Według reprezentującego wnioskodawców Radosława Fogla (PiS) "przedłożenie może być postrzegane jako deregulacyjne" i zmierza do likwidacji dodatkowych uwarunkowań, które nie wynikają z prawa unijnego. Dodał że wnioskodawcy kierowali się wnioskami ze stosowania dotychczasowych regulacji, uproszczenie przepisów będzie sprzyjać szybkiemu zawieraniu umów w takich sytuacjach, jak rosyjska agresja na Ukrainie czy obecne wydarzenia na granic z Białorusią.

Odrzucenia w pierwszym czytaniu chciały KO, Lewica i Polska 2050, których posłowie pytali o stanowisko rządu do projektu zgłoszonego jako poselski, zarzucali też wnioskodawcom, że projektowana nowelizacja przyczyni się do uznaniowości w zakupach i utrwali tendencję do zawierania kontraktów bez przetargu.

Wnioskodawcy i MON zapewniali, że co do zasady tryb zamówień publicznych zostanie utrzymany, a w razie stosowania szczególnego trybu nadal trzeba będzie wykazać podstawowy interes bezpieczeństwa państwa. Przekonywali, że projekt odpowiada unijnym dyrektywom, a jego celem jest ograniczenie dodatkowych krajowych wymagań, niewymaganych przez prawo UE.

Czesław Mroczek (KO) wniósł o odrzucenie projektu w pierwszym czytaniu, argumentując, że jest on sprzeczny z uchwalonym w 2019 r. i obowiązującym od bieżącego roku prawem zamówień publicznych, a wnioskodawcy "występują w sposób oczywisty wbrew intencji własnego rządu". "Grupa posłów chce odebrać ustawowe kompetencje Radzie Ministrów, a my nie znamy stanowiska rządu" – przekonywał.

Podkreślił, że wszelkie nowe rozwiązania legislacyjne muszą się mieścić w dyrektywach - i takie jest stanowisko rządu – tymczasem projekt jest sprzeczny z unijnymi dyrektywami. "Mamy do czynienia z próbą usunięcia zasady przetargów z zamówień obronnych. Zamówienia publiczne to jeden z filarów państwa demokratycznego i wolnego, ważny element systemu wartości i zasad UE" – mówił Mroczek. Dodał, że odstąpienie od konkurencyjnych postępowań jest dopuszczalne "w trybie absolutnie wyjątkowym, ta wyjątkowość musi być badana". Zarzucił rządzącej większości, że przy zakupach zbrojeniowych z reguły pomija zasadę konkurencyjności.

Cezary Grabarczyk (KO) chciał, by na posiedzenie komisji zaprosić przedstawicieli resortów SW, SZ i gospodarki, którzy są uprawnieni do przedstawiania swojego stanowiska w przypadku korzystania przez MON z prawa do zakupów obronnych poza trybem zamówień publicznych.

"Ustawa o zamówieniach publicznych powstała, bo nasze państwo było przeżarte korupcją; powstała żeby pieniądze podatników nie były wydawane po uważaniu przez urzędników i polityków" – powiedział Andrzej Rozenek (Lewica). "Ta ustawa niektórych uwiera, ale ona ma uwierać, ponieważ wtedy podatnik jest przekonany, że jego złotówki idą na właściwy cel" – dodał.

Rozenek przypomniał, że w przetargach wybrano myśliwiec F-16 i transporter Patria AMV, który w polskiej wersji otrzymał nazwę Rosomak. "Chcielibyście kupować z półki produkty dla naszej armii, nie patrząc na wstępne założenia taktyczno-techniczne, specyfikację istotnych warunków zamówienia; wszystko, co gwarantowało, że pieniądze będą dobrze wydawane" – zarzucił PiS.

Według Mirosława Suchonia (Polska 2050) przyjęcie projektu "w takim kształcie oznacza, że będziemy mieli do czynienia z niemal całkowitym brakiem transparentności przy wydawaniu środków na zakupy związane z obronnością".

"Polska znalazła się w największym zagrożeniu militarnym ze strony Rosji od dziesiątek lat. Przyjęcie ustawy umożliwiającej jak najszybsze przezbrojenie polskiej armii jest absolutnie konieczne" – przekonywał Antoni Macierewicz (PiS). Zarzucił, że przeciwko projektowi "występują ludzie odpowiedzialni za niszczenie polskiej armii, za marnotrawienie pieniędzy".

Prezes Urzędu Zamówień Publicznych Hubert Nowak zapewnił, że projektowana ustawa "w żaden sposób nie likwiduje kontroli", a w razie wyłączenia zakupu z trybu zamówień publicznych "będzie trzeba wykazać rzeczywiste występowanie interesu obronnego, którego nie można zabezpieczyć w inny sposób". Zaznaczył, że ocena, czy występuje podstawowy interes bezpieczeństwa państwa, będzie należała nie do zamawiającego, "który nie zawsze dysponuje pełnym kontekstem", lecz do ministra obrony.

Michał Jach (PiS) zapewnił, że "projekt właściwie nie zmienia" obowiązującego stanu prawnego, a przepis Traktatu o funkcjonowaniu UE dotyczący specjalnego trybu zakupów uzasadnianego interesem bezpieczeństwa będzie nadal obowiązywał. "Chodzi tylko o to, żeby uprościć procedury biurokratyczne wewnątrz państwa; żeby procedury nie ciągnęły się latami" - powiedział.

Także wiceminister obrony Wojciech Skurkiewicz uspokajał, że przepis TFUE pozostanie w mocy. Dodał że z wyłączenia trybu zamówień publicznych może korzystać wyłącznie MON, dlatego przepis o konsultacjach z resortami spraw zagranicznych, spraw wewnętrznych i gospodarki "jest wbrew logice działalności w tym obszarze". "Rugujemy przepisy martwe, które nakładają kaganiec biurokratyczny" - zapewnił.

Według grupy posłów, którzy zgłosili projekt, jest on wynikiem doświadczeń MON z praktyki stosowania przepisów o zamówieniach publicznych. "Doświadczenia z konfliktu ukraińskiego (dynamicznie zmieniające się reguły prowadzenia konfliktu zbrojnego, zwłaszcza w aspekcie sprzętowym) jednoznacznie pokazują, że odgórne określanie zasad dokonywania zamówień o podstawowym znaczeniu dla bezpieczeństwa państwa jest rozwiązaniem daleko niedoskonałym, które może w praktyce całkowicie zablokować ich dokonywanie w relacji do zaistniałej potrzeby operacyjnej" – napisali autorzy. Dodali, że konieczność ustawowego uregulowania "szerokiego aspektu zamówień dokonywanych ze względu na podstawowy interes bezpieczeństwa państwa nie tylko nie wynika z prawa unijnego, ale przede wszystkim rozmija się z ideą tych zamówień". "Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że zmieniająca się sytuacja globalnego bezpieczeństwa (zwłaszcza widoczna na wschodnich granicach Państwa Polskiego) praktycznie uniemożliwia ustalenie przesłanek dokonania tego rodzaju oceny w sposób sztywny" – stwierdzili w uzasadnieniu.(PAP)

brw/ godl/