Polskie rysunki pochodzą z Polskich Archiwów Państwowych, ukraińskie zostały zebrane w ramach projektu „Mamo, widzę wojnę”. Na rysunkach widoczne jest podobieństwo miedzy historią i współczesnością. Wojna pozostaje wojną. Z czołgami, samolotami, wybuchami, pogrzebami i zabitymi.

„Wydawało nam się przez wiele lat, że takie historie w Europie Środkowej już są przeszłością, że miejsce takich obrazków, jak tych z tych rysunków, jak te polskich dzieci z roku 1945, jest w archiwum. Niestety, okazało się, że tak nie jest, że te sceny, które one rysowały wtedy jako swoje wspomnienia z czasów II wojny światowej, teraz są w bardzo podobny sposób przedstawiane przez dzieci, które uciekły z rejonu Donbasu, Charkowa, czy z południowej Ukrainy” – powiedział PAP dyrektor Instytutu Polskiego w Pradze Maciej Ruczaj.

„Każda wojna jest podobna. Niewiele się różnią, bo przynoszą okrucieństwo i cierpienie” – zaznaczyła Tatiana Okopna z ambasady Ukrainy w Pradze. Wiceszefowa Muzeum Lidice Jana Chourova Placha podkreśliła, że cieszy się, że Polski Instytut Kultury w Pradze zwrócił się do jej instytucji z propozycją zorganizowania wystawy.

Miejsce rzeczywiście jest szczególne. Kilkanaście kilometrów od Pragi rozciąga się niezabudowana, zielona przestrzeń. Kiedyś była tu kwitnąca osada.

„To jest dla Czechów niewątpliwie najważniejszy symbol związany z terrorem nazistowskim w czasie II wojny światowej. Miejsce, w którym była wieś i została wymazana z mapy. Dosłownie, w sensie fizycznym, ponieważ ona po prostu zarosła trawą, nie zostało nic, nawet bieg strumienia i staw, który był częścią wioski został zasypany. Ale Lidice szczególnie są związana w czeskiej pamięci właśnie z losem dzieci. Historia dzieci z Lidic, które zostały albo zabite, albo wywiezione do obozów koncentracyjnych, niektóre z nich, wybrane do tzw. germanizacji i wysłane do Rzeszy Niemieckiej, jest jedną z tych, którą wszyscy Czesi znają i którą natychmiast kojarzą z II wojną światową” – powiedział Ruczaj.

Na wystawie poświęconej dzieciom i ich sposobowi patrzenia na świat symboliczna była obecność ostatniego dziecka z Lidic Pavla Horeszovskiego. Miał kilka tygodni, gdy Niemcy zrównali Lidice z ziemią. Ojciec zginął. Matka trafiła do niemieckiego obozu w Ravensbruck.

„Nie potrafię zrozumieć, że w dzisiejszych czasach wysyła się we wszechświat statki kosmiczne (...) a tutaj ludzie się zabijają. Najgorsze jest to, że w tym uczestniczą małe dzieci. To katastrofa” - mówił w rozmowie z PAP Horeszovsky. Zaznaczył, że widok zbombardowanych miast i wsi jest dla niego niepojęty. „Nie umiem przemawiać, ale nienawidzę tej wojny” – powiedział i przypomniał, że spośród wszystkich lidickich dzieci wojnę przeżyło 17, a 88 zginęło.

Uczestnicy inauguracji wystawy złożyli kwiaty przy pomniku przedstawiającym grupę dzieci, ofiar z Lidic.

Z Lidic Piotr Górecki (PAP)

ptg/ adj/