Pierwszy dzień spotkania poświęcony będzie kwestiom, jak Europa Środkowo-Wschodnia radzi sobie z trudną przeszłością.

Program spotkania w czwartek (24.09) podzielony został z kolei na bloki tematyczne dotyczące modeli kultury pamięci w edukacji szkolnej i pozaszkolnej i środowisku rodzinnym, artefaktom i symbolom trudnej przeszłości w przestrzeni publicznej oraz roli historii lokalnej jako sposobie obchodzenia się z niełatwą przeszłością.

Podczas ostatniego dnia uczestnicy Seminarium Śląskiego zastanowią się nad wpływem polityki na sposób interpretowania przeszłości oraz roli kościoła, jako medium w obchodzeniu się z zawiłą historią. Osobna część spotkania poświęcona będzie sposobom przedstawiania przeszłości w ekspozycjach muzealnych oraz temu, jak trudna przeszłość wpływa na kształtowanie się tożsamości.

Szczegółowy program tegorocznego Seminarium Śląskiego można znaleźć na stronie organizatora spotkania, czyli Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej tu: PROGRAM XX SEMINARIUM ŚLĄSKIEGO.

Radio Opole XX Seminarium Śląskie objęło patronem medialnym.

Oprac. Agnieszka Lubczańska
agnieszka.lubczanska@radio.opole.pl

Program XX Seminarium Ślaskiego:

ŚRODA 23 września

Jak Europa Środkowo-Wschodnia radzi sobie z trudną przeszłością?

9.30 – 10.15 Inauguracja XX Seminarium Śląskiego, powitanie zaproszonych gości i uczestników

Lucjan Dzumla, Dyrektor Generalny, Dom Współpracy Polsko–Niemieckiej

prof. dr hab. Małgorzata Omilanowska, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Warszawa (tbc)

Grzegorz Sawicki, Członek Zarządu Województwa Opolskiego

Elisabeth Wolbers, Konsul Generalna, Konsulat Generalny Republiki Federalnej Niemiec we Wrocławiu (tbc)

Bernard Gaida, Przewodniczący Zarządu, Związek Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno–Kulturalnych w Polsce

ks. dr hab. Andrzej Czaja, Biskup Diecezji Opolskiej

Moderacja: dr Adriana Dawid, Instytut Historii, Uniwersytet Opolski

10.15 – 10.45 Polskie standardy w obchodzeniu się z wielokulturowym dziedzictwem

prof. dr hab. Małgorzata Omilanowska, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Warszawa (tbc)

10.45 – 11.15 Kultura pamięci Mniejszości Niemieckiej w Chorwacji

Renata Trischler, Kierownik, Wspólnota Niemców, Landmannschaft der Donmauschwaben, Osijek-Essegg, Chorwacja

11.15 – 11.45 Miejsca niemieckiej pamięci – chciane i niechciane w Polsce

dr hab. Krzysztof Gładkowski, prof. UW-M., Instytut Nauk Politycznych, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn

11.45 – 12.15 Dyskusja

12.15 – 12.45 Przerwa na kawę

12.45 – 13.15 Opracowanie tematu „Malenkij Robot” w ramach szkolnego projektu

Agnes Pesti-Amrein, Węgiersko-Niemiecki Instytut Pedagogiczny, Centrum Kształcenia Valeria-Koch, Pecz (Pecs)

13.15 – 13.45 Wrocław czy Breslau? Próby fastrygowania historii miasta po 1989r.

prof. dr hab. Jacek Piotrowski, Instytut Historyczny, Uniwersytet Wrocławski

13.45 – 14.15 Dyskusja

14.15 – 14.30 Przerwa na kawę

14.30 – 15.30 Dyskusja: Jak czerpać z przeszłości aby budować wielokulturową przyszłość?

