Radio Opole » Dobrze być w formie
2024-09-05, 07:00 Autor: Bugajska Anna / PAP

Naukowcy: mózg tworzy trzy kopie „zapasowe” wspomnień

mózg, zdjęcie poglądowe. [fot. elements.envato.com]
mózg, zdjęcie poglądowe. [fot. elements.envato.com]
Pamięć o konkretnym wydarzeniu znajduje się w mózgu w kilku równoległych kopiach – utrwalanych, modyfikowanych albo kasowanych po jakimś czasie – wynika z najnowszych badań. Naukowcy uważają, że to, której kopii używamy, może wpływać na kształt wspomnień.
Pamięć to jeden z najważniejszych procesów poznawczych, kluczowy dla innych czynności psychicznych, takich jak świadomość, osobowość, poczucie tożsamości, wyobraźnia, język albo rozumowanie. Pamięć umożliwia uczenie się, przywoływanie faktów i obrazów z przeszłości, automatyczne wykonywanie różnych czynności.

Jak tłumaczą badacze z Uniwersytetu w Bazylei (Szwajcaria), zdolność do przekształcania doświadczeń we wspomnienia pozwala nam uczyć się i wykorzystywać to, czego się nauczyliśmy w reagowaniu na nowe sytuacje. Ponieważ jednak świat wokół nas stale się zmienia, musimy korzystać nie tylko z modeli na stałe zapisanych w pamięci, ale z dynamicznego, modyfikowanego zespołu danych, który dostosowuje się do nowych okoliczności.

Zatem pamięć nie przypomina analogowego album ze zdjęciami – emocje i wewnętrzne mechanizmy filtrujące wpływają na to, co mózg przechowuje, a czego się pozbywa. A wspomnienia zapisane w sieciach neuronowych mogą być wielokrotnie zmieniane i zniekształcane. Ten mechanizm zbadali właśnie szwajcarscy naukowcy, a wyniki ich pracy ukazały się w magazynie „Science”
(https://www.science.org/doi/10.1126/science.adk0997).

Badacze pod kierunkiem neurobiologia prof. Flavio Donato, szefa Biozentrum – interdyscyplinarnego wydziału badań molekularnych i biomedycznych Uniwersytetu w Bazylei – odkryli, że wspomnienie konkretnego doświadczenia jest przechowywane w kilku równoległych kopiach. Takie zapisy zachowują się w mózgu przez różny czas, niektóre z nich są modyfikowane, a inne usuwane.

Zespół prof. Donato sprawdził mechanizmy zapamiętywania, przechowywania wspomnień i ich modyfikacji na myszach. Wcześniejsze badania wykazały, że pamięć każdego doświadczenia jest zapisywana w hipokampie – strukturze w płacie skroniowym. Ten region mózgu pełni ważną rolę m.in. w przenoszeniu informacji z pamięci krótkotrwałej do długotrwałej, orientacji przestrzennej i uczeniu się. Teraz okazało się, że wspomnienia są tam przechowywane w co najmniej trzech grupach neuronów, które wykształciły się na różnych etapach rozwoju embrionalnego.

Jak tłumaczą naukowcy, pierwsze kształtujące się neurony są odpowiedzialne za długotrwałe utrzymywanie się pamięci. Dzięki nim nawet kopia wspomnienia początkowo zbyt słaba, by można było z niej korzystać, z czasem staje się coraz silniejsza. To oznacza, że mózg może mieć dostęp do takiego fragmentu pamięci dopiero po pewnym czasie od jego zakodowania.

Z kolei w grupie neuronów powstałych na późnym etapie neurogenezy zapis tego samego wydarzenia jest początkowo bardzo silny, ale z czasem słabnie i zanika – zwłaszcza, jeśli wspomnienia nie są odświeżane.

Jest jeszcze jedna, pośrednia grupa neuronów, która wyodrębniła się w czasie pomiędzy tymi dwiema. Tworzone tam ślady pamięci są, jak wyjaśniają badacze, najbardziej stabilne.

Z najnowszych badań wynika też, że od tego, z której kopii korzysta mózg, zależy, jak wyglądają wspomnienia. W odpowiednich warunkach taki zapis może się zmienić lub posłużyć do stworzenia nowej kopii pamięci. Wspomnienia przechowywane przez krótki czas w późno wykształconych neuronach mogą być wielokrotnie modyfikowane i przepisywane. Przypominanie sobie sytuacji niedługo po tym, gdy się wydarzyła, pobudza do działania właśnie tę grupę komórek nerwowych.

