Obszerne, ponad 170-stronnicowe, pismo z projektowanym stanowiskiem trafi teraz do podpisu marszałek Sejmu Elżbiety Witek, a ostatecznie do Trybunału Konstytucyjnego.

Projekt stanowiska, który rozpatrzyła sejmowa komisja ustawodawcza prezentował w czwartek jego autor, ekspert Andrzej Pogłódek. Zwrócił on uwagę, że prezydent zakwestionował konstytucyjność niemal całej ustawy.

W zaopiniowanym pozytywnie w czwartek projektem stanowiska nie zgodzono się z zarzutami dotyczącymi ośmiu przepisów. Według ekspertów są one zgodne z konstytucją. W konsekwencji wniesiono do TK o stwierdzenie zgodności tych zaskarżonych artykułów z ustawą zasadniczą i o umorzenie postępowania przed Trybunałem w pozostałym zakresie.

W projekcie stanowiska odniesiono się m.in. do kwestionowanego przez prezydenta poszerzenia tzw. testu niezawisłości i bezstronności sędziego o przesłankę ustanowienia sędziego na podstawie ustawy. "Inicjowanie testu niezawisłości ma istotną rolę w systemie sądownictwa, służąc zapewnieniu prawa do bezstronnego i niezawisłego sądu, a nie jest pewną ingerencją w status sędziego" - mówił w czwartek ekspert.

Komisja nie zgodziła się też z poglądem prezydenta, zgodnie z którym poszerzenie testu niezawisłości spowoduje, że sędziowie będą się bali, ich status będzie kwestionowany i wpłynie to na sposób ich orzekania. "Jeżeli przyjęlibyśmy taki argument to oznaczałoby, że ci sędziowie z definicji nigdy nie byli sędziami niezawisłymi, skoro sama potencjalna groźba, że ktoś wobec nich złoży wniosek o zbadanie (…) powoduje, że oni będą orzekać inaczej niż gdyby tego nie było" – mówił Pogłódek.

W projekcie stanowiska zwrócono uwagę, że prezydent nie uzasadnia wszystkich zarzutów związanych z poszerzeniem kompetencji Naczelnego Sądu Administracyjnego o rozpatrywanie spraw dyscyplinarnych sędziów. "Pogląd prezydenta, że kognicja NSA nie mogłaby być rozszerzana poza kontrolę administracji publicznej nie znajduje uzasadnienia. Nie została bowiem kognicja sądów administracyjnych wyznaczona enumeratywnie w konstytucji, a właściwość sądów określają ustawy" – argumentował ekspert.

Jak dodał, rozstrzyganie przez NSA w sprawach związanych ze statusem sędziego nie jest przejawem nadzoru and działalnością sądów powszechnych lub wojskowych.

Pogłódek podkreślił, że NSA już prowadzi sprawy dyscyplinarne sędziów tego sąudu w oparciu o przepisy Kodeksu postępowania karnego. "Niweczy to argument prezydenta, że sędziowie NSA nie byliby przygotowani merytorycznie i kompletnie do sądzenia takich spraw. Oni już takie sprawy w pewnym zakresie prowadzą i nie ma zastrzeżeń do tego" – mówił ekspert.

W konsekwencji za pozytywnym zaopiniowaniem projektu stanowiska zagłosowało 12 posłów - członków komisji, żaden nie był przeciw, a 12 osób wstrzymało się od głosu.

Przewodniczący komisji ustawodawczej Arkadiusz Myrcha (KO) zwrócił uwagę, że projekt stanowiska nie zostawił suchej nitki na wniosku prezydenta do TK. Jak dodał, w tej sprawie trwa prawna przepychanka miedzy Kancelarią Prezydenta, kancelaria premiera i ministrem sprawiedliwości. "Nie wiemy, kiedy nastąpi finał tej sprawie. Wiemy natomiast, że Trybunał jest pogrążony w wewnętrznym chaosie. Nie mamy informacji o wyznaczeniu wokandy w tej sprawie. Wydaje się, że projekty stanowisk mogą nawet nie zostać nigdy zaprezentowane w TK, jeżeli pełen skład się nie zbierze. To jest realne zagrożenie” – mówił.

Uchwalona w styczniu nowelizacja ustawy o SN, autorstwa PiS, ma - według autorów - wypełnić kluczowy "kamień milowy" dla odblokowania przez Komisję Europejską środków z Krajowego Planu Odbudowy. Jednak 10 lutego br. - po tym, jak ustawa trafiła na biurko prezydenta - Andrzej Duda poinformował, że podjął decyzję o skierowaniu nowelizacji do TK, w trybie kontroli prewencyjnej. Jednocześnie zaapelował wtedy do sędziów TK, by niezwłocznie zajęli się sprawą.

W opublikowanym kilkanaście dni później wniosku prezydenta Dudy do TK zakwestionowane zostały zasadnicze zapisy nowelizacji o SN, w tym te o tzw. teście niezależności sędziego oraz o przekazaniu spraw dyscyplinarnych i immunitetowych sędziów do NSA, a także vacatio legis noweli określona na 21 dni.

Do TK trafiło już obszerne, liczące blisko 100 stron, stanowisko premiera, w którym wniósł on o stwierdzenie zgodności z konstytucją zapisów ustawy.

Stanowiska w sprawie powinni przedstawić jeszcze Prokurator Generalny oraz Sejm. TK nie wyznaczył na razie terminu rozpoznania tej sprawy. Trybunał powinien zająć się wnioskiem prezydenta w pełnym składzie. Do przeprowadzenia rozprawy w pełnym składzie niezbędne jest zebranie się co najmniej 11 sędziów TK. (PAP)

autor: Mateusz Mikowski

mm/ itm/