To druga publikacja książki „Ostra Brama w Wilnie”, rozszerzona i uaktualniona, dwujęzyczna wersja pierwszego wydania książki z 1990 r.

„Chodziło nam o wydanie tej książki w dwóch językach, aby dotarła ona też do środowiska litewskiego” – powiedział PAP dr Karol Guttmejer, konserwator i historyk sztuki z Instytutu Polonika. Podkreślił, że „jednym z zadań Instytutu Polonika jest propagowanie wiedzy o wspólnym dziedzictwie dawnej Rzeczypospolitej”. „Słowa Ostra Brama znane są większości Polaków i Litwinów od pokoleń” – zauważył Guttmejer.

Prof. Uniwersytetu Wileńskiego Irena Vaiszvilaite, recenzentka publikacji, historyk sztuki i Kościoła, w rozmowie z PAP zwróciła uwagę, że dotychczas w języku litewskim nie było tak obszernego opracowania naukowego na temat obrazu Matki Boskiej Ostrobramskiej.

„Pierwsze wydanie książki Marii Kałamajskiej-Saeed, mojej dawnej znajomej i dobrej przyjaciółki, z 1990 roku było znane na Litwie, ale raczej dla ścisłego grona, badaczy historii sztuki” – powiedziała Vaiszvilaite. „To wydanie jest szczególne, zostało uzupełnione ilustracjami, nowymi faktami, ale przede wszystkim ukazało się jednocześnie w językach polskim i litewskim, w językach narodów, dla których ten obraz ma szczególną wagę” – zaznaczyła profesor.

W komunikacie Instytutu Polonika odnotowuje się, że wydana książka jest to w pełni naukowa rozprawa, oparta na dogłębnych badaniach archiwalnych, ikonograficznych i historycznych. Została opatrzona pełnym aparatem badawczym. Dodatkowo napisana jest bardzo przystępnym, żywym językiem, a miejscami narracja prowadzona jest wręcz w sposób reportażowy.

Książka składa się z trzech części. Rozdział pierwszy traktuje o architekturze zespołu ostrobramskiego. Rozdział drugi dotyczy samego obrazu i koncentruje się na sprawach genezy artystycznej oraz analizy ikonograficznej. Rozdział trzeci porusza zagadnienia dziejów kultu oraz oddziaływania obrazu Matki Boskiej Ostrobramskiej na sztukę polską i jego funkcjonowanie jako tematu ikonograficznego.

Prof. Maria Kałamajskiej-Saeed, zmarła w grudniu ubiegłego roku, we wstępie książki napisała: „Nie pochodzę z Wilna, nie należę nawet do przedwojennego pokolenia, toteż przy podjęciu tak wileńskiego tematu, jakim jest Ostra Brama, nie kierowały mną sentymenty osobiste. Zaintrygował mnie fenomen kultu Matki Boskiej Ostrobramskiej, kultu uparcie żywego, wciąż od nowa krzepiącego nie tylko strapionych, ale również niepokornych. Jest w nim niespożyta siła sprawiająca, że rośnie on wśród przeciwności, odradzając się w nowych miejscach i środowiskach. W zmienionych okolicznościach nabiera nowych treści”.

Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)

aki/ ap/