Centrum Edukacji Obywatelskiej opublikowało raport z badania "Młodzi wobec globalnych wyzwań 2022" w poniedziałek w Światowym Dniu Uchodźcy. W ramach badania wyodrębniono cztery obszary tematyczne: wyzwania globalne, tożsamość, migracje i klimat.

Raport zrealizowano w ramach kampanii edukacyjnej "Ponad granicami. Rozmawiajmy o migracjach". Badanie zostało przeprowadzone techniką CAWI (samodzielne wypełnienie ankiety internetowej) w dniach 18-21 kwietnia 2022, na próbie losowej 500 osób w wieku 13-19 lat.

W badaniu pytano m.in. o postawy wobec uchodźców z Bliskiego Wschodu i z Ukrainy. Jak czytamy w raporcie, dzieci i nastolatkowie na ogół wykazują się niższym poziomem dystansu społecznego niż dorośli.

Respondenci pytani byli m.in. o to, czy zgodziliby się, gdyby uchodźca z Ukrainy chciał zamieszkać na terenie Polski, podjąć pracę na terenie Polski, podjąć naukę w polskiej szkole, zamieszkać w twojej miejscowości, na twojej ulicy, podjąć naukę w twojej szkole, w twojej klasie, zostać twoim kolegą, zaprzyjaźnić się z tobą. "Młodzież jest pozytywnie nastawiona do obecności uchodźców z Ukrainy w różnych przestrzeniach: zarówno prywatnej, jak i publicznej" - wskazano.

83,0 proc. badanych odpowiedziało pozytywnie na pytanie czy zgodziliby się by uchodźca z Ukrainy chciał zamieszkać na terenie Polski, negatywnie odpowiedziało 4,3 proc., zdania nie miało 12,8 proc. Na pytanie dotyczące podjęcia pracy w Polsce pozytywnie odpowiedziało 82,4 proc., negatywnie - 5 proc., zdania nie miało - 12,7 proc. Na pytanie dotyczące podjęcia nauki w polskiej szkole pozytywnie odpowiedziało 84,9 proc., negatywnie - 3,5 proc., zdania nie miało - 11,5 proc.

Na pytanie - czy zgodziliby się, gdyby uchodźca z Ukrainy chciał korzystać z polskiej służby zdrowia - pozytywnie odpowiedziało 78,7 proc. badanych, negatywnie odpowiedziało 5 proc., zdania nie miało 16,3 proc. Na pytanie dotyczące korzystania przez uchodźców z Ukrainy z polskiej pomocy społecznej (500+, zasiłek dla bezrobotnych, itd.) pozytywnie odpowiedziało 49,2 proc., negatywnie - 25,2 proc., zdania nie miało - 25,6 proc.

Na pytanie - czy zgodziliby się, gdyby uchodźca z Ukrainy chciał zamieszkać w ich miejscowości - pozytywnie odpowiedziało 78,1 proc. badanych, odpowiedziało negatywnie 6,0 proc., zdania nie miało 15,8 proc. Na pytanie dotyczące zamieszkania na ich ulicy pozytywnie odpowiedziało 76,9 proc., negatywnie - 5,6 proc., zdania nie miało - 17,5 proc. Na pytanie dotyczące podjęcia nauki w ich szkole pozytywnie odpowiedziało 80,7 proc., negatywnie - 4,2 proc. zdania nie miało - 15,1 proc. Na pytania dotyczące podjęcia nauki w ich klasie pozytywnie odpowiedziało 80,6 proc., negatywnie - 3,9 proc., zdania nie miało - 17,7 proc.

Na pytanie - czy zgodziliby się, gdyby uchodźca z Ukrainy chciał mieć kontakt z ich znajomymi - pozytywnie odpowiedziało 78,3 proc. badanych, negatywnie odpowiedziało 3,9 proc., zdania nie miało 17,7 proc. Na pytanie dotyczące tego - czy zgodziliby się, gdyby uchodźca z Ukrainy chciał zostać ich kolegą - pozytywnie odpowiedziało 78,9 proc., negatywnie - 5,4 proc., zdania nie miało - 15,7 proc. Na pytanie - czy zgodziliby się gdyby uchodźca z Ukrainy chciał się z nimi zaprzyjaźnić - pozytywnie odpowiedziało 73,8 proc., negatywnie - 5,3 proc., zdania nie miało - 20,8 proc.

