"Od 2005 roku wszystkie wybory w Estonii były przeprowadzane przy zastosowaniu dwóch metod jednocześnie: zarówno elektronicznej, jak i tradycyjnej, papierowej. Od wyborów lokalnych, przez ogólnokrajowe po europejskie" - przypomniał Marcus podczas dyskusji poświęconej wadom i zaletom głosowania przez internet.

"W skrócie, proces głosowania przez internet wygląda w następujący sposób: ściągamy na nasze urządzenie, komputer, darmową aplikację udostępnianą przez rząd. Można się do niej zalogować np. przy pomocy elektronicznego dowodu tożsamości, który w Estonii jest obowiązkowy, lub przez telefon. I właściwie to wszystko. Potem wybieramy z listy wybory, partię, konkretnego kandydata i głosujemy, potwierdzając podpisem elektronicznym. Powinniśmy następnie otrzymać potwierdzenie, że nasz głos dotarł na serwer. Oprócz tego mamy do dyspozycji kod QR, dzięki któremu możemy sprawdzić, czy nasz głos dotarł niezmieniony. Czy nie było żadnej próby majstrowania przy nim" - wyjaśniał ekspert.

Podkreślił przy tym, że głos oddany elektronicznie można zmienić. W Estonii głosowania trwają przez 10 dni. Pierwsze 7 są przeznaczone tylko do oddawania głosów elektronicznie.

"W ciągu tych siedmiu dni można głosować wielokrotnie. Oczywiście ważny będzie tylko ten ostatni głos. Jeśli ktoś jednak uzna, że musi jeszcze oddać głos metodą tradycyjną, to oczywiście też może to zrobić. Wówczas głos papierowy anuluje ten elektroniczny" - zaznaczył Florian Marcus.

W ostatnich wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2019 r. 47,8 proc. Estończyków biorących udział w głosowaniu oddało swój głos przez internet.

"Nie zauważyliśmy, by głosowanie online spowodowało zwiększenie frekwencji. Pokazuje to, że jeśli chcesz głosować, to zagłosujesz w taki czy inny sposób. Jeśli nie, to - nie. (...) Oceniajmy innowację, używając tych samych standardów, których używamy wobec starych rozwiązań. Nie oczekujmy zatem żadnych cudów, czy rozwiązania wszystkich problemów, których głosowanie papierowe nie załatwiło przez całe wieki" - przekonywał Estończyk.

Zwrócił jednak uwagę, że dla niektórych grup socjo-demograficznych głosowanie online jest bardziej atrakcyjne niż dla innych.

"I wcale nie jest tak, że wszyscy młodzi i miastowi głosują przez internet. Właściwie jest dokładnie na odwrót. Ta metoda głosowania jest bardziej atrakcyjna dla osób starszych, których statystycznie więcej mieszka na obszarach wiejskich, gdzie najbliższa komisja wyborcza jest bardziej oddalona" - powiedział Marcus.

"Oprócz tego, Estonia jest małym krajem - 1,3 mln mieszkańców i mamy około 35 ambasad na świecie. Więc jeśli jesteś Estończykiem i mieszkasz w Ameryce Łacińskiej, to bez możliwości oddania głosu przez internet musiałbyś lecieć do Waszyngtonu w USA, żeby zagłosować w ambasadzie. Co oczywiście jest nierealne. Zwłaszcza mniejszym krajom głosowanie online pomaga utrzymywać więzy z diasporą" - zaznaczył.

Zastrzegł jednak, że głosowanie online nie jest metodą, która może sprawdzić się tylko w małych krajach ze względu na koszty.

"Jest dokładnie na odwrót. Estończycy byli skrajnie biednym post-sowieckim narodem, kiedy w 1991 roku odzyskali niepodległość. Uznaliśmy cyfryzację za sposób na szukanie oszczędności. Średnio głos online kosztuje dziś o połowę mniej niż głos oddany fizycznie. Dziś początkowa inwestycja w infrastrukturę cyfrową w Estonii w przeliczeniu na jednego mieszkańca byłaby kilkakrotnie wyższa niż np. w takim kraju jak Niemcy" - spuentował.

Z Katowic Artur Ciechanowicz (PAP)

asc/ tebe/