Moderacja: Rafał Bartek, Przewodniczący, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców na Śląsku Opolskim

Renata Trischler, Kierownik, Wspólnota Niemców, Landmannschaft der Donmauschwaben, Osijek-Essegg, Chorwacja

dr hab. Krzysztof Gładkowski, prof. UW-M., Instytut Nauk Politycznych, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn

Agnes Pesti-Amrein, Węgiersko-Niemiecki Instytut Pedagogiczny, Centrum Kształcenia Valeria-Koch, Pecz (Pecs)

Piotr Tyma, Prezes Związku Ukraińców w Polsce, Warszawa

Bernard Gaida, Przewodniczący Zarządu, Związek Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno–Kulturalnych w Polsce

19.00 Spotkanie wieczorne: „Wartości chrześcijańskie w XXI wieku”

Powitanie: Falk Altenberger, Fundacja Konrada Adenauera w Polsce

Moderator: dr hab. Sławomir Sowiński, Instytut Politologii, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Uczestnicy dyskusji:

ks. prof. dr hab. Alfons Nossol, Arcybiskup Diecezji Opolskiej w latach 1977-2009

o. Maciej Zięba, Dominikanin, teolog, filozof, publicysta, w latach 1998–2006 Prowincjał Polskiej Prowincji Dominikanów

Organizator: Fundacja Konrada Adenauera w Polsce, Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej

CZWARTEK 24 września

Referaty wygłaszane będą równocześnie w grupie I. i II., następnie po przerwie w grupie III. i IV. Zakończeniem będzie wspólne podsumowanie pracy we wszystkich grupach.

GRUPA I Modele kultury pamięci w edukacji szkolnej i pozaszkolnej i środowisku rodzinnym – część I

Moderator: Andrea Halenka, Główny Koordynator Projektów Domu Współpracy Polsko- Niemieckiej

9.00-9.20 Stosunki polsko-niemieckie za panowania pierwszych Piastów w podręcznikach szkolnych i akademickich

dr hab. Anna Jabłońska, Instytut Historii, Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce

9.20 – 9.40 Wizerunek Niemca w rosyjskich podręcznikach do historii

dr Mikołaj Banaszkiewicz, Instytut Rosji i Europy Wschodniej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków

9.40 – 10.00 Rola nauczyciela historii w kształtowaniu regionalnej świadomości historycznej młodego pokolenia

dr Anna Gołębiowska, Instytut Historii, Uniwersytet Opolski

10.00 – 10.20 Wpływ wiedzy o historii i sztuce lokalnej w procesie identyfikacji młodzieży z kulturą narodową. Rola nauczyciela w kształtowaniu tożsamości społecznej ucznia

Daria Rutkowska, doktorantka Katedry Historii Sztuki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Uniwersytet Łódzki

10.20 – 10.40 Pojednanie przez trudną pamięć. Transgraniczne projekty historii mówionej i ich rola w edukacji młodego pokolenia

dr Agata Stolarz, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin

10.40 – 11.30 Dyskusja

11.30 – 12.00 Przerwa na kawę

GRUPA II Artefakty i symbole trudnej przeszłości w przestrzeni publicznej

Moderator: Beata Woźniak, Kierownik Referatu Stosunków Polsko-Niemieckich, Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, Opole

9.00-9.20 Wartościowanie niemieckich artefaktów kulturowych na Kujawach i Pomorzu na początku XXI wieku

dr Marek Kołyszko, Pracownia Dokumentacji i Konserwacji. Instytut Archeologii, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń

9.20 – 9.40 Miejsca pamięci mniejszości niemieckiej na przykładzie gmin powiatu raciborskiego

Jacek Szczyrbowski, Wydział Etnologii i Antropologii Kulturowej w Cieszynie, Uniwersytet Śląski, Katowice

9.40 – 10.00 Rola muzeum w obchodzeniu się z przeszłością – wystawy stałe w muzeum Śląskim w Katowicach

Alicja Knast, Dyrektor Muzeum Śląskiego, Katowice

10.00 – 10.20 Rola muzeum w obchodzeniu się z przeszłością – wystawy w Muzeum Śląska Opolskiego

