Radio Opole » Kraj i świat
2022-08-09, 21:00 Autor: PAP

Debata „Wstań i walcz!” w Muzeum Powstania Warszawskiego

Patriotyzm wypracowuje każdy człowiek sam w sobie, poprzez swoje gesty, dokonania i zaniechania – powiedział prof. Jerzy Eisler z IPN podczas wtorkowej debaty pt. „Wstań i walcz!” w Muzeum Powstania Warszawskiego, poświęconej współczesnemu patriotyzmowi.

Organizatorzy debaty zadali jej uczestnikom pytanie „Kto biłby się za Warszawę w 2022 roku: student czy kibic Legii?”. „W kontekście sierpniowej rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego oraz wojny za naszą wschodnią granicą zaproszeni goście będą zastanawiać się, w jaki sposób rozumiemy i jak realizujemy dziś powinność obrony ojczyzny” – napisali pomysłodawcy dyskusji. Dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego Jan Ołdakowski otwierając debatę powiedział, że te zagadnienia są twórczym rozwinięciem pytania publicysty Tomasza Łubieńskiego: „bić się czy nie bić”.


Ołdakowski wspominał, że szczególną lekcją powinności wobec Polski były dla niego rozmowy z Janem Nowakiem-Jeziorańskim, które odbył w czasie budowy muzeum. Przewijał się w nich wątek lotu emisariusza rządu RP do okupowanego kraju - jednym z celów tej misji było powstrzymanie wydania rozkazu o podjęciu walki o wyzwolenie Warszawy - a zarazem wyrażane przez Jeziorańskiego przekonanie, że decyzja o wybuchu Powstania została zdeterminowana już w momencie powołania Służby Zwycięstwu Polski we wrześniu 1939 r. „Każdą wypowiedź kończył stwierdzeniem, że powstanie musiało wybuchnąć” – mówił Ołdakowski.


Wspominając inne rozmowy z powstańcami powiedział, że podjęcie walki wynikało z ich wspólnego dążenia do odzyskania godności i przełamania strachu dominującego w czasie okupacji niemieckiej, a także ich przekonania, że niepodległość jest „najważniejszym zadaniem Polaka”.


Ołdakowski zauważył, że to przekonanie jest coraz lepiej widoczne w corocznych badaniach społecznych zlecanych przez MPW, zawierających pytanie o sens i rozumienie Powstania Warszawskiego. „W ciągu roku z 40 do 55 procent wzrósł odsetek ankietowanych kojarzących Powstanie Warszawskie z niepodległością” – wyjaśnił dyrektor MPW. W jego opinii, jest to przełom spowodowany wojną na Ukrainie i pojawieniem się przekonania, że niepodległość nie jest dana raz na zawsze. „Kiedyś uważaliśmy, że słowa powstańców są tylko retoryką, ale jest to prawda. Na niepodległości oparte są cnoty społeczne budujące naszą demokrację” – dodał.


Dr Izabela Mrzygłód z „Kultury Liberalnej” zauważyła, że dążenie do walki o niepodległość w czasie II wojny światowej wynikało z wychowania w systemie edukacyjnym II RP oraz dziewiętnastowiecznych tradycjach niepodległościowych. Zwróciła jednak uwagę, że w symbolicznej dla losów pokolenia Kolumbów książce „Kamienie na szaniec” wyrażane jest przekonanie, że walka zbrojna jest tylko drogą do późniejszej budowy lepszej Polski w czasie pokoju. „Padają tam słowa, o pragnieniu pchnięcia tej przeklętej bryły nad Wisłą w lepszą stronę” – zauważyła dr Mrzygłód. Jej zdaniem, podobne przekonanie, wynikające także z niechęci do rządów sanacji, jest widoczne także w Testamencie Polski Walczącej.


Prof. Jerzy Eisler z Instytutu Pamięci Narodowej ocenił, że cechą charakterystyczną wypowiedzi powstańców jest pomniejszanie swoich zasług. Powiedział, że jest to patriotyzm unikający grzechu pychy. „Patriotyzm wypracowuje każdy człowiek sam w sobie, poprzez swoje gesty, dokonania i zaniechania” – podkreślił prof. Eisler. Dodał, że z tą definicją patriotyzmu wiąże się przekonanie, że od innych nie można wymagać heroizmu, lecz „wyłącznie od siebie, ponieważ w przeciwnym razie stajemy się rzeźnikami posyłającymi na śmierć”. Odnosząc się do pytań o sens Powstania Warszawskiego powiedział, że jego wybuch wynikał z konieczności „walki o Polskę, a nie o Warszawę”. „Są takie sytuacje w życiu pojedynczych ludzi i narodów, gdy nie ma dobrego wyboru. Istnieje coś takiego jak mniejsze i większe zło.


