Urząd Komisji Nadzoru Finansowego opublikował we wtorek swoje stanowisko dotyczące zasad postępowania banków w razie upadłości konsumenckiej klienta. UKNF zdecydował się na taki krok ze względu na informację, że banki nie stosują jednolitej praktyki postępowania w takich przypadkach.

UKNF zwrócił uwagę zwłaszcza na brak zasad co do śledzenia obwieszczeń o upadłościach konsumenckich w Monitorze Sądowym i Gospodarczym a także na przypadki dokonywania wypłat z rachunków na rzecz osób, co do których taką upadłość ogłoszono.

„Mając na uwadze rozbieżności dotyczące praktyk stosowanych przez banki w ww. kwestiach, UKNF prezentuje następujące stanowisko: banki powinny na bieżąco śledzić MSiG (po 1 grudnia 2021 r. Krajowy Rejestr Zadłużonych) pod kątem obwieszczeń dotyczących ogłoszeń postanowień o upadłości konsumenckiej posiadaczy rachunków prowadzonych przez te banki i dokonywać na podstawie takich obwieszczeń niezwłocznych blokad rachunków” – napisano w informacji UKNF.

Decyzja nadzoru dotyczy także kwestii wypłat z rachunków osób, których upadłość konsumencka została ogłoszona.

„Banki powinny powstrzymać się z wypłatą środków znajdujących się na rachunku upadłego lub wykonywania innych dyspozycji upadłego dotyczących zablokowanego rachunku, do momentu otrzymania stosownej dyspozycji ze strony syndyka, chyba że na podstawie posiadanych informacji są w stanie jednoznacznie ocenić, że środki znajdujące się na rachunku nie wchodzą do masy upadłości na podstawie art. 63 Pr. upadł.” – zarekomendowano w stanowisku UKNF.

Nadzór zastrzegł, że obie rekomendacje powinny być stosowane nie tylko przez banki, ale także przez oddziały instytucji kredytowych i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe.

UKNF zwrócił uwagę, że obecne przepisy nakazują publikację obwieszczeń dotyczących upadłości w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Od momentu publikacji takiego obwieszczenia nie można zasłaniać się jego nieznajomością, zaś bank musi przekazać syndykowi informacje o posiadanych przez upadłego w tej instytucji rachunkach, sejfach i skrytkach.

„Z obu wyżej przytoczonych przepisów wynika, że banki powinny śledzić obwieszczenia dotyczące upadłości publikowanych w MSiG, i banki co do zasady nie mogą zasłaniać się nieznajomością obwieszczeń tam publikowanych dotyczących upadłości. Niewykonywanie tego obowiązku może rodzić po stronie banków ryzyko poniesienia odpowiedzialności wynikającej z art. 78 pr. upadł. zgodnie z którym: +Spełnienie świadczenia do rąk upadłego dokonane po obwieszczeniu o ogłoszeniu upadłości w Rejestrze [odpowiednio MSiG – przyp. aut] nie zwalnia z obowiązku spełnienia świadczenia do masy upadłości, chyba że równowartość świadczenia została przekazana przez upadłego do masy upadłości+” – wskazano w stanowisku nadzoru finansowego.

UKNF przypomniała także, że „upadły traci prawo zarządu majątkiem wchodzącym w skład masy upadłości”. Tym samym – wskazał nadzór – upadły może zarządzać majątkiem, który w skład masy upadłości nie wchodzi. Jednak kluczowe pozostaje ustalenie, co wchodzi a co nie wchodzi w skład masy upadłościowej. I choć banki mają prawo dokonywać samodzielnie takiej oceny, to mogą nie posiadać odpowiednich informacji, umożliwiających decyzję o wypłacie. A bez takich danych może się pojawić ryzyko poniesienia przez bank odpowiedzialności za uszczuplenie masy upadłości.

„Należy więc przyjąć, że w aktualnie obowiązującym stanie prawnym (...) bank i inne nadzorowane podmioty powinny powstrzymać się z wypłatą lub przelewem środków znajdujących się na rachunku bankowym upadłego klienta do momentu uzyskania stosownej informacji od syndyka, chyba że z posiadanych przez nie informacji jednoznacznie wynika, że na rachunku bankowym upadłego znajdują się środki niewchodzące do masy upadłości. Taka sytuacja może mieć miejsce na przykład, jeśli z przedłożonych przez upadłego dokumentów, tytułów przelewów oraz danych podmiotu dokonującego wpłaty środków, bank jest w stanie jednoznacznie ustalić, że środki, które wpłynęły na rachunek stanowią świadczenie niewchodzące do masy upadłości” – stwierdzono w stanowisku UKNF.

Nadzór zwrócił też uwagę, że nie we wszystkich bankach, do których skierowano zapytania, obowiązywały procedury normujące zasady współpracy z syndykiem w przypadku upadłości konsumenckiej. To zaś może mieć negatywny wpływ na szybkość postępowania banku w przypadku upadłości konsumenckiej klienta.

„Posiadanie przez wszystkie banki procedury w tym zakresie miałoby pozytywny wpływ na jakość świadczonych usług i szybkość postępowania banku. Zdaniem UKNF taka procedura powinna przewidywać termin, w którym bank ma obowiązek zawiadomić posiadacza rachunku o dokonanej blokadzie i jej przyczynie. Dodatkowo takie zawiadomienie mogłoby zawierać pouczenie dla posiadacza rachunku w zakresie kroków, jakie klient może podjąć w celu uzyskania dostępu do środków, które zgodnie z art. 63 Pr. upadł., nie wchodzą do masy upadłości, a których bank nie może wypłacić, ze względu na brak wystarczających informacji do określenia ich pochodzenia” – zdecydował UKNF.

Nadzór chciałby, aby banki w takiej wewnętrznej procedurze doprecyzowały obowiązek poinformowania syndyka o należących do upadłego rachunkach poprzez wskazanie w procedurze krótkiego terminu takiego powiadomienia. Przy okazji takiej informacji banki mogłyby zapytać o zakres, w jaki upadły może korzystać z rachunku i czy na rachunku znajdują się środki niewchodzące do masy upadłości.

„UKNF oczekuje, że banki i inne nadzorowane podmioty dokonają oceny stosowanych przez siebie praktyk związanych z blokowaniem oraz wypłatą środków z rachunku klienta względem, którego ogłoszono upadłość konsumencką oraz podejmą działania w celu ujednolicenia w tym zakresie swoich praktyk” – napisano w informacji. (PAP)

Autor: Marek Siudaj

ms/ mmu/