Kontrole dotyczyć będą produktów średniego i wysokiego ryzyka w punktu widzenia ochrony biologicznej - schłodzonego i mrożonego mięsa, ryb i innych zwierząt wodnych, serów i produktów mlecznych, roślin, drewna i kwiatów ciętych. Od 31 stycznia ich wwóz na teren Wielkiej Brytanii z UE wymaga świadectwa zdrowia eksportowego, podpisanego przez unijnego weterynarza lub inspektora fitosanitarnego, a od wtorku produkty te będą podlegać fizycznym kontrolom.

Wymóg świadectw zdrowotnych i kontroli jest skutkiem wyjścia Wielkiej Brytanii z UE. UE analogiczne wymagania wprowadziła od razu po zakończeniu okresu przejściowego, zaś brytyjski rząd aż pięciokrotnie przekładał datę, częściowo po to, by dać firmom czas na przygotowanie się i ograniczyć zakłócenia w łańcuchach dostaw.

Obawy o wzrost cen, a nawet braki niektórych towarów istnieją nadal i dlatego brytyjski rząd zapowiedział, że kontrole graniczne będą "zwiększane do pełnego poziomu kontroli w rozsądny i kontrolowany sposób". Długoterminowym celem jest kontrola każdej przesyłki produktów wysokiego ryzyka i do 30 proc. towarów sklasyfikowanych jako średniego ryzyka.

Na dodatek kontrole nie będą dotyczyć towarów przewożonych z portów w Irlandii, co wynika z tego, że na zachodnim wybrzeżu Wielkiej Brytanii nie powstała jeszcze infrastruktura potrzebna do ich przeprowadzania. Daty rozpoczęcia kontroli towarów przywożonych z Irlandii nawet jeszcze nie ogłoszono, choć rząd brytyjski zapowiedział, że nie zostaną one wprowadzone przed wiosną przyszłego roku.

Wzrost cen importowanych produktów w związku z kontrolami jest bardzo prawdopodobny, bo importerzy będą musieli za każdym razem, gdy odbierają towar, uiszczać opłatę w wysokości od 10 do 29 funtów w zależności od ryzyka związanego z produktami i do 145 funtów w przypadku wielu grup produktów.

Rząd wyjaśnia, że świadectwa i kontrole są konieczne do ochrony bezpieczeństwa biologicznego Wielkiej Brytanii i zapobiegania przenoszeniu szkodników i chorób, a także do wyrównania szans brytyjskich eksporterów. Ale według własnych szacunków rządu, koszty handlu z UE wzrosną o 330 mln funtów rocznie i zwiększą w ciągu najbliższych trzech lat inflację żywności, będącą kluczowym czynnikiem napędzającym kryzys kosztów utrzymania, o 0,2 proc.

Kontrolom nie będą podlegać towary przywożone na własny użytek.

Z Londynu Bartłomiej Niedziński (PAP)

bjn/ ap/