Kaleta podczas konferencji pt. "Wizje przyszłości Unii Europejskiej" wziął udział w panelu "Kto zawładnie Unią Europejską? Europa federalna versus Europa Ojczyzn". W swoim wystąpieniu odniósł się do kwestii praktyki stosowania prawa unijnego przez instytucje UE.

Jak ocenił, praktyki te pozwalają ocenić, że "dzisiaj de facto do zmiany traktatów dochodzi metodą faktów dokonanych". "Dzieje się to poprzez naruszanie od lat unijnych traktatów przez instytucje unijne w ten sposób, że zasady podejmowania określonych decyzji w oparciu o traktaty powinny być podejmowane drogą jednomyślności, a mimo to ta zasada jest łamana" - mówił wiceszef MS.

"Unia Europejska próbuje podejmować władcze działania w takich obszarach, które do jej kompetencji nie zostały przypisane" - dodał wiceminister. Ocenił, że taki proces ma miejsce także w przypadku wojny na Ukrainie. "W sytuacji, w której Unia znalazła się w odpowiedzi na tę wojnę, próbuje się wykorzystywać mechanizmy, które nie są przypisane do tego typu spraw, mimo szczytnych idei tworząc nowe precedensy" - zaznaczył.

Kaleta wskazał, że jedną z takich spraw jest kwestia polityki energetycznej. "Traktaty w zakresie źródeł energii jasno wskazują, że jeśli państwa członkowskie zdecydowałyby się na ujednolicenie polityk energetycznych w takim zakresie, w którym wpłynęłoby to na ich źródła energii - ich mix energetyczny - to wówczas Unia może przyjmować taki mechanizm drogą jednomyślności" - powiedział.

"Doskonale wiemy, że kryzys, który mamy obecnie i wysokie ceny prądu wywołane są właśnie presją UE na wyzbywanie się niektórych źródeł energii - w przypadku Polski węgla, który jest naszym naturalnym zasobem, który miałby być zastąpiony gazem importowanym z Rosji. To uzależnienie doprowadziło do tego, że zgodnie z mechanizmem kreowania cen prąd jest tak drogi. Stało się tak dlatego, że kolejne pakiety klimatyczne, które były procedowane na podstawie art. 192 TFUE, były procedowane z pominięciem drugiego ustępu tego artykułu" - zauważył Kaleta.

Jak wskazał, ustęp ten "zastrzega, że jeżeli polityki Unii Europejskiej w wkraczałaby w charakter fiskalny, bądź wpływałyby na mix energetyczny, to wówczas takie decyzje powinny być podejmowane jednomyślnie". "Jednak pakiet klimatyczny nie był przyjmowany tą drogą (...), a jego skutki w oczywisty sposób wpływają na mix energetyczny" - powiedział wiceminister.

"Polska ten pakiet zaskarżyła do TSUE, wskazując, że w tym przypadku powinna być jednomyślność, a w 2019 roku Trybunał orzekł, że traktaty nie zostały naruszone z tego powodu, że inicjator tego pakietu - KE - wskazała, że te instrumenty są związane z ochroną środowiska, a skoro KE nie wskazała w swoich motywach, że mógłby tu być wpływ na mix energetyczny - nawet jeżeli faktycznie to wpływa - to skoro Komisja ma innych motyw, to decyduje o wyborze podstawy prawnej. Krótko mówiąc Trybunał powiedział, że Komisja jest panem traktatów w tym momencie, i ta zasada jednomyślności w polityce energetycznej została po prostu trwale wyłączona" - ocenił wiceszef MS.

Kaleta odniósł się także do procedur naruszania praworządności przez państwa członkowskie. Jak mówił, tak procedura może być rozpoczęta, gdy wszystkie inne państwa członkowskie się na to zgodzą. "To oznacza, że decyzja o naruszeniu wartości praworządności jest decyzją o charakterze politycznym, bo to rządy podejmują taką decyzję" - mówił.

"Uznano, że nie można takiej decyzji pozostawiać TSUE" - dodał. "Bokiem tworzy się mechanizm, który wprowadza sankcje - ten mechanizm wprowadza się większością kwalifikowaną, i większością kwalifikowaną się podejmuje decyzje o sankcjach, a następnie TSUE dokonuje oceny, czy doszło do naruszenia rządów prawa. Traktat jedno, a instrumenty prawa pochodnego - coś zupełnie odmiennego, na potrzeby polityczne" - ocenił wiceszef MS.

Zdaniem Kalety, takie działania są możliwe dlatego, że "od lat te działania legitymizuje TSUE". "Filozofia orzecznicza TSUE jest zbieżna z filozofia działania KE, polegającą na ciągłym poszerzaniu władztwa Unii Europejskiej. Zgodnie z traktatami, organem władnym dokonywać wykładni traktatów jest TSUE. I ten trybunał w swoim orzecznictwie - każdorazowo w przypadkach, które wymieniłem - zgadza się na poszerzenie władztwa Unii Europejskiej" - dodał.(PAP)

mml/ par/