Ambasada Francji w Polsce zorganizowała w czwartek, w 80. rocznicę lądowania wojsk alianckich w Normandii, uroczystości pod pomnikiem 1 Polskiej Dywizji Pancernej na Placu Inwalidów w Warszawie.

"Z wdzięcznością oddajemy honory odwadze, śmiałości i prawości wojsk alianckich, które lądowały na plażach Normandii" - powiedział francuski dyplomata i podkreślił, że operacja ta była "strategicznym i militarnym geniuszem".

Etienne de Poncins wskazywał, że 6 czerwca 1944 r. był dopiero początkiem długotrwałej ofensywy, zaciętych walk i niewiarygodnych wyczynów wojennych. Docenił też udział polskich żołnierzy w operacji.

"6 czerwca 1944 r. alianci wylądowali w Normandii w imię pewnej idei Europy i wolności" - mówił ambasador Francji i podkreślił, że wojna powróciła na europejską ziemię 24 lutego 2022 r. wraz z napaścią Rosji na Ukrainę.

Dyplomata przypomniał w tym kontekście niedawne wystąpienie prezydenta Francji Emmanuela Macrona na Sorbonie w Paryżu, w którym podkreślił on, że znaleźliśmy się punkcie krytycznym, Europa jest "śmiertelna, może umrzeć i zależy to wyłącznie od naszych wyborów".

"W obliczu wyborów, których musimy dokonać, pamięć o wyzwoleniu Europy musi również prowadzić nas do utrzymania naszej jedności jako Europejczyków i sojuszników wobec tych państw, które kwestionują warunki pokoju wywalczone tak wielkim kosztem 80 lat temu" - powiedział Etienne de Poncins.

Ambasador Francji w Polsce poinformował też, że już w środę, w ramach obchodów 80. rocznicy lądowania wojsk alianckich w Normandii, wręczył Legię Honorową w stopniu Kawalera Janowi Brzeskiemu, ostatniemu weteranowi 1 Dywizji Pancernej generała Maczka. Legia honorowa została przyznana przez Prezydenta Republiki Francuskiej, Emmanuela Macrona, dekretem z 21 maja 2024 r.

Jak przypomniała francuska ambasada, Jan Brzeski, członek załogi czołgu Sherman, wylądował 2 sierpnia 1944 r. w porcie Arromanches-Le Bains i wziął udział w krwawych bitwach w Normandii i regionie Hauts-de-France.

6 czerwca 1944 r. wojska amerykańskie, brytyjskie i kanadyjskie, desantem morskim wylądowały na plażach Normandii, rozpoczynając inwazję. Celem zapoczątkowanej w ten sposób operacji pod kryptonimem "Overlord" było zdobycie przyczółków w okupowanej przez III Rzeszę Francji, a tym samym otwarcie drugiego frontu w Europie, następnie zaś wyzwolenie Francji spod hitlerowskiej okupacji. Dzień rozpoczęcia operacji otrzymał kryptonim D-Day.

D-Day i operacja "Overlord" to jedne z najważniejszych wydarzeń II wojny światowej. Po upadku Francji w 1940 r. większość kontynentalnej Europy znalazła się pod kontrolą hitlerowskich Niemiec. Przywódcy aliantów zachodnich podjęli decyzję o otwarciu drugiego frontu w Europie zachodniej, czemu początek dało lądowanie w Normandii. Samo lądowanie ok. 150 tys. żołnierzy zgromadzonych wcześniej na południu Wielkiej Brytanii zostało poprzedzone szeregiem operacji dywersyjnych - dzięki którym m.in. udało się zmylić Niemców co do planowanego miejsca lądowania - oraz desantem wojsk spadochronowych w nocy z 5 na 6 czerwca.

Żołnierze aliantów zostali przetransportowani do Francji na pokładzie niemal 7 tys. jednostek pływających. Amerykanie utworzyli przyczółki na plaży "Utah" oraz "Omaha", na której doszło do najcięższych walk. Natomiast Brytyjczycy i Kanadyjczycy przyczółki: "Gold", "Juno" i "Sword".

W sumie z pierwszego rzutu operacyjnego zginęło ok. 2,5 tys. żołnierzy, a 8,5 tys. zostało rannych. Jednak zanim zakończył się "najdłuższy dzień" 6 czerwca, na ziemi francuskiej było już 75 tys. żołnierzy brytyjskich i blisko 58 tys. amerykańskich. Do liczby tej należy dodać jeszcze ponad 20 tys. brytyjskich i amerykańskich spadochroniarzy.

Mimo że nie brali bezpośredniego udziału w lądowaniu na plażach w Normandii, swoją rolę w operacji odegrali także Polacy. Na kanale La Manche operowało kilka okrętów polskiej Marynarki Wojennej, które osłaniały floty inwazyjne aliantów oraz wspierały lądujących ogniem artyleryjskim. Statki floty handlowej wykorzystane zostały natomiast wykorzystane do transportu przez kanał żołnierzy i sprzętu. Lądujących z powietrza wspierało również 11 polskich dywizjonów myśliwskich, w tym słynny Dywizjon 303, a także 3 dywizjony bombowe.(PAP)

reb/ godl/