Z kolei przywoływanie wspomnień o tym samym wydarzeniu po długim czasie uaktywnia wcześnie powstałe neurony. Odzyskują one kopię dawnego wspomnienia, jednak możliwość jej modyfikacji jest już ograniczona.

„To, jak wspomnienia są przechowywane, jest dowodem na imponującą plastyczność mózgu, która leży u podstaw jego ogromnej pojemności pamięciowej” – mówi główna autorka pracy, neurobiolożka dr Vilde Kveim.

Wyniki badań wskazują, że aktywacja określonych kopii pamięci i czas, który dzieli je od zapisanych wydarzeń, ma wpływ na to, jak zapamiętujemy, zmieniamy i wykorzystujemy wspomnienia.

„Działanie mózgu w związku z pamięcią jest imponujące. Z jednej strony musi pamiętać, co wydarzyło się w przeszłości, aby pomóc nam zrozumieć świat, w którym żyjemy. Z drugiej strony musi dostosowywać się do zmian zachodzących wokół nas – nasze zmieniające się wspomnienia pomagają nam dokonywać właściwych wyborów na przyszłość” – wyjaśnił prof. Flavio Donato.

Naukowcy mają nadzieję, że zrozumienie, od czego zależą kodowanie i modyfikowanie wspomnień w mózgu, może w przyszłości pomóc łagodzić negatywne i natrętne wspomnienia, lub przywracać te, które wydawały się bezpowrotnie utracone.

Dobrze być w formie

2022-11-11, godz. 21:15 Profilaktyka cukrzycy Na cukrzycę cierpi w Polsce ok 3 mln osób, ale aż 0,5 mln wciąż o tym nie wie i nie leczy się. Powikłania cukrzycy mogą skracać życie i powodować niesprawność… » więcej 2022-11-10, godz. 13:18 Akcja Movember 2022 Międzynarodowe Stowarzyszenie Studentów Medycyny IFMSA-Poland Oddział Opole zaprasza na edukacyjną akcję profilaktyczną pod nazwą Movember. Listopad to… » więcej 2022-11-09, godz. 15:39 Zdrowe jelita? Jedz migdały! Spożywanie garści migdałów dziennie znacząco zwiększa produkcję maślanu sodu, krótkołańcuchowego kwasu tłuszczowego, który wspomaga zdrowie jelit… » więcej 2022-11-08, godz. 10:36 Jak wspomóc skuteczność leczenia jesiennych infekcji? O tym, jak wspomóc skuteczność leczenia jesiennych infekcji rozmawialiśmy z doktorem Januszem Stasiakiem. » więcej 2022-11-07, godz. 07:00 Przełom w odkryciu terapii na raka Specjaliści z Hiszpańskiego Narodowego Centrum Badań nad Rakiem analizują przypadek niezwykłego pacjenta, którego ogranizm skutecznie opiera się rakowi… » więcej 2022-11-04, godz. 09:02 Jaskra, konsekwencją bezsenności i zaburzeń snu Zbyt mało snu, chrapanie, czy senność w ciągu dnia wyraźnie wiążą się z podwyższonym zagrożeniem jaskrą. Nieleczona jaskra jest jedną z głównych… » więcej 2022-11-02, godz. 11:35 Żałoba po stracie bliskiej osoby. Jak sobie z nią radzić? Trzeba płakać, bo ze łzami wychodzi ból. Trzeba krzyczeć i rozpaczać; najgorzej jest, jak człowiek zamknie się w sobie, wtedy zaczyna chorować, ucieka… » więcej 2022-11-01, godz. 07:00 Zdrowo i sezonowo, czyli jesień na talerzu. Dni robią się coraz krótsze, a pogoda coraz bardziej kapryśna. Sposób odżywiania i codzienny ruch ma znaczenie dla naszego samopoczucia, nastroju i odporności… » więcej 2022-10-31, godz. 09:00 Ekspert: dzieci coraz dłużej korzystają z internetu Po pandemii dzieci coraz więcej i coraz dłużej korzystają z internetu - powiedział PAP Łukasz Wojtasik z Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę, który brał udział… » więcej 2022-10-28, godz. 09:00 Zanieczyszczone powietrze szkodzi mózgom dzieci Ekspozycja na zanieczyszczenia w powietrzu szczególnie do piątego roku życia upośledza rozwój niektórych rejonów mózgu. Zmiany w tych strukturach powiązano… » więcej
52535455565758
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »