W poprzedniej perspektywie europejskiej 2014-20 region również dysponował największym Regionalnym Programem Operacyjnym - z pulą 3 mld 477 mln euro. Teraz łączna alokacja dla woj. śląskiego ma przewyższać tę kwotę. Zgodnie bowiem z zaprezentowanym w styczniu br. przez rząd projektem Umowy Partnerstwa Polski z UE na lata 2021-27 do woj. śląskiego trafić ma też ponad połowa krajowej puli Funduszu Sprawiedliwej Transformacji (FST): 2 mld 66 mln euro.

O przyjęciu 31 marca br. wstępnej wersji FE SL poinformował we wtorek rzecznik urzędu marszałkowskiego Sławomir Gruszka. 31 marca przyjęto dla regionu również pierwszy projekt Terytorialnego Planu Sprawiedliwej Transformacji (TPST), będącego podstawą dla wydatkowania środków FST mających łagodzić społeczne, gospodarcze i środowiskowe skutki transformacji w kierunku gospodarki neutralnej dla klimatu.

Jak wynika z informacji przedstawicieli urzędu marszałkowskiego, przyjęcie pierwszych wersji obu kluczowych dokumentów strategicznych, określających sposób i jakość wydatkowania w regionie środków unijnych w nowej perspektywie europejskiego finansowania, oznacza nadal wstępny etap ich przygotowywania.

O ile TPST jest opracowaniem dotyczącym zupełnie nowego unijnego mechanizmu sprawiedliwej transformacji, FE SL będzie następcą dotychczasowego śląskiego RPO, ze zmianami wynikającymi z priorytetów polityki europejskiej i obecnych potrzeb regionu.

Zakres wsparcia nowego programu operacyjnego obejmuje pięć celów polityki spójności wskazanych w projektach unijnych rozporządzeń dla perspektywy finansowej 2021-27. We wstępnym projekcie FE SL odpowiada im sześć tzw. priorytetów: Inteligentne Śląskie, Ekologiczne Śląskie, Mobilne Śląskie, Społeczne Śląskie, Śląskie dla mieszkańca i Śląskie bliżej mieszkańców (priorytety te, prócz Społecznego Śląskiego, odpowiadają poszczególnym celom polityki spójności).

We wstępnej wersji FE SL na priorytet Inteligentne Śląskie skierowano 443 mln euro, z czego na zwiększenie potencjału w zakresie badań i innowacji 140 mln euro, na cyfryzację 90 mln euro, na wzrost i konkurencyjność małych i średnich firm 190 mln euro i na inteligentne specjalizacje regionu 23 mln euro.

W priorytecie Ekologiczne Śląskie, z pulą 532 mln euro, na efektywność energetyczną przeznaczono 108,7 mln euro, na odnawialne źródła energii 108,6 mln euro, na dostosowanie do zmian klimatu 37,4 mln euro, na zrównoważoną gospodarkę wodną 22,3 mln euro, na gospodarkę o obiegu zamkniętym 19,4 mln euro, na ochronę przyrody i różnorodności biologicznej 22,3 mln euro i na zrównoważoną, multimodalną mobilność miejską (transport miejski oraz rowerowy) 212,9 mln euro.

Priorytet Mobilne Śląskie ujmuje 301 mln euro na rozwój i poprawę zrównoważonej, inteligentnej i intermodalnej mobilności na szczeblu regionalnym i lokalnym (drogi wojewódzkie i lokalne oraz tabor kolejowy).

W priorytecie Społeczne Śląskie, obejmującym 593 mln euro środków Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, założono nakłady: na poprawę dostępu do zatrudnienia 90 mln euro, na modernizację służb i instytucji rynków pracy 30 mln euro, na dostosowanie pracowników, przedsiębiorstw do zmian 80 mln euro, na wysokiej jakości i włączającą edukację i szkolenia 130 mln euro, na uczenie się przez całe życie 70 mln euro na aktywną integrację 60 mln euro, na integrację obywateli państw trzecich (nową w programie regionalnym) 60 mln euro i na usługi społeczne i zdrowotne 23 mln euro.

Priorytet Śląskie dla mieszkańca zakłada 65 mln euro na poprawę dostępu do wysokiej jakości usług w zakresie kształcenia, 55 mln euro na zwiększanie integracji społeczno-ekonomicznej, 55 mln euro na zapewnienie równego dostępu do opieki zdrowotnej i 20 mln euro na wzmocnienie roli kultury i turystyki w rozwoju (łączna wartość priorytetu 195 mln euro)

W priorytecie Śląskie bliżej mieszkańców z pulą 231 mln euro zakładane jest wspieranie zintegrowanego rozwoju na obszarach miejskich (210 mln euro) oraz wiejskich (21 mln euro).

Intencją urzędu marszałkowskiego jest m.in. kontynuacja zapoczątkowanego w regionie w 2000 r. podejścia terytorialnego, włączającego samorządy lokalne całego woj. śląskiego w planowanie działań (w poprzedniej perspektywie 2014-20 przez instrument Zintegrowanych/Regionalnych Inwestycji Terytorialnych przeszła blisko jedna trzecia środków RPO – ok. 1,1 mld euro).

Po konsultacjach z resortem funduszy i polityki regionalnej (w kwietniu) oraz Komisją Europejską (w lipcu br.), projekt FE SL ma zostać uzupełniony o elementy dotyczące alokacji środków i ich struktury oraz określenia podziału, tzw. linii demarkacyjnej, między poszczególnymi funduszami. To określi dalsze elementy dokumentu, jak plan finansowy, instrumenty terytorialne, wskaźniki programowe i instrumenty finansowe.

Obecny wstępny projekt FE SL – według urzędu marszałkowskiego – ma być podstawą do rozpoczęcia w regionie dyskusji nad ostatecznym kształtem i priorytetami finansowymi nowego programu, co przełoży się na kolejną, bardziej rozbudowaną wersję dokumentu.(PAP)

autor: Mateusz Babak

mtb/ mk/