Po zakończeniu I wojny światowej traktat pokojowy podpisano 28 czerwca 1919 r. w Wersalu i na jego mocy przegrane Niemcy zostały obciążone obowiązkiem wypłaty reparacji wojennych. W 1921 roku specjalnie powołana do tego Międzysojusznicza Komisja Reparacyjna ustaliła ogólną sumę reparacji państwom Ententy oraz krajom z nimi sprzymierzonym za straty poniesione przez nie podczas działań wojennych na 132 mld marek w złocie.

Na konferencji w Spa w 1920 roku ustalono, że Francja otrzyma 52 proc. kwoty reparacji, Anglia 22 proc., Włochy 10 proc. i Belgia 8 pro., Portugalia i Japonia po 0,75 proc. Pozostałe 6,5 proc. miały dostać Grecja, Rumunia, Jugosławia i inne uprawnione państwa.

W sierpniu 1921 r. Niemcy wpłaciły pierwszą ratę w wysokości 1 mld marek w złocie, jednak już od początku następnego roku niemiecki rząd zaczął przedstawiać wciąż nowe trudności i jako że kraj nie posiadał wystarczających zdolności płatniczych, przerwano spłacanie odszkodowań.

W latach 20. dwukrotnie zmieniano zasady wypłaty reparacji, nieznacznie zmniejszając ich całkowitą sumę do 112 mld marek w złocie. Według różnych wyliczeń Republika Weimarska do 1932 roku zapłaciła ok. 25-30 proc. pierwotnie przewidywanej kwoty odszkodowań. Po dojściu Hitlera do władzy, wypłaty zostały wstrzymane.

Austria i Węgry nie wypłaciły praktycznie żadnych reparacji. Do 1922 roku Bułgaria wypłaciła 173 mln franków w złocie a w 1923 r. bułgarska suma reparacji została zmniejszona do 550 mln franków w złocie. Na konferencji w Lozannie w 1932 r. zniesiono bułgarski oraz turecki obowiązek reparacyjny.

Po II wojnie światowej odpowiedzialność wypłaty całej pozostałej kwoty reparacji za I wojnę światową przejęła Republika Federalna Niemiec. W 1953 r. na konferencji w Londynie ustalono, że wypłaty muszą zostać zakończone do 1983 roku. Naliczone odsetki Niemcy miały zacząć spłacać dopiero po przyszłym zjednoczeniu i pierwszą ich ratę uiszczono w 1996 roku.

Wielu historyków z czasem uznało, że traktat wersalski nie osiągnął swoich celów, a obarczanie kraju olbrzymimi długami - jako że Niemcy miały pokryć nie tylko te straty wojenne, które same spowodowały, lecz całość kosztów wojny - nie jest najlepszym rozwiązaniem.

Po zakończeniu II wojny światowej zmieniono podejście i choć Niemcy zostały zmuszone do finansowej rekompensaty innym narodom, to większy nacisk położono na odbudowę Europy.

"Po II wojnie światowej postanowiono powiesić przywódców, ale nie karać narodu. Po I wojnie światowej było odwrotnie" – skomentował dla portalu BBC ekonomista prof. Mark Harrison.(PAP)

baj/ kgod/