Wyróżnione skarby narodowego dziedzictwa i bezcenne źródła historyczne można będzie oglądać do 15 lipca na wystawie plenerowej, przygotowanej przez Archiwa Państwowe. Ekspozycja w wielkogabarytowej przestrzennej formie "mebla miejskiego" będzie dostępna dla mieszkańców Warszawy i turystów całodobowo, również w świetlnej aranżacji nocnej. Oficjalne wręczenie certyfikatów wpisu na Listę odbędzie się w środę w Belwederze.

Na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata wpisywane są obiekty dziedzictwa o fundamentalnym znaczeniu dla polskiej historii i kultury, dokumentujące ważne wydarzenia i działalność wybitnych osobistości, przechowywane na co dzień w polskich archiwach, bibliotekach i muzeach.

"Już jutro będziemy mieli przyjemność uczestniczyć w wyróżnieniu siedemnastu nowych obiektów, siedemnastu instytucji pamięci z całej Polski. To dowód na to, jak bogate i różnorodne jest nasze dziedzictwo. Wśród nowych wpisów znajdują się unikatowe dokumenty, rękopisy, fotografie i dzieła, które powstały na przestrzeni wieków. Są wśród nich średniowieczne dokumenty, jak Kazania z ósmego wieku czy dokument papieża Innocentego II z 1136 r., ale również dzieła literackie, muzyczne i fotograficzne, takie jak rękopis +Chłopów+ Władysława Reymonta, spuścizna Jerzego Kukuczki, zapisy muzyczne Henryka Warsa czy fotograficzne Zofii Rydet" - powiedziała na otwarciu wystawy ministra kultury i dziedzictwa narodowego Hanna Wróblewska.

Podziękowała także "wszystkim instytucjom, które dbają o te bezcenne skarby - archiwa państwowe, biblioteki, muzea i fundacje, a przede wszystkim ludzie, którzy w nich pracują".

"To dzięki waszej ciężkiej pracy, zaangażowaniu i poświęceniu możemy dzisiaj świętować ten ważny moment. Wasza praca nad zabezpieczeniem i konserwacją tych obiektów jest nieoceniona. Dzięki wam te cenne źródła historyczne są nie tylko bezpieczne, ale również dostępne dla następnych pokoleń" - podkreśliła Wróblewska.

Przewodniczący Polskiego Komitetu UNESCO Pamięć Świata, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych dr Paweł Pietrzyk zwrócił uwagę, że tegoroczna odsłona Listy Krajowej Programu UNESCO Pamięć Świata ma wyjątkowy charakter z powodu podwójnego jubileuszu: jest to jej 5. edycja a zarazem dokładnie 10. rocznica jej ustanowienia.

Przypomniał, że na liście, razem z tegorocznymi wpisami, jest siedemdziesiąt pięć obiektów. "I chciałbym to bardzo mocno podkreślić, bo to jest konkretny wysiłek, konkretnych osób. To wielkie zaangażowanie ekspertów działających w komitecie, ale również pracowników i ekspertów instytucji kultury, instytucji pamięci składających wnioski na wpis na tę listę. To jednocześnie myślę, wielki sukces samej idei programu, bo to oznacza, że ta idea wymyślona wtedy, w 1992 r., po wojnie na Bałkanach, była bardzo słuszna i również jest przez nas cały czas chyba wszystkich dobrze realizowana, czyli tak naprawdę spełniła swoje cele" - podkreślił.

Jak mówił, "cele bardzo proste i jakże wymowne w swojej prostocie: zachować, zabezpieczyć, uczynić dostępnymi, ale przede wszystkim uświadamiać i uwrażliwiać na materię, z którą mamy do czynienia, na to, jak to dziedzictwo dokumentacyjne jest ważne i jak zarazem jest kruche, bo łatwo może ulec w zasadzie bezpowrotnemu zniszczeniu".

