W Łodzi jest ponad 300 grobów powstańców warszawskich. To miejsca pochówku i miejsca upamiętnienia. Wszystkie zostały oznaczone przez Instytut Pamięci Narodowej biało-czerwonymi szarfami przed 1 sierpnia, kiedy obchodzić będziemy 80. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego.

Wśród grobów powstańczych są miejsca pochówku poległych w Warszawie, a po wojnie ekshumowanych i przeniesionych do Łodzi. Są też groby, które są tylko symbolicznym miejscem pamięci, bo polegli w Warszawie żołnierze zostali pochowani w stolicy albo nigdy nie zostali odnalezieni. Takie groby również zostały oznaczone. Szczególnym miejscem w Łodzi jest symboliczny grób lotnika, który 28 sierpnia 1944, wracając po zrzucie dla powstańców, zginął w rejonie Gorlic razem z całą siedmioosobową załogą. Podporucznik bombardier Konstanty Dunin-Horkawicz został upamiętniony przez rodzinę w Łodzi.

"W większości łódzkie groby powstańcze to groby weteranów, którzy po wojnie wrócili do Łodzi albo tu się osiedlili. Mamy też groby powstańców, którzy zginęli w Warszawie, a później ich ciała zostały ekshumowane i przeniesione na łódzkie cmentarze" - powiedział PAP Bartosz Bijak, naczelnik Biura Upamiętniania Walki i Męczeństwa IPN w Łodzi.

To na przykład grób Barbary Nazdrowicz ps. "Wiewiórka" (przy jej grobie na Starym Cmentarzu w Łodzi odbywają się 1 sierpnia tradycyjne uroczystości upamiętniające wybuch powstania) i Jadwigi Cyrańskiej ps. "Wisia". Barbara Nazdrowicz w chwili wybuchu powstania miała 15 lat. Była uczennicą Szkoły Powszechnej Heleny Miklaszewskiej w Łodzi i harcerką VI Warszawskiej Drużyny Harcerek, a w powstaniu łączniczką batalionu „Golski”. Zginęła 19 września 1944 r. Pochowana na Polu Mokotowskim, po wojnie została ekshumowana i przeniesiona na Stary Cmentarz w Łodzi. Przez lata jej grób był symboliczną mogiłą powstańców Warszawy w Łodzi. Jadwiga Cyrańska ps. "Wisia" była łączniczką i sanitariuszką w batalionie "Olza" pułku "Baszta". W chwili wybuchu powstania miała 22 lata. Walczyła na Mokotowie. Zginęła 11 sierpnia przy ul. Ligockiej.

Grób powstańczy znajduje się też w archikatedrze w Łodzi. Tam pochowany został kapelan, ksiądz Tadeusz Burzyński, który zginął 1 sierpnia 1944 śmiertelnie ranny na rogu ul. Gęstej i Browarnej, kiedy wyszedł udzielić namaszczenia rannemu powstańcowi.

Groby powstańcze opatrzone biało-czerwonymi szarfami spotkamy w tych dniach w Łodzi na niemal wszystkich cmentarzach w mieście. Kolejnych kilkudziesięciu powstańców pochowanych jest n­a cmentarzach w regionie. "Akcja upamiętniania powstańców rozszerza się i lokalne środowiska dbają o te miejsca. Tak jest w Piotrkowie, w Kutnie i okolicach, w Sieradzu, w powiecie wieruszowskim. IPN wysyła im szarfy, by zawisły na grobach bohaterów" - powiedział Bartosz Bijak.

Ponieważ baza grobów powstańców i weteranów Powstania Warszawskiego nie jest pełna, pracownicy Biura Upamiętniania Walki i Męczeństwa IPN w Łodzi zwracają się z prośbą o pomoc w jej uzupełnianiu.

"Apelujemy do rodzin powstańców, aby informowały nas, że bliscy czy znajomi zginęli w Warszawie lub walczyli w Powstaniu Warszawskim, a spoczywają na cmentarzach w Łodzi i w regionie. Dzięki tym sygnałom będziemy mogli upamiętnić zmarłych powstańców, oznaczając ich groby" - dodał Bijak.

Na informacje o nieznanych grobach powstańczych czekają pracownicy IPN w Łodzi pod numerem telefonu: 42 616 27 49. (PAP)

autor: Marek Juśkiewicz

jus/ miś/