Rak jajnika nie daje specyficznych objawów, przez co często wykrywany jest zbyt późno. Często w momencie postawienia diagnozy nowotwór jest już tak zaawansowany, że pacjentce nie można już zaproponować żadnej terapii dającej szansę na wyleczenie. Nie jest jednak prawdą, że rak jajnika nie daje żadnych objawów. Symptomem choroby mogą być utrzymujące się całymi tygodniami bóle brzucha, wzdęcia czy brak apetytu, z którymi pacjentki próbują się uporać przy pomocy leków sprzedawanych bez recepty. To opóźnia diagnostykę i zmniejsza szanse kobiet na całkowite wyzdrowienie.

Wiedza o tych objawach skłoniła naukowców z Imperial College London i Uniwersytetu w Birmingham do sprawdzenia, czy we wcześniejszym wykrywaniu przypadków raka jajnika mogłyby pomóc dane z kart lojalnościowych, na których odnotowywane są dokonywane w aptekach zakupy leków dostępnych bez recepty. W tym celu sprawdzili, jakie specyfiki kilka miesięcy przed postawieniem diagnozy kupowały kobiety, u których wykryto raka. W badaniu wykorzystano dane z kart lojalnościowych dwóch dużych brytyjskich sprzedawców. Obejmowały one historie zakupów 283 kobiet z sześciu lat. Prawie połowa tych kobiet (153) miało raka jajnika. Uczestniczki poproszono o wypełnienie kwestionariusza dotyczącego czynników ryzyka raka jajnika, występujących u nich objawów oraz liczby wizyt u lekarza pierwszego kontaktu w roku poprzedzającym skierowanie lub rozpoznanie nowotworu.

Analiza danych wykazała, że uczestniczki z rakiem jajnika zaczęły rozpoznawać swoje objawy średnio cztery i pół miesiąca przed diagnozą. Wśród tych, które z powodu zauważonych objawów odwiedziły lekarza rodzinnego, pierwsza wizyta miała miejsce średnio trzy i pół miesiąca przed diagnozą. Ale były pacjentki, u których trwało to znacznie dłużej. Fiona Murphy, pacjentka, która pomogła w opracowaniu badania, przyznała, że zanim w 2008 roku zdiagnozowano u niej raka jajnika, przez półtora roku zażywała dostępny bez recepty lek na zgagę. "Miałam go zawsze przy sobie z powodu ciężkiego refluksu żołądkowego. Gdyby ktoś to skojarzył z rakiem jajnika, miałabym szybszą diagnozę, znacznie mniej operacji i lepsze perspektywy dotyczące płodności" – wyznała “Guardianowi”.

Autorzy badania liczą na to, że ich wnioski skłonią zarówno lekarzy, jak i same kobiety, do uważniejszego większej czujności w sytuacjach, gdy przez dłuższy czas utrzymuje się ból brzucha, wzdęcia czy niestrawność. "Objawy raka jajnika są takie same jak przy wielu innych dolegliwościach, ale w niektórych przypadkach mogą być pierwszymi oznakami tego, że dzieje się coś naprawdę poważnego. Jak wiemy, wczesna diagnoza raka jajnika jest kluczem do zwiększenia szans na przeżycie. Mamy nadzieję, że te badania mogą doprowadzić do wcześniejszego wykrywania raka jajnika i poprawić skuteczność leczenia pacjentek" - powiedział w rozmowie z “Guardianem” główny autor badania, dr James Flanagan.

Badanie przeprowadzone przez naukowców z Imperial College London i Uniwersytetu w Birmingham, a sfinansowane przez Cancer Research UK, było pierwszym tego rodzaju dotyczącym chorób onkologicznych. Jego wyniki zachęcają do dalszych prac. Kolejnym etapem powinny być badania z pacjentami zdiagnozowanymi na różnych etapach, a także sprawdzenie, czy podobne podejście może okazać się skuteczne w przypadku innych chorób onkologicznych o niespecyficznych objawach, takich jak rak żołądka, wątroby czy pęcherza moczowego.

Rak jajnika jest piątym najczęściej wykrywanym nowotworem u kobiet w Polsce, co roku z jego powodu umiera ponad 3,5 tys. osób. Wynika to m.in. z tego, że w około 70 proc. przypadków choroba ta jest wykrywana w III lub IV stadium zaawansowania. Wczesna diagnoza znacznie zwiększa szanse na wyleczenie, dlatego naukowcy starają się opracować system wczesnego ostrzegania, który zachęciłby do szukania pomocy medycznej zanim choroba wejdzie w zaawansowane stadium. Odkrycie badaczy z Imperial College może być tu cenną wskazówką.

agf/ gra/