Przed wspólnym posiedzeniem obu rządów – ostatnim punktem trzydniowej wizyty - Macron i Scholz nie szczędzili wysiłków, aby zatrzeć złe wrażenie wywołane sporami z przeszłości.

„Zawsze dochodzimy do porozumienia i posuwamy się naprzód” – powiedział Macron we wtorek wieczorem na konferencji prasowej w rezydencji niemieckiego rządu w pałacu Meseberg. „Zawsze się porozumiewamy” – powtórzył niemal słowo w słowo Scholz, podkreślając, że dotyczy to przeszłości, ale jest też „dobrą prognozą na przyszłość”.

Mimo pozorów harmonii nawet przy tej okazji trudno było nie dostrzec różnicy zdań. Pytany, dlaczego Francja nie przystąpiła do zainicjowanego przez Niemcy projektu europejskiej obrony powietrznej (European Sky Shield Initiative, ESSI), Macron dał do zrozumienia, że nie jest nim zainteresowany, gdyż jego kraj posiada broń atomową, którą uważa za wystarczający środek odstraszania. Zainteresowanie udziałem w projekcie zasygnalizowała niedawno Polska.

Macron jako pierwszy zachodni przywódca opowiedział się za pozwoleniem Ukrainie na atakowanie za pomocą zachodniej broni pozycji na rosyjskim terytorium, z których Rosjanie prowadzą ostrzał ukraińskich miast, w tym Charkowa. „Uważamy, że powinniśmy pozwolić (Ukraińcom) na neutralizowanie pozycji wojskowych, z których wystrzeliwane są rakiety, z których atakowana jest Ukraina” – podkreślił prezydent Francji.

Scholz nie zajął jasnego stanowiska, mówiąc jedynie, że Ukraina „została zaatakowana i może się bronić”. Zwrócił też uwagę na „geograficzne różnice” między Niemcami a Francją. „Berlin znajduje się bliżej Moskwy niż Paryż” – wyjaśniła komentatorka niemieckiej telewizji publicznej ARD Sabine Rau w wieczornym wydaniu wiadomości „Tagesthemen”.

Kanclerz Niemiec stanowczo odmawia przekazania ukraińskiej armii pocisków manewrujących Taurus, argumentując, że do ich obsługi konieczna jest współpraca Bundeswehry, a to oznaczałoby wejście Niemiec do wojny.

Macron nie zdementował pogłoski, że jego kraj zamierza wysłać na Ukrainę wojskowych instruktorów. Zastrzegł jednak, że szczegóły swojego planu ujawni w przyszłym tygodniu podczas wizyty prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego we Francji. Niemcy od dawna szkolą ukraińskich żołnierzy na swoim terytorium, ale wysłanie wojska do Ukrainy jest dla socjaldemokratycznego szefa rządu tematem tabu.

Leitmotivem przewijającym się we wszystkich wystąpieniach Macrona była przyszłość Unii Europejskiej i „europejska suwerenność”. „Nasza Europa jest śmiertelna” – powtarzał w przemówieniu do młodzieży w Dreźnie oraz gdy odbierał Westfalską Nagrodę Pokojową w Muensterze. „Musimy znaleźć w sobie siłę i determinację do obrony Europy” – apelował. Jego zdaniem zagrożona przez nacjonalistów Europa znajduje się na rozdrożu. „Europa jest historią pokoju, dobrobytu i demokracji” – mówił ostrzegając, że jeśli zaniechamy działań w obliczu zagrożeń, „Europa może umrzeć”.

Pod pojęciem „suwerennej geopolitycznej Europy” Macron rozumie „strategiczną autonomię” – ograniczenie zależności zarówno od USA, jak i od Chin. Nie bez ironii wspomniał w Muensterze o „wielkim amerykańskim bracie”, zastrzegając, że Niemcy i Francja muszą same myśleć o obronie, aby zagwarantować własne bezpieczeństwo. W tym celu należy stworzyć europejskie siły interwencyjne. Niemiecki rząd nie podziela jednak francuskiej nieufności do Stanów Zjednoczonych i, podobnie jak Polska, opiera swoje bezpieczeństwo na NATO kierowanym przez Amerykę.

We wspólnym artykule dla brytyjskiego dziennika „Financial Times” Scholz i Macron zapowiedzieli działania w celu zwiększenia innowacji w gospodarce i programu inwestycji oraz umocnienia europejskiej suwerenności na najbliższe pięć lat. Jednym z celów jest zwiększenie konkurencyjności gospodarek krajów europejskich. Ale i w tej kwestii nie ma zgody między Paryżem a Berlinem. Macron chciałby podwoić budżet UE, a jedną z metod miałyby być wspólne obligacje – pomysł, który po stronie niemieckiej napotyka sprzeciw nie tylko ministra finansów Christiana Lindnera. Scholz preferuje prywatne inwestycje.

Wzywając Europejczyków do obudzenia się i ostrzegając przed rosnącymi w siłę siłami skrajnymi, Macron dwukrotnie wymienił Polskę jako przykład kraju, który powstrzymał pochód prawicy. W Dreźnie mówił o „wspaniałych wyborach” w Polsce, w Muensterze o „fantastycznym przesłaniu z Polski”, że dzięki wysokiej frekwencji w wyborach możliwe było przywrócenie praworządności i pluralizmu w społeczeństwie.

Pierwsza od ponad 20 lat wizyta państwowa prezydenta Francji w Niemczech nie przyniosła przełomu. Dwa największe i najsilniejsze gospodarczo kraje UE, mimo wszystkich różnic, są skazane na współpracę. Rzeczywiste włączenie do niemiecko-francuskiego tandemu Polski, co wielokrotnie proponował zmarły w ubiegłym roku polityk CDU Wolfgang Schaeuble, mimo zapowiedzi reaktywacji Trójkąta Weimarskiego wydaje się obecnie mało realistyczne.

„Przyzwyczajony do blasku szef państwa z Paryża i Olaf Scholz jako jego trzeźwo myślący, pragmatyczny partner nigdy nie byli wymarzoną parą. Eurocentryczny entuzjazm Francuza nie przemawia do szefa niemieckiego rządu. Aby przetrwać w świecie globalizacji, Scholz chce utrzymać solidne kontakty z Chinami i USA. Mimo to, aby bronić się przed Rosją, Europejczycy muszą zewrzeć szeregi” – komentuje gazeta „Volksstimme” z Magdeburga.

Jacek Lepiarz (PAP)

lep/ akl/