12 stycznia 1945 roku znad Wisły ruszyła operacja wiślańsko-odrzańska. W jej ramach w ciągu kilkunastu dni wojska sowieckie osiągnęły na Opolszczyźnie linię Odry. Tu front się zatrzymał do połowy marca i w tym czasie Rosjanie przeszli do obrony. Bitwa o Opole była jednym ze starć operacji wiślańsko-odrzańskiej.

Ogłoszone twierdzą Opole znajdowało się w pasie linii obronnej oznaczonej literą „d”. W jej skład wchodziły przedwojenne umocnienia stałe tzw. pozycji odrzańskiej ciągnącej się od Raciborza wzdłuż brzegów Odry aż po Wrocław. Głównymi punktami oporu w tej linii miały być miasta Wrocław, Ścinawa, Brzeg , Opole, Koźle i Racibórz. Ogłoszone twierdzą Opole zostało umocnione podwójnym pierścieniem umocnień i teoretycznie było przygotowane do obrony w okrążeniu.

Według koncepcji obronnej Hitlera miasta-twierdze miały za zadanie angażować znaczne siły sowieckie. Uważał on, że znajdujące się w Opolu i Wrocławiu węzły komunikacyjne zmuszą Rosjan do zdobywania tych miast za wszelką cenę. Faktem jest, że niemiecka obrona w mieście angażowała znacznie większe siły sowieckie niż obrona prowadzona przez te same oddziały w warunkach polowych. Okazało się jednak, że poza zaangażowaniem sił oblężniczych jako węzeł komunikacyjny Wrocław w ogóle nie odegrał żadnej roli w toku dalszej wojny.

Inaczej było z Opolem. Zewnętrzna przesadnie rozciągnięta linia umocnień liczyła 85 km długości. Jej zadaniem było niedopuszczenie do bezpośredniego ostrzału miasta przez sowiecką polową artylerię. Linia ta przebiegała wzdłuż rzeki Mała Panew przez Ozimek, Daniec, Dąbrowice, Falmirowice, Malinę, Chrzowice, Chrząszczyce, Komprachcice, Chróścinę i Wrzoski.

Pierścień ten umocniono betonowymi dwuosobowymi schronami bojowymi , zasiekami z drutu kolczastego i rowami przeciwczołgowymi. W samym mieście zbudowano betonowe bunkry, zorganizowano silną obronę wybranych budynków, zabarykadowano główne ulice oraz przygotowano roczne zapasy żywności i amunicji dla stanowiących załogę twierdzy Oppeln trzech dywizji piechoty.

Zewnętrzny pierścień obronny wojska sowieckie pokonały niemal z marszu. 23 stycznia doszło do walk na przedpolach miasta – pod Zakrzowem i Groszowicami oraz wzdłuż linii kolejowej Opole - Kluczbork. Tego dnia wieczorem Rosjanie zdobyli dworzec Opole Główne. W toku nocnych walk ulicznych do rana 24 stycznia zlikwidowano wszystkie niemieckie punkty oporu w prawobrzeżnej części miasta.