W ramach wieczornego happeningu pod hasłem "Smogowa Studniówka" na Placu Sławika i Antalla pod katowickim Spodkiem aktywiści PAS zorganizowali też briefing prasowy. Jak mówił koordynator Polskiego Alarmu Smogowego w woj. śląskim Emil Nagalewski, chodzi o przypomnienie o bardzo ważnej sprawie: w woj. śląskim za 100 dni nie będzie można używać starych kotłów – kopciuchów.

"Staną się one po prostu nielegalne. Chcemy o tym przypomnieć wszystkim mieszkańcom województwa (...). Dlaczego to takie ważne? Fatalnej jakości powietrze zatruwa mieszkańców woj. śląskiego przez cały sezon jesienno-zimowy. Odpowiadają za to stare kotły, kopciuchy, w których spala się byle jakiej jakości węgiel. To przez to takie miasta, jak Pszczyna, Rybnik, Godów czy Żywiec zajmują czołowe miejsca niechlubnych rankingów zanieczyszczeń" – zaznaczył Nagalewski.

"Jest szansa, aby to zmienić: w 2017 r. Sejmik Woj. Śląskiego przyjął tzw. uchwałę smogową, w efekcie czego zakazano na początek najgorszej jakości paliw, takich jak muły czy flotokoncentraty, oraz wprowadzono zakaz dla najstarszych kotłów, kopciuchów, które w dniu wprowadzenia uchwały antysmogowej miały 10 lat lub więcej lub były pozbawione tabliczki znamionowej. Ich użytkownicy mieli 4,5 roku, żeby dokonać ich wymiany – i właśnie jesteśmy na ostatniej prostej" – dodał.

Zdzisław Kuczma z Rybnickiego Alarmu Smogowego ocenił, że 1 stycznia 2022 r. będzie ważną datą dla Śląska. "Dlatego, że w pewnym sensie skończy się czas edukacji odnośnie uchwały antysmogowej, a zacznie się czas egzekwowania jej postanowień" – wyjaśnił społecznik.

Jak uściślił, eksploatacja zabronionych uchwałą kotłów stanie się wykroczeniem z art. 334 Prawa ochrony środowiska. Policjanci, strażnicy gminni czy inspektorzy ochrony środowiska będą mogli nakładać mandaty karne za niestosowanie się do zakazu, a upoważnieni pracownicy prezydentów, wójtów, burmistrzów będą mogli kierować do sądów wnioski o ukaranie. Samorządy nabędą też uprawnienie do wszczynania z urzędu postępowania ws. negatywnego oddziaływania na środowisko i - docelowo - wydawania decyzji o zakazie użytkowania instalacji, a w razie niezastosowania się do zakazu – nałożenia grzywny.

Aleksandra Antes Szewczyk z Pszczyńskiego Alarmu Smogowego przypomniała o dostępnych narzędziach wsparcia wymiany starych kotłów, przede wszystkim rządowym programie Czyste Powietrze. Jak podała, od początku tego roku w regionie złożono już do niego ponad 20 tys. wniosków. "Problem polega na tym, że to wciąż niewiele, ponieważ potrzeby są olbrzymie" – podkreśliła społeczniczka. "My, aktywiści Alarmu Smogowego, będziemy bacznie przyglądać się wdrażaniu uchwały" – zadeklarowała.

O wzroście tempa prac i zaangażowania środków finansowych na działania antysmogowe mówili też w ostatnich dniach – nawiązując do 100 dni do wejścia w życie pierwszych zakazów użytkowania urządzeń określonych uchwałą anstysmogową - okoliczni samorządowcy.

Władze Rybnika, którego mieszkańcy wymieniali w poprzednich latach ok. 1000 kotłów rocznie, szczycą się, że w rankingu pokazującym aktywność gmin w programie Czyste Powietrze, przygotowanym przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) wraz z PAS, Rybnik zajął 15. miejsce w Polsce pod względem liczby wymienionych kotłów na 1000 mieszkańców oraz 1. miejsce pod względem łącznej liczby wymienionych kotłów. W I kw. br. ubyło tam 551 niespełniających norm pieców (do 2027 r. należy wymienić jeszcze ok. 10 tys.).

Rybniccy samorządowcy mają świadomość, że część mieszkańców nie dostosuje się do przepisów. "To będzie czas wielkiej próby dla samorządów, próby dotyczącej bycia konsekwentnym. 2022 r. to będzie pierwszy rok, w którym najgorsze kotły powinny zniknąć. Nie wyobrażam sobie, że nie będziemy tego kontrolować" – zadeklarował w środę prezydent Rybnika Piotr Kuczera.

Inne miasta również promują działania antysmogowe. Katowice, ponownie jak w ub. roku, skierują do dzielnic "smogobusa" – specjalnie wyposażony mikrobus, w którym urzędnicy będą zachęcali mieszkańców do wymiany kotłów węglowych przy wsparciu finansowym miasta. Gliwice, Rybnik i kilka innych miast prowadziły w ostatnich miesiącach nabór do programu wsparcia proekologicznych inwestycji, które – przy wsparciu funduszy unijnych – będzie udzielane w przyszłym roku.

Zgodnie z wprowadzonymi uchwałą antysmogową woj. śląskiego z 2017 r. terminami wymiany urządzeń grzewczych, do 31 grudnia 2021 r. wymienione powinny zostać kotły na paliwa stałe eksploatowane dłużej niż 10 lat od daty ich produkcji lub kotły bez tabliczki znamionowej.

Do końca 2022 r. wymienione powinny zostać piece (w tym kaflowe) i kominki, których eksploatacja rozpoczęła się przed 1 września 2017 r. i które nie spełniają minimalnych poziomów sezonowej efektywności energetycznej i normy emisji dla sezonowego ogrzewania pomieszczeń.

Do końca 2023 r. wymienione mają zostać kotły węglowe eksploatowane od 5-10 lat od daty ich produkcji, do końca 2025 r. - kotły węglowe eksploatowane poniżej pięciu lat od daty ich produkcji, a do końca 2027 r. kotły węglowe klasy 3. i 4. certyfikowane według normy PN-EN 303-5:2012 (kotły klasy 3. certyfikowane według normy PN-EN 303-5:2002 należy wymienić do końca 2021 r. lub 2023 r. w zależności od daty produkcji).(PAP)

autor: Mateusz Babak

mtb/ mk/