Odnosząc się do walki toczonej przez Ukraińców z najazdem rosyjskim Jan Ołdakowski zauważył, że charakter tej wojny pokazuje, że pytanie o sens walki zbrojnej jest pozbawione znaczenia, ponieważ nowoczesna wojna mobilizuje całość społeczeństwa. Jako przykład takiej sytuacji wymienił Powstanie Warszawskie z perspektywy Mirona Białoszewskiego, autora „Pamiętnika z Powstania Warszawskiego”, który - wbrew powierzchownym opiniom nt. pacyfistycznego przesłania tej książki - pisał o walce całego miasta, nawet jeśli nie była to walka z bronią w ręku, ale choćby wspieranie walczących.


Również dr Izabela Mrzygłód zauważyła, że „pytanie o sens walki tworzy fałszywą dychotomię, które nie przystaje do współczesnej wojny i współczesnego społeczeństwa”. „Fenomen Powstania Warszawskiego polega na tym, że na jego zapleczu ujawniły się struktury państwa, pomocy społecznej, cała mnogość gazet prezentujących różne poglądy. To pokazuje, że można bronić swojego kraju, nie tylko walcząc z bronią w ręku” – podkreśliła.


Dyskusja odbyła się w ramach serii debat „Dwa kolory. Między buntem a posłuszeństwem”, której organizatorem jest Centrum Myśli Jana Pawła II.(PAP)


Autor: Michał Szukała


szuk/ pat/


Kraj i świat

2024-06-15, godz. 16:40 Włochy/ Meloni: jednogłośne i stanowcze poparcie G7 dla Ukrainy Przywódcy G7 podczas zakończonych obrad w Apulii udzielili Ukrainie jednogłośnego i stanowczego poparcia, które pozostanie w mocy tak długo, jak będzie… » więcej 2024-06-15, godz. 16:30 Meksyk/ Nowe prawo pozwala prezydentowi bezpośrednio ułaskawiać skazanych i oskarżonych Nowelizacja prawa, która weszła w życie w sobotę, pozwala prezydentowi Meksyku na bezpośrednie ułaskawianie osób skazanych lub oskarżonych w procesach… » więcej 2024-06-15, godz. 16:30 ME 2024 - Węgry - Szwajcaria 1:2 (bramka) Grupa A: Węgry - Szwajcaria 1:2 w 66. min. Bramki: 0:1 Kwadwo Duah (12), 0:2 Michel Aebischer (45), 1:2 Barnabas Varga (66-głową). Żółta kartka - Szwajcaria:… » więcej 2024-06-15, godz. 16:30 Parada Równości pod hasłem "Czas na równość jest teraz"; wśród postulatów związki partnerskie (aktl.) 'Czas na równość jest teraz' - pod takim hasłem na ulicach Warszawy manifestowali w sobotę uczestnicy Parady Równości. Idziemy po związki partnerskie… » więcej 2024-06-15, godz. 16:20 Kolumbia/ Prezydent odwołał udział w szczycie pokojowym w Szwajcarii, bo uznał, że sprzyja wojnie Prezydent Kolumbii Gustavo Petro odwołał swój udział w konferencji pokojowej w sprawie Ukrainy, która rozpoczyna się w sobotę w Szwajcarii. Ocenił, że… » więcej 2024-06-15, godz. 15:50 Szwajcaria/ Zełenski: „Wierzę, że tutaj, na szczycie, będziemy świadkami tworzenia się historii” Przywódca Ukrainy Wołodymyr Zełenski wraz z prezydent Szwajcarii Violą Amherd w krótkim oświadczeniu dla mediów otwierającym w Buergenstock konferencję… » więcej 2024-06-15, godz. 15:50 Ekstraklasa piłkarska - Portugalczyk Goncalves dołączył do Legii Portugalski piłkarz Claude Goncalves podpisał trzyletni kontrakt z grającą w ekstraklasie Legią Warszawa. 30-letni pomocnik przenosi się do stolicy z bułgarskiego… » więcej 2024-06-15, godz. 15:50 ME 2024 - Węgry - Szwajcaria 0:2 (bramka) Grupa A: Węgry - Szwajcaria 0:2 w 45. min. Bramki: 0:1 Kwadwo Duah (12), 0:2 Michel Aebischer (45). Żółta kartka - Szwajcaria: Silvan Widmer. Sędzia:… » więcej 2024-06-15, godz. 15:50 ME 2024 - Węgry - Szwajcaria 0:2 (do przerwy) Grupa A: Węgry - Szwajcaria 0:2 do przerwy. Bramki: 0:1 Kwadwo Duah (12), 0:2 Michel Aebischer (45). Żółta kartka - Szwajcaria: Silvan Widmer. Sędzia:… » więcej 2024-06-15, godz. 15:30 Synoptyk IMGW: ostrzeżenia przed silnymi deszczami z burzami dla kilku regionów (aktl.) Dla województw opolskiego, dolnośląskiego, pomorskiego, warmińsko-mazurskiego oraz kujawsko-pomorskiego wydano ostrzeżenia meteorologiczne pierwszego stopnia… » więcej
2345678
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »