Radio Opole » Operacja Dunaj, albo Lech kontra Czech » Posłuchaj cyklu » Kain też był bratem, czyli reakcje na inwazję
2018-08-13, 07:58 Autor: Ireneusz Prochera (oprac. Wanda Kownacka)

Kain też był bratem, czyli reakcje na inwazję

Mieszkaniec Pragi starający się porozmawiać z żołnierzem radzieckim [By National Archives (archive.org) - https://archive.org/details/gov.archives.arc.1536420, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=31502136 ]
Mieszkaniec Pragi starający się porozmawiać z żołnierzem radzieckim [By National Archives (archive.org) - https://archive.org/details/gov.archives.arc.1536420, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=31502136 ]
Operacja Dunaj, albo Lech kontra Czech - odc. 6.
Społeczeństwo w zajmowanej przez wojska Układu Warszawskiego Czechosłowacji, w swojej przeważającej masie sprzeciwiło się interwencji. Od biernego potępienia przechodziło też często do czynu. Maszerujące kolumny były zatrzymywane. Młody oficer ¬– świeżo upieczony dowódca plutonu czołgów – Tadeusz Oratowski wspomina, że na całej trasie przejazdu, aż do wyznaczonego jego jednostce rejonu zgrupowania, nie napotkano ani jednego kierunkowskazu czy tablic z nazwami miejscowości, ulic, placów lub jakichkolwiek innych informacji ułatwiających orientowanie się podczas jazdy. Natomiast na nawierzchni asfaltowych dróg regularnie, co kilka kilometrów wymalowano napisy informujące o dokładnej liczbie kilometrów do Moskwy, Warszawy i Berlina oraz opatrzono je hasłem "vratse", czyli „wracajcie”.
Mieszkańcy Czechosłowacji na co dzień próbowali też normalnie żyć, ostentacyjnie ignorując obcych żołnierzy. Upowszechniono hasło „Ani kromki chleba, ani szklanki wody okupantom”.
Do manifestacji niezgody dochodziło też w relacjach ponad granicznych. Komitet Wojewódzki partii w Hradcu Králové zerwał przyjacielskie kontakty z Wrocławiem i Czernichowem.

Formy protestu bywały różne! W jednym z miasteczek pojawiła się klepsydra następującej treści: „Zamilkła muzyka, która tyle obiecywała. Informujemy wszystkich przyjaciół i znajomych, że opuściło nas drogie SČSP (Towarzystwo Przyjaźni Czechosłowacko-Radzieckiej). Skonało nagle dnia 21 sierpnia 1968 roku we wczesnych godzinach porannych na skutek epidemii moskiewskiej. Nasz drogi zmarły został pochowany na wieczne czasy w obecności uzbrojonych krewnych z pięciu partii. W imieniu krewnych – Czarna Plama. Cały obrządek wyprawił warszawski zakład pogrzebowy. Uroczystego namaszczenia, a następnie pochówku dokonał grabarz Leonid Breżniew”. Nie obyło się też bez fizycznych, a nie tylko słownych starć z siłami radzieckimi, a nawet walk ulicznych, zwłaszcza w Pradze.

Na murach wypisywano hasła takie jak: „Kain był také bratr”, czyli „Kain też był bratem”, „Leninie, obudź się, Breżniew zwariował!”, „Socialismus ano – okupace ne”, czyli „Socjalizm tak, okupacja nie”. Pojawiały się również hasła w języku polskim , np. „Uwaga Polska! A cóż na to mówi papież? Hańba!”, albo „Żołnierzu polski, wracaj do domu, tam czeka na ciebie matka”.

Jak zauważa historyk Tomasz Leszkowicz, w ulotkach i na plakatach znalazło odbicie słynne czeskie poczucie humoru. W jednej z ulotek znaleźć można było specjalny, okolicznościowy jadłospis, a w nim takie pozycje jak: Breżniew w sosie własnym, klopsy po warszawsku, Gomułka à la knur, móżdżek Breżniewa z jajami, Układ Warszawski z pleśnią, czy Iwan w ryżu.

Na innej pisano: „Wskutek braku papieru toaletowego prosimy klientów, by skorzystali z moskiewskiej „Prawdy”, ewentualnie z umów ze Związkiem Radzieckim”.

Czesi próbowali też perswazji: podchodzili bezpośrednio do czołgów, nawet wdrapywali się na pancerze. Do czasu, gdy zaniepokojeni dowódcy nie kazali ostentacyjnie zakładać taśm z groźnie połyskującą amunicją do karabinów maszynowych na wieżach czołgów…

Atmosfera była jednak napięta i niewiele potrzeba było, by doszło do wybuchu o tragicznych skutkach.

Zobacz także

2018-08-31, godz. 07:55 „Za waszą i za naszą niewolę” – twórcy przeciw inwazji na Czechosłowację Kiedy świat obiegła wieść o inwazji wojsk Układy Warszawskiego na Czechosłowację, wielu polskich intelektualistów zabrało głos, potępiając zbrojne… » więcej 2018-08-30, godz. 07:55 „Była wolność i swoboda, była demokracja…” Przy ocenie zaangażowania Polski w inwazję na Czechosłowację trzeba oczywiście pamiętać, że decyzja ta zapadła arbitralnie na szczeblach partyjnych w… » więcej 2018-08-29, godz. 07:55 „Pochodnia nr 1” Dramatycznym protestem przeciwko okupacji Czechosłowacji przez Wojska Układu Warszawskiego były trzy akty samospalenia, do których doszło w kilka miesięcy… » więcej 2018-08-28, godz. 07:55 Potępienie i aprobata. Polskie społeczeństwo reaguje na „Operację Dunaj” Jakie były reakcje polskiego społeczeństwa na inwazję Wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację? W pierwszych dniach, kiedy machina propagandowa nie… » więcej 2018-08-27, godz. 07:55 Doktryna Breżniewa (prawie) wiecznie żywa Interwencja wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji miała ogromne znaczenie dyscyplinujące dla państw należących do bloku wschodniego. Przyniosła także… » więcej 2018-08-24, godz. 07:55 Operacja „Dunaj”: liczono się z totalnym oporem Reakcja społeczeństwa czechosłowackiego na agresję wojsk Układu Warszawskiego była prawie jednoznacznie negatywna. I świadomość tego od niemal pierwszych… » więcej 2018-08-23, godz. 07:55 Radio Wełtawa prosto z… Berlina! Ciekawym epizodem związanym z interwencją wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji było pojawienie się w eterze stacji, przed którą powszechnie Czesi… » więcej 2018-08-22, godz. 07:55 Strzelać czy nie strzelać? „O Polakach nie wspominano...” Jedną z najbardziej drażliwych kwestii w ocenie udziału polskich żołnierzy w interwencji w Czechosłowacji jest odpowiedź na pytanie, czy obie strony gotowe… » więcej 2018-08-21, godz. 07:55 „Operacja Dunaj”: czas propagandowej walki o serca i umysły Przed dowództwem wojsk interweniujących w Czechosłowacji stało trudne zadanie przekonania mieszkańców kraju, że to co się dzieje – dzieje się dla ich… » więcej 2018-08-20, godz. 07:47 Tłumaczyli, że inwazja to musi być jakaś pomyłka… Jest swego rodzaju paradoksem, że w przekazie propagandowym w krajach bloku wschodniego, mającym uzasadnić interwencję, dominowało oskarżenie, że Czesi… » więcej
12
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »