Wizyta rozpocznie się - zgodnie z harmonogramem – przed południem czasu lokalnego od powitania prezydenta Dudy przez prezydenta Litwy Gitanasa Nausedę w miejscowości Jauniunai.

Prezydenci Polski i Litwy - razem z prezydentem Łotwy Egilsem Levitsem oraz unijną komisarz ds. energii Kadri Simson - wezmą udział w uroczystym otwarciu gazowego interkonektora Polska-Litwa. Na uroczystość zaproszeni zostali ponadto ministrowie ds. energii państw bałtyckich i Polski oraz szefowie realizujących projekt operatorów systemów przesyłowych gazu - litewskiego Amber Grid i polskiego Gaz-Systemu.

Następnie zaplanowano spotkanie prezydentów Polski, Litwy i Łotwy oraz komisarz UE ds. energii z mediami.

"Jest to niemal symboliczna odpowiedź Polski i Litwy na rosyjskie szantaże gazowe. Oba kraje latami przestrzegały Europę przed uzależnieniem się od rosyjskich surowców, oba należą do największych przyjaciół Ukrainy w UE i NATO" - powiedział PAP Kumoch.

Również szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego Paweł Soloch podkreślił, że przewodnią myślą wizyty na Litwie jest bezpieczeństwo energetyczne. Wskazywał, że otwarcie interkonektora gazowego wpisuje się w szerszy kontekst polsko-litewskiej współpracy strategicznej.

Szef BBN zwracał także uwagę, że Polska i Litwa prowadzą identyczną politykę wobec rosyjskiej agresji na Ukrainę. „Mamy podobne postrzeganie kwestii bezpieczeństwa, wyrażające się w wysokości wydatków na cele obronne – my wydajemy 3 proc. PKB, Litwa – 2,5 proc.” – dodał.

Podczas wizyty prezydent Duda odwiedzi też Wilno, gdzie m.in. złoży kwiaty przy mauzoleum Matki i Serca Syna (gdzie spoczywa Maria z Billewiczów Piłsudska i serce jej syna Józefa Piłsudskiego) oraz w Kaplicy Powstańców Styczniowych na Cmentarzu na Rossie.

"Relacje z Litwą mają dla prezydenta Dudy szczególne znaczenie, ponieważ w czasie swoich rządów zarówno on jak i prezydent Nauseda otworzyli nowy rozdział w stosunkach. Symbolem tej epoki jest między innymi wystąpienie prezydenta w parlamencie Litwy częściowo wygłoszone po litewsku oraz podpis prezydenta Nausedy pod ustawą o pisowni polskich nazwisk" - powiedział Kumoch.

Szef BPM podkreślił, że oba kraje zaangażowały się również w pomoc Ukrainie, a ich prezydenci dwukrotnie razem odwiedzali Kijów; obaj też w ciągu ostatnich miesięcy spotykali się wielokrotnie.

Gazociąg GIPL o długości 508 km, który łączy gazowe systemy przesyłowe Polski i Litwy, został uruchomiony 1 maja. Uroczyste otwarcie gazociągu na Litwie odbędzie się w czwartek.

Pełną przepustowość gazociąg ma osiągnąć w październiku tego roku. Od 1 maja do 30 września techniczna przepustowość w kierunku Litwy wyniesie w przeliczeniu 2 mld m sześc. rocznie, a w kierunku Polski - ok. 1,9 mld m sześc. gazu rocznie. Docelowo gazociąg będzie miał zdolność przesyłową rzędu 2,5 mld m sześc. rocznie w kierunku Litwy i 2 mld m sześc. w kierunku Polski.

Amber Grid podkreśla, że budowa interkonektora jest największą inwestycją w rozwój litewskiego systemu przesyłowego gazu od czasu uzyskania niepodległości. Całkowita wartość projektu wynosi około 500 mln euro, około 60 proc. środków na jego realizację pochodzi z Komisji Europejskiej. W finansowaniu uczestniczyli też łotewscy i estońscy operatorzy systemów przesyłowych gazu.

Z Wilna Aleksandra Rebelińska (PAP)

reb/ tebe/