Pytania dotyczyły też gotowości do nawiązania interakcji z uczniami z Ukrainy, m.in. chęci pomocy w nauce, nauczenia się kilku słów w języku ukraińskim, poznania kultury ukraińskiej.

74,7 proc. badanych odpowiedziało pozytywnie na pytanie - czy gdyby w ich klasie pojawił się uchodźca z Ukrainy to usiadłby z nim w jednej ławce, negatywnie odpowiedziało 6,7 proc., zdania nie miało 18,5 proc. Na pytanie czy pomogłoby mu w nauce pozytywnie odpowiedziało 80,4 proc., negatywnie - 4,7 proc., zdania nie miało - 14,9 proc. Na pytanie dotyczące tego czy nauczyliby się kilku słów w języku ukraińskim pozytywnie odpowiedziało 80,6 proc., negatywnie - 7,6 proc., zdania nie miało - 11,9 proc. Na pytanie - czy chciałby poznać kulturę ukraińską - pozytywnie odpowiedziało 72,3 proc., negatywnie - 6,7 proc., zdania nie miało - 21,0 proc.

Jak czytamy w raporcie, postawy wobec uchodźców z Ukrainy nie zależą od wielkości miejscowości zamieszkania, województwa, regionu, oceny sytuacji materialnej ani poglądów politycznych. Dystans wobec uchodźców z Ukrainy spada wraz z wiekiem oraz wzrostem wykształcenia rodziców respondenta.

Z raportu wynika też, że młodzież jest bardziej skłonna podjąć działania na rzecz poznawania i wspierania osób z Ukrainy, niż z Bliskiego Wschodu.

Uczestnikom badania zadano analogiczne pytania o postawy wobec uchodźców z Bliskiego Wschodu i gotowość do interakcji, jak wobec uchodźców z Ukrainy.

47,1 proc. badanych odpowiedziało pozytywnie na pytanie - czy zgodziliby się, by uchodźca z Bliskiego Wschodu (np. z Syrii, z Iraku) chciał zamieszkać na terenie Polski - negatywnie odpowiedziało 20,7 proc., zdania nie miało 32,2 proc. Na pytanie dotyczące podjęcia pracy w Polsce pozytywnie odpowiedziało 59,1,4 proc., negatywnie - 18,7 proc., zdania nie miało - 22,2 proc. Na pytanie dotyczące podjęcia nauki w polskiej szkole pozytywnie odpowiedziało 61,3 proc., negatywnie - 15,8 proc., zdania nie miało - 22,9 proc.

Na pytanie - czy zgodziliby się, gdyby uchodźca z Bliskiego Wschodu chciał korzystać z polskiej służby zdrowia - pozytywnie odpowiedziało 57,0 proc. badanych, negatywnie 15,4 proc., zdania nie miało 27,7 proc. Na pytanie dotyczące korzystania przez uchodźców z Bliskiego Wschodu z polskiej pomocy społecznej (500+, zasiłek dla bezrobotnych, itd.) pozytywnie odpowiedziało 28,2 proc., negatywnie - 39,1 proc., zdania nie miało - 32,7 proc.

Na pytanie - czy zgodziliby się, gdyby uchodźca z Bliskiego Wschodu chciał zamieszkać w ich miejscowości - pozytywnie odpowiedziało 48,5 proc. badanych, negatywnie 22,3 proc., zdania nie miało 29,2 proc. Na pytanie dotyczące zamieszkania na ich ulicy pozytywnie odpowiedziało 47,2 proc., negatywnie - 24,7 proc., zdania nie miało - 28,1 proc. Na pytanie dotyczące podjęcia nauki w ich szkole pozytywnie odpowiedziało 56,9 proc., negatywnie - 18,5 proc. zdania nie miało - 24,7 proc. Na pytania dotyczące podjęcia nauki w ich klasie pozytywnie odpowiedziało 54,7 proc., negatywnie - 19,0 proc., zdania nie miało - 26,3 proc.

Na pytanie - czy zgodziliby się, gdyby uchodźca z Bliskiego Wschodu chciał mieć kontakt z ich znajomymi - pozytywnie odpowiedziało 55,7 proc. badanych, negatywnie odpowiedziało 15,4 proc., zdania nie miało 28,9 proc. Na pytanie dotyczące tego, czy zgodziliby się, gdyby uchodźca z Bliskiego Wschodu chciał zostać ich kolegą, pozytywnie odpowiedziało 56,5 proc., negatywnie - 15,2 proc., zdania nie miało - 28,3 proc. Na pytanie - czy zgodziliby się gdyby uchodźca z Bliskiego Wschodu chciał się nimi zaprzyjaźnić - pozytywnie odpowiedziało 54,7 proc., negatywnie - 14,8 proc., zdania nie miało - 30,5 proc.

