Mikołaj I Opolski był czwartym i najmłodszym synem księcia opolskiego Bolesława IV i jego żony hrabianki Małgorzaty pochodzącej z włoskiej Gorycji. Jako najmłodszy syn księcia nie miał wielkich widoków na odziedziczenie całego księstwa opolskiego, ale historia nie zawsze toczy się prostymi koleinami.

W chwili gdy zmarł Bolesław IV Mikołaj był jeszcze małoletni toteż został objęty opieką przez starszych braci kontrowersyjnego księcia Bolka V, który zasłynął przejściem na husytyzm oraz przez dziedzica Opola Jana I, który w dziejach nie zapisał się niczym szczególnym, poza tym, że dopuścił młodszego Mikołaja do rządów księstwem opolskim.

Bracia wspólnie złożyli hołdy lenne najpierw starającemu się o czeski tron Kazimierzowi Jagiellończykowi, a po fiasku tych starań austriackiemu księciu Albrechtowi Habsburgowi.

Po niespodziewanej śmierci Jana I Mikołaj objął samodzielne rządy w Opolu, a jego panowanie upłynęło na gaszeniu pożarów odziedziczonych po bliższych i dalszych krewnych. Małżeństwo z córką księcia brzeskiego Magdaleną, po śmierci teścia ściągnęło na niego konieczność załatwienia sprawy jego licznych długów.

W efekcie tych rozliczeń doszło do groźnej wojny z księstwem oświęcimskim, ale ostatecznie udało się rozwiązać wszystkie sporne kwestie. W międzyczasie Mikołaj wszedł w posiadanie ziem należących do zmarłego w roku 1460 Bolka V oraz odkupił od stryja Bernarda Niemodlińskiego jego prawa do części księstwa Opolskiego i Kluczborka.

W roku 1469 zaangażował się Mikołaj niezbyt fortunnie w walkę ówczesnego zwierzchnika Śląska króla węgierskiego Macieja Korwina ze stawiającym mu opór księciem Rybnickim Wacławem. W ramach pomocy Wacławowi armia polska najechała księstwo opolskie zdobywając i plądrując wszystkie miasta poza Opolem.

Ostatnim sukcesem nieustannie powiększającego księstwo Opolskie księcia stało się objęcie w posiadanie położonego niedaleko Gliwic miasta Łabędy.

Książę opolski Mikołaj I zmarł 3 lipca 1476 roku. Pochowano go w opolskim klasztorze Franciszkanów.