Urszula Zajączkowska, Dyrektor Muzeum Śląska Opolskiego, Opole (tbc)

10.20 – 11.30 Dyskusja

11.30 – 12.00 Przerwa na kawę

GRUPA III Modele kultury pamięci w edukacji szkolnej i pozaszkolnej i środowisku rodzinnym – część II

Moderator: Dominka Gorgosz, Radio Doxa, Opole

12.00 – 12.20 Pamięć o Niemieckiej Republice Demokratycznej w edukacji filmowej Federalnej Centrali Kształcenia Politycznego

dr Joanna Trajman, Instytut Studiów Międzynarodowych, Uniwersytet Wrocławski

12.20 – 12.40 Świadomość historyczna i dwustronne spotkanie - Stosunki polsko - niemieckie w procesie nauki pozaszkolnej oparte na praktycznych przykładach działalności Fundacji Gerhart-Hauptmann-Haus w Düsseldorfie

dr Sabine Grabowski, Fundacja Dom Gerharta Hauptmann, Niemiecko-wschodnioeuropejskie Forum, Düsseldorf

12.40 – 13.00 Motyw krzywdy i winy we współczesnej niemieckiej polityce pamięci dotyczącej relacji niemiecko-polskich i niemiecko-rosyjskich

dr Magdalena Żakowska, Katedra Studiów Europejskich, Wydział Studiów Międzynarodowych i Politologicznych, Uniwersytet Łódzki

13.00 – 13.20 Historie (nie)opowiedziane. Problemy przekazu kulturowego i socjalizacji historycznej w rodzinach na Śląsku Opolskim

dr Iwona Sobieraj, Instytut Socjologii, Uniwersytet Opolski

13.20 – 13.40 Ślązacy (Hanysy, Cesarocy, Prusocy, Wasserpolacy) i Gorole. Problemy z tożsamością na Górnym Śląsku

dr hab. Zygmunt Kłodnicki, Uniwersytet Śląski, Cieszyn

13.40 – 14.30 Dyskusja

14.30 – 14.40 Przerwa

GRUPA IV Historia lokalna jako sposób obchodzenia się z niełatwą przeszłością

Moderator: Anna Ronin, Kierownik Redakcji Radiowej Mittendrin, Racibórz

12.00 – 12.20 Uobywatelnienie historii pamięci niemieckiej w wymiarze regionalnym Ziem Zachodnich i Południowych Polski. Jaka przeszłość dla przyszłości?

prof. dr hab. Anna Wachowiak, Wyższa Szkoła Humanistyczna TWP w Szczecinie

prof. dr hab. Izabela Skórzyńska, , Uniwersytet Adama Mickiewicza, Poznań

12.20 – 12.40 Losy niemieckiej rodziny osiadłej na Mazowszu od końca XIX do dzisiaj

dr hab. Roman Roszko, Profesor, Instytut Slawistyki, Polskiej Akademii Nauk, Warszawa

12.40 – 13.00 Złożone dziedzictwo pogranicza. Historia lokalna na Mazurach bez Mazurów

dr Stefan Marcinkiewicz, Katedra Socjologii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

13.00 – 13.20 Odkrywanie lokalnej historii w bieżącej działalności kół mniejszości niemieckiej województwa śląskiego

Alicja Mainusch-Buhl, doktorantka Instytutu Politologii, Wydział Historyczno-Pedagogiczny, Uniwersytet Opolski

13.20 – 13.40 Dorota z Mątów i inni. Religijno-społeczne aspekty obchodzenia się z przeszłością na przykładzie lokalnego kultu świętych na Dolnym Powiślu w latach 70-90 XX w.

ks. dr hab. Marek Karczewski, prof. UWM, Wydział Teologiczny, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

