W środę prof. Szczerski wygłosił wykład „Jan Matejko — painting, history, modernity”. Wydarzenie uświetniające Dni Dziedzictwa Polskiego i będące częścią obchodów Roku Jana Matejki zorganizowała Fundacja Kościuszkowska przy współpracy Instytutu Kultury Polskiej w Nowym Jorku.

W rozmowie z PAP dyrektor krakowskiego muzeum ocenił, że twórczość Matejki wygląda na niezwykle współczesną. Według Szczerskiego rozumienie przez Matejkę historii i współczesności, a zarazem przekaz solidarnościowy, jest dla dzisiejszych czasów bardzo istotny, podobnie jak przekonanie, że kultura polska wytworzyła model, który trzeba demonstrować i interpretować, bo wciąż jest bardzo aktualny.

Jednym z ważniejszych obrazów Matejki jest „Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem”.

„Przesłanie Kopernika dla świata jest moim zdaniem jednoznaczne: kultura polska ma cechy uniwersalne. Jest ważna nie tylko dla Polaków, ale pokazała pewne wzorce cywilizacyjne potrafiące łączyć wartości narodowe, uczucia solidarnościowe, aprecjację wolności istotne dla całego świata. (…) Matejko mówi o tożsamości Polski w kontekście Europy Wschodniej jako tej części Europy, która musi być doceniona. Jej historia powinna być pokazana jako pewna wartość i podmiot w Europie. To przesłanie jest także dzisiaj bardzo ważne” – zaznaczył prof. Szczerski.

Przyznał, że Matejko nie jest wystarczająco znany za granicą, choć za swojego życia był uznawany za jednego z najważniejszych malarzy w Europie.

„Dzisiaj nie jest tak, jak wtedy pamiętany. Jednocześnie kiedy go pokazujemy na świecie, o czym świadczy wystawa w Londynie w 2011 roku, podoba się i przemawia do wszystkich. Nie jest zatem prawdziwe przekonanie, że Matejko jest tak zakorzeniony w polskości, że jest poza Polską nierozumiany. Wręcz przeciwnie, jego obrazy przez swoją wizualną siłę są znakomicie odbierane za granicą. Jest to artysta wyjątkowej klasy i będzie rozumiany również współcześnie” – uważa Szczerski.

Dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie zwrócił uwagę na pracę nad różnymi projektami, aby rozpowszechnić sztukę Matejki na świecie. Jego zdaniem londyńska wystawa była dobrym otwarciem i początkiem procesu świadczącym, że Matejko ma szansę być z powodzeniem pokazany na świecie, w tym także w USA.

W trakcie wykładu, ilustrowanego zdjęciami obrazów, Szczerski zapoznał zgromadzonych z biografią i twórczością urodzonego w Krakowie Matejki. Podkreślił m.in., że chociaż pochodził z rodziny czesko-niemieckiej to był polskim patriotą zafascynowanym historią Polski. Swoją twórczością wpłynął na jej kulturę.

Szczerski zwrócił uwagę na rolę historycznych obrazów Matejki, jak np. „Bitwa pod Grunwaldem”, „Batory pod Pskowem”, „Kościuszko pod Racławicami, „Unia Lubelska”, „Sobieski pod Wiedniem”, czy „Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem”. Miały one przekonać Polaków w trakcie rozbiorów m.in. o możliwości pokonania najeźdźców, znaczeniu solidarności z innymi narodami Europy Wschodniej, a także wskazać na to, co najcenniejsze w Polsce.

W wykładzie uczestniczyli przedstawiciele korpusu dyplomatycznego, w tym ambasador RP przy ONZ Krzysztof Szczerski.

Z Nowego Jorku Andrzej Dobrowolski (PAP)

ad/ ap/