30 kwietnia, po 26 latach planowania i budowy otwarte zostało Tokyo Atacama Observatory (TAO). Należący do Uniwersytetu Tokijskiego instrument powstał na położonej na chilijskiej pustyni Atakama górze Cerro Chajnantor, na wysokości 5640 m.

Tym samym jest to najwyżej położone naziemne obserwatorium astronomiczne świata, zapisane nawet w Wielkiej Księdze Rekordów Guinessa.

Dzięki mocno ograniczonemu wpływowi atmosfery będzie miało niezrównane możliwości.

„Staramy się rozwikłać zagadki wszechświata, takie jak ciemna energia czy budowa pierwotnych gwiazd. Potrzebny jest do tego taki widok nieba, jaki może zapewnić tylko TAO” – podkreślił prof. Yuzuru Yoshii, przez 26 lat kierujący projektem budowy teleskopu.

„Oczywiście instrument zawiera najwyższej jakości optykę, czujniki, elektronikę i elementy mechaniczne, ale szczególne możliwości daje mu unikalne położenie na wysokości 5640 m. Na tym pułapie jest już niewiele wilgoci, która mogłaby zaburzać widok w podczerwieni" - dodał.

Jego zdaniem budowa teleskopu na szczycie Cerro Chajnantor była niebywałym wyzwaniem technicznym, ale także politycznym. "Mamy umowy z miejscowymi ludźmi o respektowaniu ich praw i interesów, rząd Chile wydał nam pozwolenie na budowę, miejscowe uniwersytety pomagały nam w kwestiach technicznych, a Chilijskie Ministerstwo Zdrowia zatroszczyło się o bezpieczeństwo prac na tak dużej wysokości. Dzięki wszystkim stronom, badania, o których mogłem tylko marzyć, w krótce staną się rzeczywistością. Nie mógłbym być szczęśliwszy” – opisał ekspert.

Choroba wysokościowa może tymczasem dotknąć nie tylko ekipę konstruującą instrument, ale także pracujących na miejscu astronomów. Jednak, według naukowców, wysiłki z pewnością się opłacą.

„Dzięki dużej wysokości, TAO będzie jedynym naziemnym teleskopem zdolnym do obserwacji kosmosu w średniej podczerwieni. Ta część spektrum szczególnie dobrze nadaje się do badania otoczenia gwiazd, w tym regionów formowania się planet” – wyjaśnia zarządzający budową prof. Takashi Miyata.

Do teleskopu będzie można nawet podłączać dodatkowe instrumenty konstruowane specjalnie pod kątem danego projektu badawczego.

Zespół z Uniwersytetu Tokijskiego opracował na przykład spektrograf, który pozwala na obserwację dużego obszaru nie ma w dwóch różnych pasmach światła, a to ma pozwolić na uzyskanie informacji na temat różnorodnych galaktyk, w tym kryjących się w ich centrach supermasywnych czarnych dziur.

„Nowe teleskopy i pracujące z nimi instrumenty pozwalają na dokonywanie postępów w astronomii. Liczę na to, że następne pokolenie astronomów, dzięki TAO i innym naziemnym oraz kosmicznym teleskopom dokona niespodziewanych odkryć, które każą nam zrewidować obecną wiedzę i wyjaśnią niewyjaśnione” – mówi jeden z naukowców, prof. Masahiro Konishi.(PAP)

Marek Matacz

mat/ agt/