13.40 – 14.30 Dyskusja

14.30 – 14.40 Przerwa

14.40 – 15.40 Dyskusja podsumowująca

19.00 Spotkanie wieczorne: Spotkanie dyskusyjne wokół publikacji „Rozmowy na 10-lecie Ustawy o Mniejszościach Narodowych i Etnicznych”

Otwarcie dyskusji, przywitanie uczestników oraz gości

Lucjan Dzumla, Dyrektor Generalny Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej,

„Czy zapisy Ustawy nadążają za tempem współczesnego życia?” - debata

Moderacja: Beata Woźniak, Kierownik Referatu ds. Stosunków Polsko-Niemieckich w DWPN

Krzysztof Ogiolda, Redaktor „Nowej Trybuny Opolskiej”, redaktor publikacji,

dr Danuta Berlińska, socjolog, Uniwersytet Opolski, Pełnomocnik Wojewody Opolskiego ds. mniejszości narodowych i etnicznych w latach 1993-1994,

Włodzimierz Kierat, Wójt Gminy Radłów/Radlau,

Rafał Bartek, Przewodniczący Zarządu Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim, Współprzewodniczący Komisji Wspólnej Rządu
i Mniejszości Narodowych i Etnicznych,

Jerzy Szteliga, były Poseł na Sejm RP, współtwórca zapisów Ustawy

PIĄTEK 25 września

Referaty wygłaszane będą równocześnie w grupie I. i II., następnie po przerwie w grupie III. i IV. Zakończeniem będzie wspólne podsumowanie pracy we wszystkich grupach.

GRUPA I Trudna przeszłość a polityka – wczoraj i dziś

Moderator: Wojciech Pacula, redaktor, Radio Katowice

9.00-9.20 Uwarunkowania historyczne polityki etnicznej państwa polskiego po 1989 roku

dr Tomasz Browarek, Wydział Politologii Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

9.20 – 9.40 Ślązak-Polak, Ślązak-Niemiec

dr Bronisław Tumiłowicz, Instytut Dziennikarstwa, Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych, Uniwersytet Warszawski

9.40 – 10.00 Rola organizacji Mniejszości Niemieckiej i innych organizacji w postrzeganiu polsko-niemieckiej przeszłości i ich wpływ na współczesne stosunki tych państw

Natalia Jasik, doktorantka Instytutu Politologii, Uniwersytet Opolski

10.00 – 10.20 „Niechciana przeszłość”, „Wypędzenie” i „wypędzeni” w polskim piśmiennictwie naukowym po 2005 roku

dr hab Jerzy Kołacki, Instytut Historii, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu

10.20 – 10.40 Lustracja w Polsce i Niemczech - próba porównania

dr Agnieszka Opalińska, Instytut Politologii, Uniwersytet Zielonogórski

10.40 – 11.30 Dyskusja

GRUPA II Kościół jako medium w obchodzeniu się z zawiłą historią

Moderator: ks. dr Piotr Tarlinski, Duszpasterz Mniejszości Narodowych i Etnicznych Diecezji Opolskiej

9.00-9.20 Rola Kościoła Katolickiego i Ewangelicko-Augsburskiego w życiu Niemców Dolnego Śląska w latach 1945-2014

dr Irena Kurasz, Instytut Studiów Międzynarodowych, Zakład Badań Niemcoznawczych, Uniwersytet Wrocławski

9.20 – 9.40 Geneza Kwartetu na koniec Czasu Oliviera Messiaena skomponowanego w Stalagu VIII A w Görlitz. Problem na nowo odkryty

dr Jerzy Stankiewicz, Prezes Zarządu, Związek Kompozytorów Polskich, Oddział Krakowski

9.40 – 10.00 Miejsce-Pamieć-Obecność. Praca z trudną pamięcią o żydowskim Lublinie na przykładzie działań Ośrodka „Brama Grodzka-Teatr NN

Joanna Zętar, Ośrodek „Brama Grodzka-Teatr NN”, Lublin

10.00 – 10.20 Śląskie domy modlitwy – przed i po 1989r.

