Jak podano w opublikowanym w środę "Sprawozdaniu Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej Santander Bank Polska S.A. w I połowie 2021 roku", największym obciążeniem dla wyniku finansowego za I połowę 2021 r. były rezerwy na indywidualne sprawy sądowe oraz oceniane portfelowo ryzyko prawne, co wiąże się z rosnącą skalą sporu prawnego dotyczącego walutowych kredytów hipotecznych. W I połowie 2021 roku zysk netto wynosi 374,3 mln zł, podczas gdy rok wcześniej był na poziomie 475,8 mln zł.

"Na dzień 30.06.2021 r. Grupa utworzyła rezerwy na sprawy sporne związane z pozwami dotyczącymi klauzul umownych w umowach kredytów hipotecznych wyrażonych w walutach obcych w kwocie 834,0 mln zł. Utworzono też rezerwy portfelowe na ryzyko prawne w łącznej kwocie 470,1 mln zł, odzwierciedlającej zwiększoną liczbę spraw spornych dotyczących klauzul umownych dla umów kredytów hipotecznych wyrażonych w walutach obcych. W kolejnych okresach sprawozdawczych Bank będzie kontynuował monitoring i ocenę adekwatności powyższych rezerw" - podano w Sprawozdaniu.

Według również upublicznionego w środę "Raportu Grupy Kapitałowej Santander Bank Polska S.A.za I półrocze 2021 roku", na dzień 30.06.2021 r. Grupa posiadała ekspozycje detaliczne kredytów hipotecznych oparte na frankach szwajcarskich w kwocie 9 066 780 000 zł (na 31.12.2020 r. - 9 853 480 000 zł), zarówno w formule kredytów denominowanych jak i kredytów indeksowanych.

W Raporcie poinformowano, że większość wyroków sądowych zapadających po orzeczeniu TSUE z października 2019 r. dotyczącego kredytu Raiffeisen Bank Polska S.A., odnośnie skutków ewentualnej abuzywności postanowień umowy kredytu indeksowanego do franka szwajcarskiego "nie jest korzystna dla Grupy, jednak orzecznictwo sądowe nadal nie jest jednolite".

Jak podano, Grupa w modelu tworzenia rezerw na ryzyko prawne dotyczące portfela kredytów indeksowanych lub denominowanych do waluty obcej uwzględnia różne scenariusze rozstrzygnięć sądowych, które są przedmiotem wniosku o wydanie wskazanej uchwały Sądu Najwyższego. Uchwała ta ma rozstrzygnąć "najpoważniejsze kontrowersje", jakie ujawniły się na tle praktyki orzeczniczej dotyczącej kredytów frankowych.

Zdaniem Grupy, w szczególności kierunki rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego mogą wpłynąć na dokonanie rewizji założeń przyjętych w modelu, a co za tym idzie potencjalnie istotnych zmian w poziomie oszacowanych rezerw z tytułu ryzyka prawnego zarówno w ujęciu portfelowym jak i indywidualnym.

"Z uwagi na brak możliwości przewidzenia kształtu rozstrzygnięcia poszczególnych kwestii przez Sąd Najwyższy w opinii Zarządu, na moment sporządzenia niniejszego sprawozdania finansowego nie jest możliwe wiarygodne oszacowanie wartości wpływu stanowiska Sądu Najwyższego na poziom rezerw utworzonych na dzień 30.06.2021 r." - podkreślono.

Według Raportu, na 30.06.2021 r. Grupa została pozwana w 6 500 postępowaniach dotyczących kredytów indeksowanych lub denominowanych do franka o wartości przedmiotu sporu 1 472 431 000 zł.

W tym znajdują się dwa pozwy zbiorowe objęte ustawą o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Pierwszy z nich został złożony przeciw Santander Bank Polska S.A. i dotyczy 548 kredytów indeksowanych do franka o wartości przedmiotu sporu 50 283 000 zł. Drugi, w którym pozwanym jest Santander Consumer Bank S.A., dotyczy 31 kredytów indeksowanych do franka o wartości przedmiotu sporu 38 tys. zł.

Jak poinformowano w Raporcie, całkowite rezerwy na sprawy sporne oraz portfelowe stanowią 14 proc. aktywnego portfela kredytów walutowych CHF.

Raport wskazuje ponadto, że wzrost rezerw w 2021 roku wynikał głównie z napływu nowych spraw sądowych (zmiana o 2311 spraw w porównaniu do grudnia 2020 r.) oraz zmiany łącznego poziomu straty na ekspozycji kredytowej w przypadku przegrania sprawy przez Grupę wynikający ze zmian w poziomie przyjętych do szacunków prawdopodobieństw negatywnych dla Grupy rozstrzygnięć.

Ponadto - według Raportu - Grupa zakłada, że zdecydowana większość prognozowanych spraw zostanie wniesiona do końca 2022 roku, a następnie liczba nowych pozwów zacznie spadać w związku z oczekiwanym uporządkowaniem otoczenia prawnego.

Posiedzenie całej Izby Cywilnej Sądu Najwyższego, w czasie którego Izba rozpozna przedstawione przez I prezes SN Małgorzatę Manowską zagadnienia prawne odnoszące się do kredytów walutowych wyznaczono na 2 września tego roku.

Sprawę bez terminu odroczono w połowie maja. Wówczas sędziowie zdecydowali o zwróceniu się o stanowiska w sprawie przedstawionych zagadnień do: Rzecznika Praw Dziecka, prezesa Narodowego Banku Polskiego, Komisji Nadzoru Finansowego, Rzecznika Finansowego i Rzecznika Praw Obywatelskich. (PAP)

autorka: Małgorzata Werner-Woś

mww/ e