60,7 proc. badanych odpowiedziało pozytywnie na pytanie czy gdyby w ich klasie pojawił się uchodźca z Bliskiego Wschodu, to usiadłby z nim w jednej ławce, negatywnie odpowiedziało 13,2 proc., zdania nie miało 26,1 proc. Na pytanie - czy pomogłoby mu w nauce - pozytywnie odpowiedziało 69,4 proc., negatywnie - 11,0 proc., zdania nie miało - 19,6 proc. Na pytanie dotyczące tego, czy nauczyliby się kilku słów w języku uchodźcy z Bliskiego Wschodu pozytywnie odpowiedziało 68,8 proc., negatywnie - 13,8 proc., zdania nie miało - 17,5 proc. Na pytanie - czy chciałoby poznać kulturę kraju pochodzenia uchodźcy - pozytywnie odpowiedziało 60,1 proc., negatywnie - 14,1 proc., zdania nie miało - 25,8 proc.

Jak czytamy w raporcie, na postawy wobec uchodźców z Bliskiego Wschodu nie wpływają płeć, wielkość miejscowości zamieszkania, region zamieszkania i ocena sytuacji ekonomicznej. Czynnikami wpływającymi na poziom dystansu społecznego wobec uchodźców są: wiek, wykształcenie ojca i poglądy polityczne. Młodsze osoby wykazują wyższy poziom dystansu niż starsze (oznacza to, że postawy wśród młodzieży zmieniają się inaczej, niż wśród dorosłych – tam generalnie im starsi badani, tym większy poziom dystansu). Dzieci mężczyzn z wyższym wykształceniem mają niższy poziom dystansu, niż pozostali. Im bardziej prawicowe poglądy, tym wyższy poziom dystansu. "Jednocześnie zauważmy, że opisane powyżej determinanty tłumaczą tylko niewielką część zmian dystansu społecznego wobec uchodźców i uchodźczyń" - zaznaczono.

W badaniu pytano też o stosunek do polityki migracyjnej. "W ostatnim roku wiele osób pochodzących z krajów takich jak Afganistan, Irak i Syria podjęło próbę przekroczenia granicy Polski. Co powinno zrobić państwo polskie?" - brzmiało pytanie. 23,4 proc. badanych odpowiedział, że powinno dać wszystkim możliwość ubiegania się o status uchodźcy, objąć wszystkich ochroną/opieką. 17,6 proc. opowiedziało się za tym, by objąć ochroną/opieką wyłącznie kobiety i dzieci. 13,5 proc. opowiada się za tym, by pozwolić im przejść przez granicę, a następnie odesłać do ich krajów pochodzenia. 23,9 proc. badanych uważa, że państwo polskie nie powinno pozwalać im na przekroczenie granicy, ewentualnie odesłać z powrotem na Białoruś. 21,6 proc. odpowiedziało "nie wiem".

Analogiczne pytanie zadano odnośnie prób przekroczenia granicy przez uchodźców z Ukrainy. 52,5 proc. badanych odpowiedział, że wszyscy powinni mieć możliwość ubiegania się o status uchodźcy, trzeba objąć wszystkich ochroną/opieką. 23,9 proc. opowiedziało się za tym, by objąć ochroną/opieką wyłącznie kobiety i dzieci. 6,7 proc. opowiada się za tym, by pozwolić im przejść przez granicę, a następnie odesłać do ich krajów pochodzenia. 2,3 proc. badanych uważa, że państwo polskie nie powinno pozwalać im na przekroczenie granicy, ewentualnie odesłać z powrotem na Ukrainę. 14,5 proc. odpowiedziało "nie wiem".

Autorzy raportu w rekomendacjach wskazują na potrzebę edukacji w zakresie polityki, relacji międzynarodowych czy kultury. "Nastolatkowie chcieliby także częstszej obecności na lekcjach zagadnień takich jak ochrona praw człowieka, pokój i konflikty na świecie czy wielokulturowość. W ten sposób uczniowie zdobywają wiedzę, stają się świadomymi obywatelami, uwrażliwiają się na innych, a przede wszystkim czują się za nich odpowiedzialni" - czytamy. (PAP)

Autorka: Danuta Starzyńska-Rosiecka

dsr/ mir/