Marta Kaluch-Tabisz, Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Wrocławski

10.20 – 10.40 Cmentarze ewangelicko-augsburskie w Wielkopolsce jako (nie)wspólne polsko-niemieckie miejsca pamięci. Modele obchodzenia się z zaginionymi krajobrazami przeszłości – zarys projektu badawczego

dr hab. Jerzy Kołacki, Instytut Historii, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu

10.40 – 11.30 Dyskusja

GRUPA III Sposoby przedstawiania przeszłości w ekspozycjach muzealnych

Moderator: dr Gerhard Schiller, Stowarzyszenie Pielęgnowania Sztuki i Kultury Śląskiej, Zgorzelec

12.00 – 12.20 Polityczne uwarunkowania restytucji dzieł sztuki w świetle losów „Berlinki”

dr Małgorzata Dąbrowska, niezależny krytyk sztuki, Kraków

12.20 – 12.40 „Droga w nieznane" - Przedstawienie polsko-niemieckiej wystawy dotyczącej wypędzenia Niemców i Polaków w 1945-1947

Silke Findeisen, „Dom Śląsk”, Königswinter

12.40 – 13.00 Sposoby prowadzenia narracji o wydarzeniach traumatycznych w polskim muzealnictwie – studium przypadku Fabryki Emalia Oskara Schindlera

Magdalena Kędziora, doktorantka Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków

13.00 – 13.20 Komunizm w przestrzeniach muzealnych, czyli jak tworzy się kanon pamięci

dr Anna Ziębińska-Witek, prof. UMCS, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

13.20 – 13.40 Wspomnienia świadków - wrażliwe zadanie dla przechowywania i wystawy w Muzeum Śląskim w Görlitz

dr Martina Pietsch, Historyk, Muzeum Śląskie w Görlitz

13.40 – 14.30 Dyskusja

GRUPA IV Jak trudna przeszłość wpływa na kształtowanie się tożsamości?

Moderator: Krzysztof Ogiolda, Redaktor, „Nowa Trybuna Opolska”

12.00 – 12.20 W poszukiwaniu utraconej pamięci. Strategie przyswajania obcego dziedzictwa na Warmii i Mazurach po roku 1945

dr Ewa Gładkowska, Wydział Sztuki, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn

12.20 – 12.40 Rola historii przed i powojennej w określeniu tożsamości miast i ich mieszkańców. Przykład Wrocławia, Gdańska i Gliwic w świetle projektu badawczego „Tożsamość miasta i jego mieszkańców a przestrzeń publiczna. Studium trzech miast”

dr hab. Katarzyna Kajdanek, Zakład Socjologii Miasta i Wsi, Instytut Socjologii, Uniwersytet Wrocławski

dr hab. Tomasz Nawrocki, prof. UŚ, Instytut Socjologii, Uniwersytet Śląski

12.40 – 13.00 (Re)konstrukcja tożsamości miast na przykładzie Szczecina i Wrocławia

dr Paweł Kubicki, Instytut Europeistyki, Uniwersytet Jagielloński, Kraków

13.00 – 13.20 Rozwój literatury tożsamościowej na Górnym Śląsku po 1989 roku. Literatura tożsamościowa jako sposób wyrażania własnych (osobistych) poglądów. Twórczość Feliksa Netza.

Justyna Szlachta-Misztal, Katedra Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej, Uniwersytet Warszawski

13.20 – 13.40 Ani Śląsk ani Schlesien, tylko Ślunsk. Geneza i konsekwencje śląskich dyskursów tożsamościowych

Hubert Leschnik, Uniwersytet Justusa von Liebig, Gießen

13.40 – 14.30 Dyskusja

14.40 – 15.40 Dyskusja podsumowująca

Podsumowanie i zakończenie XX Seminarium Śląskiego

Lucjan Dzumla, Dyrektor Generalny, Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej