Gospodarzem spotkania jest szef MSZ i przewodniczący OBWE Zbigniew Rau; podczas spotkania odbędzie się symboliczne przekazanie przewodnictwa w organizacji ministrowi spraw zagranicznych Macedonii Północnej Bujarowi Osmaniemu, która będzie przewodniczyć OBWE w roku 2023 r.

W szczycie, w czwartek udział wzięli prezydent Andrzej Duda, szefowie MSZ Wielkiej Brytanii James Cleverly, Niemiec Annalena Baerbock, Ukrainy Dmytro Kułeba. USA reprezentowała podsekretarz stanu Victoria Nuland, przyjechał też wysoki przedstawiciel Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Josep Borrell.

Andrzej Duda w swoim wystąpieniu jednoznacznie mówił, że Rosja jest to dziś państwo zbrodnicze oraz podkreślał, że konieczne jest ukaranie winnych zbrodni popełnianych na Ukrainie. Przestrzegał, że uznanie rosyjskich zdobyczy kosztem Ukrainy, to prosta droga do nowego, wielkiego konfliktu, z wojną światową włącznie. Andrzej Duda mówił też, że OBWE nie jest w stanie zagwarantować pokoju, jeśli od wewnątrz jej działania są sabotowane przez agresora, czyli Rosję.

Minister Zbigniew Rau podkreślił, że strategie i programy OBWE muszą mieć wspólne odniesienie do fundamentów, którymi są bezpieczeństwo i współpraca. Zarzucił Rosji paraliżowanie prac organizacji. Mówił też o rosyjskiej brutalności i popełnionych przez nią zbrodniach wojennych. Jak oświadczył, prawnym i moralnym zobowiązaniem państw OBWE jest osądzenie zarówno ich sprawców, jak i osób, których decyzje do nich doprowadziły.

Szef MSZ Ukrainy Dmytro Kułeba podkreślał konieczność przywrócenia integralności terytorialnej Ukrainy, usunięcia z jej terytorium rosyjskich wojsk, "przywrócenia sprawiedliwości" oraz normalnego funkcjonowania Ukraińców. Wskazał, że prowadzona przez Rosję wojna ma szeroko zakrojone konsekwencje i silny negatywny wpływ na bezpieczeństwo nie tylko w Ukrainie, ale też w Europie i poza nią - także za sprawą wywołanego przez Rosjan kryzysu - humanitarnego, żywnościowego i na rynku energii.

Jak dodał, powołanie specjalnego trybunału do zbadania zbrodni rosyjskiej agresji jest niezbędne, tak jak i walka o zachowanie zasad przyświecających OBWE.

Amerykańska podsekretarz stanu ds. politycznych Victoria Nuland podkreśliła, że tak samo jak Władimir Putin poniósł klęskę próbując pokonać Ukrainę - pomimo swojej brutalnej agresji, zbrodni wojennych - tak samo poniósł klęskę w swoich wysiłkach, by podzielić lub zniszczyć OBWE" - powiedziała Nuland.

Jak podkreśliła, przedstawiciele 55 z 57 krajów należących do OBWE, wyrazili w Łodzi ogromną jedność i odporność, jeśli chodzi o znaczenie obrony demokratycznych wartości, które stały u podstaw porozumień helsińskich, czyli Aktu końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie podpisanego w Helsinkach w 1975 r.

Do Łodzi na szczyt przyjechało 200 delegatów OBWE z ponad 50 krajów świata. Dyskusja podczas obrad dotyczy m.in. wojny na Ukrainie i jej wpływu na bezpieczeństwo europejskie. Polska odmówiła wydania wiz członkom rosyjskiej delegacji OBWE; kraj ten reprezentuje na szczycie stały przedstawiciel Rosji przy OBWE Aleksander Łukaszewicz; na takim samym szczeblu jest reprezentowana Białoruś.

W piątek zaplanowano sesję zamknięcia oraz wspólną konferencję prasową szefów MSZ: Polski i Macedonii Północnej oraz sekretarz generalnej OBWE Helgi Schmid. Szef polskiej dyplomacji przeprowadzi też w piątek szereg bilateralnych spotkań, m.in. z ministrem spraw zagranicznych Macedonii. Zbigniew Rau ma w Łodzi rozmawiać także z wiceszefem japońskiej dyplomacji.

Polska objęła roczne przewodnictwo w OBWE na mocy decyzji Rady Ministerialnej OBWE w Bratysławie z 5 grudnia 2019 r. i sprawowała tę funkcję po raz drugi w historii. Po raz pierwszy Polska przewodniczyła Organizacji w roku 1998. Polskie przewodnictwo w OBWE formalnie potrwa do 31 grudnia 2022 r.

OBWE skupia 57 państw uczestniczących. Geneza Organizacji wywodzi się z Aktu końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie w Helsinkach w 1975 r. Formalna decyzja o przekształceniu KBWE w OBWE została podjęta podczas szczytu w Budapeszcie w 1994 r. (PAP)

autor: Karol Kostrzewa, Wiktoria Nicałek

kos/ wni/ par/