została zlikwidowana i podzielona między gminy Złocieniec i Drawsko Pomorskie. To był pierwszy taki przypadek w Polsce.

14 lipca 2020 r. sędzia Jacek Matejko po wysłuchaniu biegłej rewident, autorki pierwotnej opinii z zakresu księgowości i rachunkowości oraz kolejnych zlecanych do sprawy, a także oskarżonych postanowił dopuścić dowód z opinii uzupełniającej. Chodziło o kwestie przedawnionych gminnych roszczeń oraz rzeczywistych kosztów obsługi długu przez gminę. Opinia ze względu na utrudniony dostęp do dokumentów sporządzana była przez niemal rok, a następnie uzupełniana do listopada 2021 r.

W środę odbyła się kolejna rozprawa, podczas której biegła odpowiadała na pytania sądu związane ze sporządzoną opinią.

Sędzia Matejko zwrócił uwagę na istotny szczegół sprawy, którego nie zauważyli prokurator, oskarżyciel posiłkowy oraz oskarżeni, a może on mieć wpływ na ustalenie kwoty obsługi umów parabankowych i wysokość szkody, za powstanie której odpowiadają przed sądem Wacław M. i Krystyna K.

Pierwotna opinia biegłej i kolejne, w których zawarte były kalkulacje poniesionych kosztów przez gminę w związku zawieranymi z parabankami umowami, dotyczyły okresu od 1 stycznia 2008 r., podczas gdy do opisanych w akcie oskarżenia czynów miało dochodzić od 1 września 2008 r. W związku z tym spostrzeżeniem sąd nabrał wątpliwości co to trafności wyliczeń szkody po zawarciu czterech umów z jedną ze spółek finansowych. W ocenie sądu w grę wchodzić może kwota blisko 1 mln zł.

Sędzia Matejko uznał, że "trzeba to wyliczyć". Jego opinię podzieliła prokurator i biegła rewident, która zobowiązała się sporządzić opinię uzupełniającą do 10 stycznia 2022 r. Oskarżeni, dla których przeliczenie szkody z krótszego od pierwotnie zakładanego okresu jest wyłącznie na korzyść, nie wnieśli sprzeciwu co do zlecenia opinii.

Ponadto w opinii ma się znaleźć łączna kwota kosztów gminy związanych z obsługą umów parabankowych. To pokłosie wątpliwości sądu, co do kwoty obciążającej gminę z tytułu kosztów, prowizji i innych opłat w związku z umowami zawartymi z kolejną spółką finansową. Ostatecznie ustalono, że na październik 2016 r. to była kwota 11,9 mln zł i to ją sąd brać będzie pod uwagę w tej sprawie, a nie wyliczenia samej spółki na dzień likwidacji gminy, czyli na 31 grudnia 2018 r., opiewające na kwotę 19,5 mln zł.

Sąd w środę zwrócił uwagę także na należności dla gminy, które uległy przedawnieniu. Wskazana przez biegłą kwota przedawnień na korzyść 24 podatników to ok. 240 tys. zł. Sędzia Matejko podkreślił, że te należności dotyczą okresu od 1998 r. i niektóre z nich uległy przedawnieniu już w 2003 r. czy 2004 r., czyli w okresie nieobjętym zarzutem. Biegła rewident z kolei przekonywała, że te należności ujęła w opinii, ponieważ gmina wykazywała je jako aktualne, podwyższając w ten sposób wysokość dochodów, które potencjalnie może pozyskać.

Sędzia Matejko podnosił również kwestie dotyczące treści zarzutów. Po dopytaniu prokurator doprecyzowano m.in. że oskarżeni nie są posądzani o działanie na własną korzyść majątkową, ale na korzyść podatników, których dług uległ przedawnieniu.

Na lipcowej rozprawie oskarżyciel publiczny poinformował, że po uwzględnieniu opinii biegłej rewident oraz dowodów procesowych, wartość szkody majątkowej w wielkich rozmiarach w akcie oskarżenia została zmieniona na kwotę ok. 19 mln zł. Pierwotnie prokuratura ustaliła ją na co najmniej 38,5 mln zł.(PAP)

autorka: Inga Domurat

ing/ mark/