Hasłem 60. Biennale Sztuki są słowa "Obcokrajowcy są wszędzie".

W polskim pawilonie w weneckich Ogrodach (Giardini) można obejrzeć sugestywne filmy z 2022 i 2024 roku, których bohaterami są cywilni uchodźcy ukraińscy. O wojnie w swoim kraju opowiadają zapamiętanymi dźwiękami broni, a następnie zapraszają publiczność do ich powtarzania.

"Artyści wykorzystują tutaj formułę karaoke. W tym wypadku akompaniamentem nie są jednak znane przeboje, lecz wystrzały, kanonady, wycie i wybuchy, a tekstem – opisy śmiercionośnej broni. Tak brzmi ścieżka dźwiękowa wojny, którą próbują odtworzyć jej świadkowie. Umiejętność rozpoznawania tych odgłosów ratuje im życie, a my uczymy się języka ich doświadczenia"- podkreślili organizatorzy instalacji wideo. Została ona zrealizowana przez ukraiński kolektyw Open Group, założony w 2012 roku we Lwowie przez sześciu artystów. Obecnie stałymi członkami grupy są Yuriy Biley, Pavlo Kovach i Anton Varga. Kuratorką prezentacji jest Marta Czyż.

Twórczość członków grupy opiera się na badaniach interakcji między ludźmi i kontekstem przestrzeni, tworzącymi tak zwaną otwartą sytuację. Ważnymi elementami ich prac są performatywność i współpraca z widzami i uczestnikami.

"Pierwsze wideo zostało nakręcone w obozie dla tzw. wewnętrznych uchodźców pod Lwowem. Druga praca była realizowana poza Ukrainą, w lokalizacjach, które dla uczestników są bezpiecznym miejscem. Jednak w dalszym ciągu, już poza zasięgiem maratonu syren alarmowych, dźwięki wojny pozostają dla nich częścią traumy i poszerzają symbolicznie granice jej zasięgu"- wyjaśniono.

Wysłuchać można między innymi wspomnień Borisa z Mariupola, który opowiada: "Ukrywałem swoje dzieci i dzieci sąsiadów w piwnicy prywatnego budynku. Raz, gdy bombardowanie ustało, moja córeczka wybiegała na podwórko, zacisnęła piąstkę i zaczęła krzyczeć +Uciekaj, wojno! Uciekaj, wojno+!. To był najstraszniejszy dźwięk, jaki słyszałem podczas wojny".

Przypomina się, że na kilka tygodni przed rosyjską inwazją Centrum Komunikacji Strategicznej i Bezpieczeństwa Informacji przy Ministerstwie Kultury i Polityki Informacyjnej Ukrainy rozpoczęło dystrybucję broszury "Na wypadek zagrożenia lub wojny", wyjaśniającej, jak zachowywać się na obszarze działań wojennych.

Organizatorzy instalacji wyjaśnili, że instrukcje te różnią się w zależności od tego, czy przeprowadzony atak jest ostrzałem z karabinów szturmowych, ostrzałem artyleryjskim, ostrzałem z wielu wyrzutni rakiet, czy bombardowaniem z powietrza. Umiejętność ich rozpoznania pomaga ratować życie.

"+Powtarzajcie za mną II+ ukazuje wojnę jako doświadczenie zbiorowe, niezależne od wieku, pochodzenia, statusu zawodowego i społecznego, oddając głos świadkom i zwracając uwagę na indywidualne przeżywanie katastrofy"- zaznaczono we wprowadzeniu do prezentacji w polskim pawilonie.

Wyjaśniono, że zwiedzający mogą powtarzać za świadkami dźwięki broni, ucząc się języka ich doświadczenia, lub oddalić się w zaaranżowaną, bezpieczną przestrzeń baru karaoke. "Nie jest to jednak zwykły bar, jaki znamy, ale instruktażowe miejsce karaoke zagrażającej nam, jeszcze bardziej militarnej przyszłości. To widmo pozostanie z nami tak długo, jak długo nacjonalistyczna polityka imperialna będzie akceptowana jako element dyplomatycznego kompromisu" - można przeczytać na stronie internetowej pawilonu.

Międzynarodowa Wystawa Sztuki — La Biennale di Venezia - organizowana jest co dwa lata począwszy od 1895 roku. Polska uczestniczy w niej od roku 1932. Budowa dużego pawilonu Polski została sfinansowana przez rząd i do dziś jest on jego własnością.

Przed sobotnim otwarciem dla zwiedzających na terenie Biennale trwają wernisaże w pawilonach.

Kuratorem całej światowej wystawy jest Adriano Pedrosa z Brazylii.

W czasie Biennale na placu Świętego Marka otwarta zostanie w piątek wystawa "Andrzej Wróblewski (1927-1957). W pierwszej osobie".

Ekspozycja prac jednego z najważniejszych polskich artystów połowy XX wieku, zorganizowana w historycznym budynku Procuratie Vecchie ( gmach Prokuracji Starej) jest na liście 30 wydarzeń towarzyszących Biennale. Kuratorką jest Anna Muszyńska, a wystawa powstała z inicjatywy Fundacji Rodziny Staraków.

Z Wenecji Sylwia Wysocka(PAP)

sw/ aszw/