Krystian Brodacki, Marek Godlewski, Kpt. Stanisław Pazurkiewicz i Danuta Szegda-Pestka, a także Fundacja Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau i Zespół Szkół nr 2 im. Sybiraków w Nowym Sączu zostali laureatami XI nagrody "Świadek Historii" dla województw małopolskiego i świętokrzyskiego. Uroczystość wręczenia nagród odbyła się w piątek w Filharmonii Krakowskiej.

W 2022 r. Kapituła Nagrody, której przewodniczy prezes IPN dr Karol Nawrocki, uhonorowała czterech działaczy oraz dwie instytucje, szczególnie zasłużone dla upamiętniania historii narodu polskiego w regionie oraz wspierające pion edukacyjny IPN w dziele edukacji historycznej. Tegoroczni laureaci zostali wyłonieni spośród ponad 40 zgłoszonych w tej edycji kandydatów, którzy swoje przedsięwzięcia realizują na terenie województwa małopolskiego i świętokrzyskiego.

Urodzony w 1937 roku w Warszawie Krystian Brodacki w wieku dwóch i pół roku został sierotą, po tym, ojciec zmarł od ran w 1939 r., matka została rozstrzelana przez Niemców za pomoc Polakowi żydowskiego pochodzenia. W latach 70. współredagował bezdebitowe pismo „U Progu”. W 1980 r. założył w redakcji „Przeglądu Technicznego” koło „Solidarności”. Zanim powstał IPN przypominał czytelnikom ważne postaci oporu antykomunistycznego z kraju i emigracji. Z prof. Wojciechem Narębskim nagrał piosenki śpiewane w Armii Andersa. Działa w Polskim Stowarzyszeniu Jazzowym, jest autorem wielu publikacji nt. historii i gwiazd polskiego jazzu.

Marek Godlewski urodził się w 1970 roku w Jędrzejowie. Dzięki jego zaangażowaniu upamiętniane są "zapomniane osoby, których życie wpłynęło na bieg dziejów". Zainicjował tworzenie tablic poświęconych bohaterom bitew powstania styczniowego, stoczonych w okolicach Jędrzejowa. Organizuje żywe lekcje historii, prowadzi prelekcje dla młodzieży, aktywizując ją oraz nauczycieli. Podejmuje szereg inicjatyw, takich jak inwentaryzacja nekropolii, ustawienie obelisku na mogile pomordowanych w Miąsowej czy tablicy pamiątkowej w Nagłowicach.

Pochodzący z Krakowa kpt. Stanisław Pazurkiewicz (ur. 1928 r.) mając 16 lat wstąpił w szeregi Armii Krajowej. Ukończył kurs podoficerski i otrzymał stopień kaprala. 18 października 1949 r., będąc na drugim roku studiów, włączył się w działalność organizacji młodzieżowej „Suwerenność – Honor – Praca”. Po aresztowaniu przez funkcjonariuszy UB został osadzony w więzieniu przy pl. Inwalidów, a potem przy ul. Montelupich. Po zwolnieniu z więzienia w 1954 roku był nadal inwigilowany. W latach 1977-1988 przewoził na trasie Kraków – Nowy Sącz prasę drukowaną poza cenzurą. Po stanie wojennym razem z kolegami reaktywował „Solidarność” w swojej dawnej firmie. Od 1989 r. należał do Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej i Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego w Krakowie.

Danuta Szegda-Pestka urodziła się w 1951 r. w Workucie, w obozie podczas zesłania jej rodziny. Została repatriowana w 1957 r. do Sandomierza. Zawodowo związana z Wyższą Szkołą Pedagogiczną w Częstochowie. Kieruje sandomierskim Kołem Sybiraków. Dokumentuje i upowszechnia ich losy oraz opiekuje się grobami. Tworzy „Biuletyn Informacyjny Sybiraków” i system wzajemnej pomocy, a także wsparcia. Jest inicjatorką i główną redaktorką albumu z archiwalnymi zdjęciami „Ślad w pamięci” oraz wielu innych wydawnictw. Jej pracę doceniło wiele instytucji, honorując ją odznaczeniami i nagrodami.

Fundacja Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau została powołana w 2013 r. w celu inwentaryzacji, ratowania przed zniszczeniem, konserwacji oraz zachowania do celów muzealnych artefaktów związanych z byłym niemieckim nazistowskim obozem koncentracyjnym i zagłady Auschwitz-Birkenau oraz z jego podobozami na terenach będących obecnie w rękach prywatnych. Fundacja prowadzi działalność wystawienniczą, wydawniczą, naukową, kulturalna oraz edukacyjną w zakresie Holokaustu, martyrologii, ludobójstwa i obozów koncentracyjnych. Wypożycza eksponaty i artefakty pochodzące z kolekcji prywatnych.

Zespół Szkół nr 2 im. Sybiraków w Nowym Sączu od lat współpracuje z Oddziałem Związku Sybiraków w Nowym Sączu. W szkole stworzono Izbę Pamięci Sybiraków, w której zgromadzono dokumenty z czasów zesłań, pamiątki, publikacje. Patronat na izbą objęło Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu. Każdego roku w tym miejscu Sybiracy spotykają się z uczniami. Każda klasa pomaga w życiu codziennym jednemu z żyjących Sybiraków, młodzież opiekuje się także grobami zmarłych zesłańców. Szkoła współorganizowała odsłonięcie Obelisku Pamięci Sybiraków oraz nadanie imienia Sybiraków mostowi na Kamienicy.(PAP)

autorka: Julia Kalęba

juka/ aszw/