Coveney zasugerował nawet, że poda to w wątpliwość funkcjonowanie umowy handlowej między UE a Zjednoczonym Królestwem, która weszła w życie po zakończeniu okresu przejściowego po brexicie.

W rozmowie z publiczną irlandzką stacją RTE szef irlandzkiej dyplomacji powiedział, że uruchomienie art. 16 może nastąpić po trwającej w Glasgow konferencji klimatycznej COP26 i Irlandia musi przygotować plany awaryjne na taką sytuację. Ujawnił, że otrzymał wskazówki od partii w Irlandii Północnej i od Komisji Europejskiej, że jest to kierunek, który obierze rząd brytyjski.

Jak mówił, "trudno powiedzieć, czy jest to część trwającej strategii negocjacyjnej mającej na celu zmianę, uzupełnienie lub wygaszenie protokołu, ale z pewnością sygnały nie są dobre". Dodał, że byłoby to zrobione "w złej wierze, gdyby do tego doszło" i byłoby bardzo szkodliwe dla relacji między Irlandią a Wielką Brytanią, Wielką Brytanią a UE oraz Wielką Brytanią a Stanami Zjednoczonymi.

Rząd brytyjski wyznaczył grudzień jako termin na znalezienie rozwiązania w sporze z UE w sprawie protokołu północnoirlandzkiego. Jest on częścią umowy o warunkach brexitu. Stworzono go, aby zapobiec powrotowi twardej granicy między Irlandią Północną a Irlandią, gdyż jej brak uznano za warunek niezbędny do kontynuowania procesu pokojowego w tej brytyjskiej prowincji. Zgodnie z protokołem Irlandia Północna pozostała w unijnym jednolitym rynku w zakresie obrotu towarami i w efekcie powstała faktyczna granica celna między Irlandią Północną a resztą Zjednoczonego Królestwa. To powoduje problemy z dostawami towarów, a północnoirlandzcy unioniści uważają, że protokół podważa obecny status Irlandii Północnej.

Art. 16 protokołu pozwala na zawieszenie jego stosowania w szczególnych sytuacjach, a brytyjski premier Boris Johnson i minister ds. relacji z UE David Frost argumentują, że interpretacja umowy przez UE doprowadziła do trudności, które stworzyły warunek uzasadniający użycie art. 16. W połowie października UE przedstawiła propozycje zmian w stosowaniu protokołu, które odpowiadają na większość problemów zgłaszanych przez rząd w Londynie, ale nie na wszystkie.

Coveney uważa, że brytyjski rząd chce celowo doprowadzić do załamania negocjacji między dwiema stronami "w czasie, gdy UE w dobrej wierze wykazuje gotowość do kompromisu i elastyczności". Uważa, że brytyjski rząd "celowo prosi o to, czego wie, że nie może dostać" i niezależnie od tego, jak UE stara się znaleźć kompromis, utwardzała swoje stanowisko i ciągle podnosi nowe problemy.

Zapowiedział, że Irlandia będzie działać solidarnie razem z UE, ale jeśli Wielka Brytania odmówi wdrożenia protokołu i będzie chciała go unieważnić, "UE odpowie na to w bardzo poważny sposób". Wyjaśnił, że nie będzie to oznaczać powrotu twardej granicy na wyspie Irlandia, ale może podać w wątpliwość umowę o handlu i współpracy między Wielką Brytanią a UE. Wskazał, że umowa ta jest uzależniona od wdrożenia wcześniejszej umowy o warunkach wyjścia z UE, a jej częścią jest protokół północnoirlandzki.

Bartłomiej Niedziński (PAP)

bjn/ akl/