Dyrektor NCK Robert Piaskowski ocenił, że 5. edycja Polskiej Listy Krajowej Programu UNESCO Pamięć Świata to "moment, w którym refleksja o tym, czym jest dziedzictwo dla Polski i czym jest dziedzictwo kulturowe dla Europy, ponownie mocno wybrzmiewa".

"Siedemnaście zabytków polskiego piśmiennictwa, zarówno Kazania z Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej, ale także bardzo mi bliski, bardzo ważny, unikalny fotograficzny portret świata Zofii Rydet, który składa się tak naprawdę z kilkunastu tysięcy negatywów, czy wspaniała muzyka Henryka Warsa, którą kilkakrotnie wykonywaliśmy przy różnych wydarzeniach muzycznych, cieszę się bardzo, że została wpisana na listę" - dodał.

"Mam nadzieję, że wystawa, którą dzisiaj symbolicznie tutaj otwieramy wywoła głęboką refleksję nad wspólną historią i kulturą, która jest fundamentem dla budowania przyszłości we wspólnej Europie" - powiedział dyrektor NCK.

Podczas wernisażu głos zabierały także sekretarz generalna Polskiego Komitetu ds. UNESCO prof. Alicja Jagielska-Burduk oraz kuratorka wystawy dr hab. Anna Krochmal. Obecni byli także m.in. przedstawiciele rodzin Zofii Rydet, Jerzego Kukuczki oraz Henryka Warsa.

Jubileuszowa 5. edycja Listy Krajowej Programu UNESCO Pamięć Świata objęła 17 nowych wpisów z 17 instytucji pamięci z całej Polski. Trafiły na nią dokumenty średniowieczne, zbiory fotografii, dzieła literackie i muzyczne.

Wśród nich znalazły się: "Akt detronizacji cara Mikołaja I", 25 stycznia 1831 r. (Biblioteka Polska w Paryżu), "Chłopi. Powieść współczesna", 1901-1905 (Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu), "Pierwsze posiedzenie Sejmu Śląskiego w Katowicach", 10 października 1922 r. (Archiwum Państwowe w Katowicach), "Rękopisy dzieł symfonicznych, kameralnych i filmowych Henryka Warsa", 1947-1974 (Polish Music Center w Los Angeles), "Spuścizna Jerzego Kukuczki – dokumentacja fotograficzna", 1948-1989 (Fundacja Wielki Człowiek) oraz "+Zapis socjologiczny+ prof. Zofii Rydet, 1978-1990 (Fundacja im. Zofii Rydet w Krakowie).

Program Pamięć Świata powstał z inicjatywy UNESCO w 1992 r. Jego celem jest utrwalanie znaczenia wielowiekowego dziedzictwa dokumentacyjnego ludzkości. W ramach Programu tworzone są 3 listy dziejowych pomników piśmiennictwa: lista międzynarodowa, listy regionalne i listy krajowe.

Polska Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata powstała dokładnie 10 lat temu, w 2014 r., w wyniku prac Polskiego Komitetu Programu UNESCO Pamięć Świata. W jego skład wchodzą przedstawiciele największych polskich bibliotek, archiwów oraz środowisk naukowych.

W kolejnych czterech edycjach programu, zrealizowanych w latach 2014, 2016, 2018 i 2021 na listę krajową wpisanych zostało ogółem 58 unikalnych świadectw najważniejszych wydarzeń i osiągnieć w polskiej historii z kilkudziesięciu różnych instytucji.

5. edycja Listy Krajowej Programu UNESCO Pamięć Świata została objęta Patronatem Honorowym Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Andrzeja Dudy.

Wydarzenia organizowane są przez Archiwa Państwowe, przy współpracy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Narodowego Centrum Kultury i Kordegardy. Galerii Narodowego Centrum Kultury.

Patronat medialny nad wydarzeniem objęła Polska Agencja Prasowa. (PAP)

autor: Katarzyna Krzykowska

ksi/ aszw/